Artykuły

Koniec roku to czas podsumowań, refleksji, postanowień noworocznych Na różnych portalach powoli pojawiają się zestawienia najlepszych spektakli, filmów, dzieł wizualnych, literackich. Teraz czas na taniec! - pisze Marta Seredyńska na swoim blogu.

Patrząc na zestawienie z końca 2014 roku zastanawiam się, czy 2015 był podobny, a może nieco lepszy? Na nudę w polskim tańcu nie można było narzekać - czasem pewne wydarzenia toczyły się w tych samych terminach, przez co obejrzenie wszystkich propozycji nie było możliwe. Niewątpliwie wydarzyło się i wiele - w podsumowaniu wymieniam przede wszystkim zdarzenia, w których sama uczestniczyłam, ale też te, które wydają mi się bardziej istotne, jak na przykład rocznice i jubileusze. Są tu i godne zapamiętania momenty, jak i rozczarowania, a także wyróżnione spektakle, obejrzane w 2015 roku.

GODNE ZAPAMIĘTANIA

1. Projekty i festiwale

"Z perspektywy żaby" - program kuratorski Anny Królicy, zrealizowany w Centrum Kultury ZAMEK w Poznaniu. Animal studies w Polsce dopiero się rozwija, zastanowienie się nad zwierzęcą perspektywą i obecnością zwierząt w tańcu było ciekawą inicjatywą, proponującą różne ujęcia. Sześć spektakli, panel dyskusyjny, wykłady. Anna Królica po raz kolejny udowodniła, że potrafi zaprogramować spójny i interesujący projekt, który w Poznaniu był propozycją nowatorską, a jednocześnie dającą alternatywę tym, którzy nie chcą ciągle wybierać między Starym Browarem a Polskim Teatrem Tańca.

"Goodbye Superman" - zrealizowany w ramach "Sceny dla tańca" projekt Anny Królicy, Pawła Łyskawy i Eryka Makohona ukazywał mężczyznę w polskiej choreografii. Celem było tu zwrócenie uwagi na temat męskości w tańcu oraz na wpływ mężczyzn-choreografów na polską kulturę tańca. W programie znalazły się prace polskich choreografów różnych pokoleń, między innymi Witolda Jurewicza, Mikołaja Mikołajczyka, Sławka Bendrata, Pawła Malickiego. To bardzo wyraźne zaznaczenie roli mężczyzn w polskim tańcu, podkreślenie tematów, które ich interesują, a zarazem skupienie się na męskim ciele.

Stary Browar Nowy Taniec na Malcie oraz wystawa "LET'S DANCE" - w tym roku Joanna Leśnierowska postanowiła dorównać głównemu programowi Malta Festival i rozszerzyć program tanecznych wydarzeń do trzech tygodni. Zdecydowanie był to pomysł trafiony, dający widzowi możliwość zapoznania się z większą ilością tanecznych propozycji, wśród których nie zabrakło ostatnich produkcji SBNT, jak i wybitnych twórców zagranicznych. Tegorocznemu programowi, zrealizowanemu pod hasłem "LET'S DANCE" towarzyszył wernisaż wystawy o takim samym tytule (kuratorami, oprócz Leśnierowskiej byli Tomasz Plata i Agnieszka Sosnowska), łączącej sztuki wizualne z performatywnymi, w ciekawy sposób skupiającej się na różnych aspektach tańca - od ulicznego, po teledyski, fitness czy spektakle choreograficzne.

Tańczenie Warte Poznania - inicjatywa zrealizowana w ramach Dancing Poznań - XXII Międzynarodowych Warsztatów Tańca Współczesnego. To oferta warsztatów z różnych technik tańca, odbywających się w różnych miejscach w Poznaniu (osiedli: Jeżyce, Stare Miasto i Święty Łazarz), skierowanych do poszczególnych grup: dzieci, seniorów, kobiet, rodzin. Bezpłatne zajęcia z pedagogami specjalizującymi się w różnych technikach to pierwsza taka inicjatywa podczas festiwalu, organizowanego przez Polski Teatr Tańca. Mam nadzieję, że zostanie kontynuowana.

