Artykuły

Ekspresyjne, wymagające technicznie koncerty fortepianowe Fryderyka Chopina należą do najdoskonalszych utworów kanonu muzyki klasycznej. Aktorka Barbara Wysocka i reżyser Michał Zadara z Centrali postanowili zaprezentować je - ale bez udziału fortepianu. Ich oryginalne przedstawienie gości tej jesieni w Swarthmore College oraz w siedzibie festiwalu FringeArts w Filadelfii.

- Chopin bez fortepianu ma charakter wywrotowy - deklaruje Zadara. - Nosi znamiona gwałtu, świętokradztwa. Spektakl ma prowokować dyskusję o muzyce, o Polsce, o szeroko rozumianej kulturze.

Partie fortepianowe koncertów twórcy zastąpili dramatycznym monologiem, który wyraża kulturowe, polityczne i filozoficzne napięcia czasów Chopina, uderzająco jednak bliskie czasom współczesnym. Jest to opowieść o młodym kompozytorze, który na kilka miesięcy przed opuszczeniem kraju - wściekły na sytuacją polityczną, bojąc się utraty rodziny i kraju - tworzy dwa koncerty fortepianowe. Jest to jednocześnie głos pokolenia, które współodczuwa jego udrękę i niepewność jutra.

- W Polsce z dziedzictwa Chopina uczyniono paraliżujący wyobraźnię mit, ignorując fakt, że jego twórczość miała charakter nowatorski i rewolucyjny - stwierdza Zadara. - W reakcji na ten stan rzeczy stworzyliśmy projekt, który będąc w stu procentach nowym utworem, bez wątpienia wciąż zawiera sto procent Chopina.

- Chopin zasłynął jako kompozytor wirtuozowskiej muzyki fortepianowej i to go w jakiś sposób szufladkuje - ocenia prof. Barbara Milewska (Swarthmore College). - Pewnie trudno byłoby przekonać słuchaczy muzyki klasycznej do rewizji podejścia, ale myślę, że kiedy usłyszą odrębne wykonanie partii orkiestrowej, stwierdzą ze zdziwieniem, że to, co od zawsze uchodziło za kompozycyjną niedoskonałość, można odczytać jako zamierzona delikatność i osobisty formalny eksperyment. Będą mieli okazję wysłuchać tych koncertów, zyskując nowy wgląd.

Chopin bez fortepianu przez najbliższe cztery wieczory (28-31 października) będzie prezentowany w FringeArts w Filadelfii. W sobotę 31 października Allen Kuharski (Swarthmore College) poprowadzi dyskusję "Chopin's Body: Chopin as Theater", w której udział wezmą Michał Zadara, Barbara Wysocka i Bassem Akiki oraz Tom Sellar (Yale School of Drama) i Tamara Trojanowska (University of Toronto).

- Jestem wielkim fanem Michała Zadary - wyznaje dyrektor artystyczny FringeArts Nick Stuccio. - To w światowym teatrze młody, wyrazisty głos. Reżyser, który łamie zasady i podejmuje heroiczne wyzwania. W "Chopinie bez fortepianu" przełożył klasyczne koncerty na język teatralny, używając narzędzi teatru fizycznego, i stworzył coś zupełnie nowego.

Tłum. Marta Orczykowska