Scena Tańca Studio - po wielu miesiącach zmagań, prób dialogu inicjatora pomysłu Mikołaja Mikołajczyka oraz zaproszonej przez niego do współpracy Jadwigi Majewskiej z urzędnikami i instytucjami w końcu powstała nowa przestrzeń dla tańca w Warszewie, w założeniu mająca być nowym domem tańca, prezentującym różnorodnych polskich artystów. Program pilotażowej edycji (wrzesień-grudzień), zaprogramowanej przez Mikołajczyka i Majewską to rzeczywiście przekrój tego, co w ostatnich latach wydarzyło się w polskim tańcu, pojawili się tu zarówno artyści niezależni, jak i zespoły taneczne, małe formy i grupowe choreografie. Cztery hasła: Niżyński, Drzewiecki, Tomaszewski, Kantor skupiły ponad 40 spektakli - imponujące jest nie tylko takie zestawienie ze sobą poszczególnych prac, jak i bardzo wysoka jakość części z nich.

"Kantor_Tropy" - z okazji Roku Tadeusza Kantora w polskiej sztuce świętowano. Polsko-japoński projekt miał na celu interdyscyplinarne podejście do twórczości Kantora. Zainicjowany został przez Panią Misako Ueda (Theatre X, Tokio) oraz dr Katarzynę Pastuszak, a zrealizowany przez trójmiejski zespół Amareya Theatre & Guests i wybitnych artystów japońskich. W projekcie znalazły się między innymi: polsko-japoński spektakl "Kantor_Tropy: ON A SUNNY DAY" w choreografii i reżyserii Saburo Teshigawary (Karas, Tokio), performans/happening "Kantor_Tropy: COLLAGE", prezentacja filmu dokumentalnego przedstawiającego sylwetkę Tadeusza Kantora w reżyserii Krzysztofa Miklaszewskiego, wykład Anny Królicy "Taniec w twórczości Tadeusza Kantora".

"Japońscy mistrzowie butoh - prezentacja" - to projekt, skupiający się na wydarzeniach związanych z wizytą Yoshito Ohno w Polsce. W programie znalazły się: wystawa "Butoh u źródeł", spektakl w wykonaniu Yoshito Ohno, warsztat i spotkanie z artystą. Co ciekawe, cykl miał miejsce w kilku miastach w Polsce. Idealna inicjatywa dla miłośników butoh.

Taniec na festiwalach teatralnych - taniec silnie zaznaczył swą obecność na kilku polskich festiwalach teatralnych (nie tylko był to Malta Festival, jak ma to miejsce co roku). Wyróżniam tu: Festiwal Prapremier w Bydgoszczy (między innymi: "Europa. Śledztwo" Szostak/Pelczyńskiej/Jędry, "Collective jumps" Isabelle Schad), XX Konfrontacje Teatralne w Lublinie (to już nie pierwszy raz, gdy pokazano tam taniec, w tym roku między innymi były to prace Xaviera Le Roy i Needcompany), VIII Międzynarodowy Festiwal Teatralny Dialog ("W jej ustach kamienie" w choreografii Lemi Ponifasio - na zdjęciu), 40. Krakowskie Reminiscencje Teatralne (solo performance butoh Yuko Kaseki, spotkania na temat tańca). Coraz większa obecność tańca na festiwalach teatralnych cieszy, powstaje pewnego rodzaju dialog pomiędzy tymi sztukami, dający możliwość szukania połączeń między nimi. Oby ta tendencja się utrzymała, a jeszcze lepiej - by rozwijała się i doprowadzała do interdyscyplinarności polskich festiwali.

Maat Festival KANTOR NOW! - to kolejna inicjatywa połączona z obchodami Roku Tadeusza Kantora. Tym razem Tomasz Bazan zaprosił do Lublina pięciu rezydentów (Justyna Jasłowska, Karol Tymiński, Marta Ziółek, Ramona Nagabczynska, Słąwek Bendrat) oraz trójkę choreografów, których produkcję wsparł festiwal (Anita Wach, Magdalena Tuka, Mikołaj Mikołajczyk). W programie znalazły się też filmy Patrycji Płanik, a także premierowy "Noman", zrealizowany przez Bazana w duecie z Daisuke Yoshimoto. KANTOR NOW! to przegląd różnorodnego podejścia do twórczości Tadeusza Kantora, prace bardzo wyraziste, mam nadzieję, że na pokazach w Lublinie i Krakowie (CRICOTEKA) nie skończy się ich prezentowanie.

2. Jubileusze i rocznice

Rok Tadeusza Kantora - 100. rocznica urodzin i 25. rocznica śmierci.

100. rocznica urodzin prof. Janiny Jarzynówny-Sobczak, nazywanej "Matką gdańskiego baletu", założycielki i patronki gdańskiej Ogólnokształcącej Szkoły Baletowej.

60-lecie Wrocławskiego Teatru Pantomimy, założonego przez Henryka Tomaszewskiego. Z tej okazji odbyły się między innymi premiera "Hydrokosmosu" Konrada Dworakowskiego), Konkurs na Debiut Reżyserski w Pantomimie (premiera "Batory_trans" Martytny Majewskiej odbyła się 31 grudnia), "Akcja: EDUKACJA" - program edukacyjny, skierowany dla różnych grup wiekowych, bardzo interesujący i bogaty.

20-lecie Kieleckiego Teatru Tańca. Z tej okazji odbyła się premiera spektaklu Stymulacja ciała, pokazane zostały także starsze prace KTT.

15. jubileuszowa edycja Międzynarodowego Festiwalu Sztuki Mimu, organizowana przez Teatr Dramatyczny m.st. Warszawy i Warszawskie Centrum Pantomimy. Z tej okazji postanowiono przybliżyć widzom sylwetki najważniejszych twórców teatru pantomimy.

Pierwsze urodziny Teatru ROZBARK, działającego w Bytomiu.

Drugie urodziny Centrum w Ruchu, niezależnego zrzeszenia warszawskich choreografów.

3. Taniec w kinach

Bolshoi Ballet Live - transmisje na żywo lub retransmisje spektakli zespołu baletowego moskiewskiego Teatru Bolszoj. W 2015 roku w kinach w całej Polsce pokazano prace: "Jezioro łabędzie" (chor. Jurij Grigorowicz), "Romeo i Julia" (chor. Jurij Grigorowicz),

"Iwan Groźny" (chor. Jurij Grigorowicz), "Giselle" (chor. Jurij Grigorowicz), "Klejnoty" (chor. George Balanchine), "Dama kameliowa" (chor. John Neumeier), "Dziadek do orzechów" (chor. Jurij Grigorowicz).

W sezonie 2015/2016 czekają nas jeszcze na pewno trzy pokazy: "Poskromienie złośnicy" (chor. Jean-Christophe Maillot), "Spartakus" (chor. Jurij Grigorowicz), "Don Kichot" (chor. Aleksiej Fadejeczew). Co ciekawe, nie są to pokazy jednorazowe: poszczególne spektakle prezentowane są w różnych miejscach w różnym czasie. Ci, którzy przegapili któryś z nich, mogą więc wybrać się do innego miasta, by zobaczyć wspaniałe dzieła w wykonaniu rosyjskiego baletu.

4. Publikacje

Na początku roku ukazała się książka Katarzyny Pastuszak "Ankoku butoh Hijikaty Tatsumiego - teatr ciała-w-kryzysie" (wydawnictwo UNIVERSITAS). To wnikliwe studium ankoku butoh Hijikaty Tatsumiego.

Pod koniec roku ukazała się publikacja "Wirus mobilizacji. Taniec a kształtowanie się nowoczesności" (1455-1795) Wojciecha Klimczyka (w ramach programu wydawniczego IMiTu,; wydawnictwo UNIVERSITAS). Dwutomowa publikacja jest próbą napisania oryginalnie pojmowanej historii tańca w nowożytnej Europie.

Również w grudniu ukazała się publikacja pokonferencyjna "Zwrot performatywny w kulturze" pod redakcją Moniki Błaszczak i Ireny Górskiej (Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu). Trzy z siedmiu tekstów poświęcone zostały tańcowi. Są to teksty: Reginy Lissowskiej-Postaremczak (tematyka aktywnej roli odbiorcy oraz nowych strategii w sztukach performatywnych zorientowanych na percepcję sensoryczną), Julii Hoczyk (problematyka genderowe, a zwłaszcza reprezentacja kobiecego ciała i konstrukcja kobiecości w spektaklach polskich artystek tańca współczesnego), Magdaleny Juźwik (ujęcie cielesności tancerza, który przekracza granice swojego własnego ułomnego ciała).

Kwartalnik "Taniec" powrócił w nowej odsłonie. To pierwsze pismo o tańcu wychodziło nieregularnie w latach 1974-1993, początkowo jako rocznik, później jako kwartalnik. W 2008 roku ukazał się jeden numer jako PDF na CD-ROM, dystrybuowany w sieci Empik. Od 2015 roku periodyk jest reaktywowany w formie elektronicznej, można go kupić na Virtualo.pl.

Pod koniec roku pojawił się kolejny magazyn - kwartalnik na temat tańca The Dancer. Można go kupić na webbook.pl.

5. Filmy o tańcu

"Dances with Camera" to międzynarodowy konkurs krótkometrażowych filmów o tematyce tanecznej, odbywający się w ramach Short Waves Festival w Poznaniu. W 2015 roku miał miejsce dopiero po raz drugi, jednak ilość zgłoszeń zdecydowanie przerosła oczekiwania organizatorów. Spośród nich wybrano 21 filmów zakwalifikowanych do konkursowych pokazów, a także 14 zaprezentowanych w ramach pokazów "Overtime"(pamiętać trzeba, że jest to jedynie część prac, jakie powstają na świecie). Okazuje się, że taniec oraz film wspaniale ze sobą korespondują, czerpią wzajemnie ze swojej specyfiki. Cieszy wysoki poziom polskich materiałów, które mogliśmy oglądać podczas filmowych wieczorów (wyższy w porównaniu do zeszłorocznej edycji).

6. Konkursy choreograficzne

Po raz piąty Krakowskie Centrum Choreograficzne zorganizowało Konkursu Choreograficznego 3...2...1...TANIEC!. W programie znalazło się 11 prezentacji, a nagrody otrzymali: Aleksandra Bożek-Muszyńska, Dominik Więcek (jedna z lepszych prezentacji), Anna Mikuła i Dariusz Nowak, Maciej Kuźmiński, Rita Góbi.

VIII Międzynarodowy Konkurs Baletowy "ZŁOTE POINTY 2015" oraz XIV edycja Ogólnopolskiego Konkursu Baletowego "Najlepszy Absolwent Szkół Baletowych w Polsce 2015", zorganizowane przez Operę na Zamku w Szczecinie. Obie nagrody otrzymała Viktoria Nowak (została także Laureatką Publiczności).

Konkurs Teatrów Tańca, zorganizowany przez Kielecki Teatr Tańca. Pierwsza edycja to dziewięć spektakli finałowych, wśród których zwyciężyli: zespół Atelier KTT (I miejsce za "Wybór" oraz III miejsce za "Tak, to my"), zespół Jazz in (II miejsce za "Jazz się tańczy"), a wyróżnienia otrzymali Teatr Tańca AKT i ConnectingArtTheatre.

Solo Dance Contest, odbywający się od sześciu lat w ramach Gdańskiego Festiwalu Tańca. Szansę pokazania się publiczności otrzymało trzydzieści osób z różnych krajów. Nagrodzono: Janna Gallois (I miejsce), Ievę Navickaite (II miejsce), Antona Safonova (III miejsce), Dominika Więcka (nagroda publiczności).

Konkurs choreograficzny w ramach Warszawskiej Platformy Tańca. Zwyciężyli: Maciej Kuźmiński/Dominik Więcek (I miejsce), Anna Michałowska (II miejsce), Zuzanna Dinter (III miejsce).

7. Inne wydarzenie

Ewa Wycichowska ogłosiła oficjalnie, że sezon 2015/2016 będzie jej ostatnim jako dyrektorki Polskiego Teatru Tańca. W sierpniu wygasa kontrakt, o którego przedłużenie nie będzie się starała - kto zatem przejmie dowodzenie zespołem? W listopadzie odbyła się ostatnia premiera spektaklu "Lament. Pamięci Tadeusza Różewicza", którym Wycichowska po niemal 30 latach żegna się z fotelem dyrektora poznańskiej sceny.

Nagroda Kyoto Price dla Johna Neumeiera - najbardziej prestiżowa nagroda w kategorii sztuki po raz trzeci (dostali ją też Pina Bausch i Maurice Béjart) powędrowała do choreografa.

Program wsparcia przekwalifikowania zawodowego dla tancerzy - w tym roku po raz pierwszy ogłoszony przez Instytut Muzyki i Tańca. Czyżby w tej kwestii powoli w Polsce zaczęło się coś zmieniać?

Polska Platforma Tańca nie odbędzie się w 2016 roku we Wrocławiu, jak zapowiadano podczas imprezy w 2014 roku. Instytut Muzyki i Tańca ogłosił konkurs na współorganizację Platformy w 2017 roku, który zwyciężył Bytomski Teatr Tańca i Ruchu Rozbark we współpracy z Urzędem Miejskim w Bytomiu, PWST Kraków - Wydziałem Teatru Tańca w Bytomiu, Bytomskim Centrum Kultury oraz Operą Śląską. Czy Bytom poradzi sobie z organizacją tak dużej imprezy? Mam nadzieję, że przekonamy się w 2017 roku.

Ruszył kolejny portal IMiT, TANIEC TRADYCYJNY, poświęcony szerokiemu spektrum gatunków i form tanecznych, dostępny pod adresem: www.tance.edu.pl.

Konkurs fotografii teatralnej, zorganizowany przez Instytut Teatralny. Wśród 16 finalistów znaleźli się także fotografowie tańca (lub tańca i teatru), tacy jak Jakub Wittchen, Maciej Zakrzewski czy Jakub Markiewicz. Ostatecznie laureatami pierwszej edycji konkursu zostali Adam Golec i Katarzyna Machniewicz, fotografująca taniec nie tylko w Krakowie (choć tam najczęściej), ale i na różnego rodzaju festiwalach w Polsce.

Viktoria Nowak, absolwentka Ogólnokształcącej Szkoły Baletowej im. Olgi Sławskiej-Lipczyńskiej w Poznaniu, zwyciężyła Konkurs Eurowizji dla Młodych Tancerzy, jedno z najbardziej prestiżowych międzynarodowych wydarzeń tanecznych.

Anne Teresa De Keersmaeker otrzymała "Złotego Lwa" w La Biennale di Venezia za całokształt twórczości w kategorii "taniec". Do tej pory nagroda ta trafiła do grona artystów jak: Merce Cunningham, Carolyn Carlson, Pina Bausch, Jirí Kylián, William Forsythe, Sylvie Guillem i Steve Paxton.

Zmarła Olga Sawicka, primabalerina scen polskich, jedna z ważniejszych postaci w polskim balecie.

ROZCZAROWANIA/SKANDALE

W styczniu Raimund Hoghe odwiedził Polskę po raz kolejny (Kraków, Poznań). Tym razem zaprezentował "An Evening with Judy", solo, kontynuujące serię portretów śpiewających kobiet, poświęcone Judy Garland. Jeśli widziało się poprzednie prace choreografa, jednostajność, którą stosuje staje się nużąca; forma, którą proponuje jest zbyt wydłużona, zbyt wiele jest tu sztuczności.

W lutym w kinach w Polsce w ramach cyklu "Scena brytyjska na dużym ekranie" miała miejsce retransmisja spektaklu John w wykonaniu DV8 Physical Theatre. Niestety połączenie teatru fizycznego z dokumentalnym charakterem pracy nie służy jej, jest ona zbyt rozproszona, niemal niedopracowana.

Odwołanie premiery Karola Tymińskiego "This is a musical" podczas Festiwalu Ciało/Umysł, dzień przed premierą, uzasadniając, że jest to praca nie skończona (z czym nie zgadza się sam twórca). Spektakl został pokazany ponad miesiąc później, towarzyszyła mu dyskusja, która pokazała jedynie przeciwne stanowiska artysty oraz dyrektorki festiwalu (Edyty Kozak), nie doprowadzając do dialogu.

Mimo że Scena Tańca Studio odniosła artystyczny i frekwencyjny sukces, tego samego nie można powiedzieć o stronie organizacyjnej. Szczególnie razi ogłoszenie przez IMiT kilkudniowego konkursu na kuratora kolejnej edycji - zbyt krótkiego, by ułożyć spójny program. Również werdykt (rozdzielenie projektu na trzech kuratorów) budzi niepokój, czy nie zostanie zatracona pierwotna idea STSu (pierwsze plany inicjatora nowej przestrzeni w Warszawie, Mikołaja Mikołajczyka, i tak zostały już zatracone, czyżby chciano zmodernizować projekt tak, by przypominał kolejny festiwal?).

Susanne Linke podczas Międzynarodowych Spotkań Teatrów Tańca w Lublinie. Zaprezentowany "Ruhr-Ort. Ein Tanzfonds Erbe Projekt" powstał w 1991 roku (aktualnie grana jest wersja wznowieniowa), w Lublinie został pokazany w Kuźni Matrycowej - fabryce części do samochodów ciężarowych. Niestety bardziej niż konstrukcja spektaklu (momentami zbyt jednostajnego) czy ruch tancerzy bardziej interesowała sama przestrzeń, bez której praca nie miałaby dużej byłaby w pełni wartościowa.

NAJLEPSZE SPEKTAKLE - nie tylko premiery, ale też te, które obejrzałam po raz pierwszy w 2015 roku; ze 116 obejrzanych prac wybrałam (kolejność oglądania):

1. Jared Gradinger&Angela Schubot "What they are instead of?"

Obejrzany w ramach "Z perspektywy żaby", wspaniale ukazujący specyfikę ludzkiego ciała, podobieństwo zachowań ludzkich i zwierzęcych, a jednocześnie bardzo precyzyjną pracę z oddechem.

2. Karolina Garbacik "Karnawał zwierząt"

Propozycja nie tylko dla dzieci, ale i dla dorosłych. Wielkim atutem jest tu wykorzystanie muzyki Camille'a Saint-Saënsa, która prowadzi tancerzy przez różne nastroje, jednocześnie ukazując widzom różne zwierzęta i ich cechy. Precyzyjnie skonstruowana praca, w której pięknie zostało wykorzystane także światło.

3. Mikołaj Mikołajczyk "Projekt DEKALOG czyli folwarczne imaginarium"

To już czwarta produkcja Mikołaja Mikołajczyka z zakrzewską ekipą. Na scenie nie tylko seniorzy i młodzież, ale też nowości: kolejni artyści zdecydowali się zatańczyć w Zakrzewie, pojawia się muzyka na żywo, a także mapping 3D. Mikołajczyk z roku na rok podnosi poziom zakrzewskich spektakli, udowadnia, że potrafi mówić o rzeczach ważnych przepięknym językiem, wzruszając i poruszając. Czekam na więcej.

4. Compagnie Linga "Tabula"

Jedna z najlepszych prac pokazanych w ramach Sceny Tańca Studio. Konsekwencja budowania poszczególnych sekwencji, dopracowana choreografia, piękne połączenia ciał tancerzy i padającego na nich światła. Mistrzostwo.

5. Robert Bondara "8m68+"

To kolejna jedna z lepszych prac w programie Sceny Tańca Studio. Tancerze baletowi w bardzo przemyślanej choreografii, wszystko jest tu dopracowane, nic nie pojawia się przypadkowo, to po prostu przyjemność oglądania ruchu.

6. Dominik Więcek/Maciej Kuźmiński "Dominique"

Ta krótka etiuda została doceniona podczas wielu konkursów choreograficznych - nic dziwnego, jest bardzo treściwa, esencjonalna, dająca widzowi i dobrą zabawę, i powód do przemyśleń. Opiera się przede wszystkim na obecności performera - Dominik Więcek to odkrycie tego roku, zdecydowany, konsekwentny, zdolny.

7. Claire Cunningham "Give me a reason to live"

Najlepszy spektakl tegorocznej edycji Międzynarodowych Spotkań Teatrów Tańca w Lublinie. Artystka udowadnia, że nie trzeba być w pełni sprawnym, by skonstruować dzieło pełne, totalne, jej sceniczna obecność intryguje i wzrusza, jednocześnie wywołując refleksję nad sytuacja osób niepełnosprawnych.

8. Podlaskie Stowarzyszenie Tańca, chor. Karolina Garbacik "Uroda życia"

Tancerze w choreografii Karoliny Garbacik podkreślają przede wszystkim młodość i jej charakterystyczne cechy. Świetnie rozplanowana przestrzeń, muzyka na żywo, będąca wielkim atutem pracy, a także sekwencje oparte na fizycznym wysiłku. Brakowało mi tego typu pracy w polskim tańcu.

9. Tomasz Bazan/Daisuke Yoshimoto "Noman"

Polsko-japońska produkcja, oparta na ruchowym dialogu Tomasza Bazana i Daisuke Yoshimoto. Przepiękne połączenie dwóch ciał, najbardziej uderzają tu sekwencje oparte na bliskim kontakcie, pracy z ciężarem ciała, dużym skupieniu. Duży plus za światło oraz muzykę - Jan Duszyński, improwizujący na żywo nie tylko dopełnia poszczególne sceny, ale tworzy autonomiczną warstwę spektaklu.

10. Ramona Nagabczyńska "pURe"

Najlepszy spektakl Ramony Nagabczyńskiej, jaki widziałam. Konsekwencja i precyzja. Ciało ludzkie w przestrzeni, któremu nie potrzeba nic więcej - jest piękne, wyraźnie demonstruje swą obecność. Artystka odwołała się tu do Kantorowskiej koncepcji ur-materii, pierwotności ciała, jego naturalnego zachowania. Wspaniałe połączenie ruchu i światła, podkreślającego obecność performerki.

11. Mikołaj Mikołajczyk "Projekt Mikołaj Kantor Mikołajczyk"

Najlepsze solo Mikołajczyka od czasu Tryptyku. Bardzo wyraźnie zaznaczenie swojej obecności w polskim tańcu, wyrażające poglądy artysty na temat sztuki, a jednocześnie przywołujące twórczość zakrzewską. To nie teatr śmierci, a teatr życia; Mikołajczyk daje wizowi możliwość przejścia przez różne stany emocjonalne, udowadniając, że poruszać może w każdy sposób. Artysta totalny w manifeście scenicznej obecności.