Artykuły

Dzisiejszym pokazem "Upadków" Teatru 21 w Instytucie Teatralnym o godz. 19.00 rozpocznie się druga sesja warsztatowo-wykładowa w ramach projektu "Więcej niż teatr" pod hasłem "Estetyka - w poszukiwaniu własnego języka". W programie, poza zamkniętymi warsztatami, debatami i spotkaniami z twórcami przewidziano także wydarzenia otwarte - spektakle i spotkania.

Uczestnicy sesji "Estetyka - w poszukiwaniu własnego języka" spotkają się z twórcami trzech warszawskich teatrów: Agatą Adamek, Zbigniewem Gozdeckim z Teatru Zgoda, Justyną Sobczyk z Teatru 21 i Katarzyną Wińską z Teatru Opera Buffa. Wszyscy twórcy od lat prowadzą zespoły teatralne. Każdy z nich stosuje nie tylko inne metody pracy, ale przede wszystkim sięga po odmienną estetykę teatralną. Co/ kto stoi za każdym z zespołów, jakie inspiracje, jacy twórcy, jakie idee stanowią źródło ich twórczości? W jaki sposób ten "źródłowy materiał" jest następnie transformowany w przedstawienia? Oglądając spektakle i uczestnicząc w warsztatach uczestnicy konferencji skupią się na szeroko rozumianym języku teatru oraz języku, którego używają, próbując opisać swoje doświadczenie. Co stanowi trudność w mówieniu/ pisaniu o teatrze, którego aktorami są osoby z niepełnosprawnością? Dlaczego cały czas słowo terapia wypiera słowo teatr?

***

Program wydarzeń otwartych dla publiczności:

17 marca (czwartek)

18.00

"Upadki. Odcinek 2" (na zdjęciu) spektakl Teatru 21 w reż. Justyny Sobczyk

/wydarzenie otwarte, bezpłatne, rezerwacja miejsc/

Miejsce: Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, ul. Jazdów 1 Warszawa

Spektakl jest drugą częścią teatralnego serialu. W "I my wszyscy. Odcinek 0" aktorzy Teatru 21 wyruszyli w podróż w poszukiwaniu pracy. Postanowili stworzyć serial, który nie różni się chyba tak bardzo od prawdziwego życia? Okazało się jednak, że sprawa nie jest tak prosta. 14 bezrobotnych aktorów nie znalazło producenta. Kolejnym krokiem ku samodzielności miało stać się biuro podróży "Statek miłości" oferujące rejsy do źródeł - przeżycie jedyne w swoim rodzaju. Morska eskapada zakończyła się na Hawajach. To jednak nie koniec przygód.

Akcja drugiej części serialu rozgrywa się w hotelu w dalekiej Mongolii. Aktorzy zdobyli pieniądze na wycieczkę all inclusive. Ekskluzywny hotel ma ofertę dla osób z dodatkowym chromosomem. Co spotka bohaterów? Czy cena luksusu nie okaże się zbyt wysoka?

reżyseria: Justyna Sobczyk

teksty: aktorzy Teatru 21

scenariusz: Justyna Sobczyk, Justyna Lipko-Konieczna

dramaturgia: Justyna Lipko-Konieczna

scenografia i kostiumy: Wisła Nicieja

muzyka: Paweł Andryszczyk

video: Tomasz Michalczewski

ruch sceniczny: Justyna Wielgus

asystent reżysera: Jakub Drzewiecki

światło: Sebastian Klim

produkcja: Katarzyna Pawłowska, Marceli Sulecki

Producent: Fundacja Win-Win

Partner: Narodowy Bank Polski

obsada: Grzegorz Brandt, Anna Drózd, Teresa Foks, Maja Kowalczyk, Daniel Krajewski, Barbara Lityńska, Anna Łuczak, Aleksander Orliński, Michał Pęszyński, Aleksandra Skotarek, Cecylia Sobolewska, Marta Stańczyk, Piotr Swend, Magdalena Świątkowska.

Czas trwania: 60 min.

Premiera: 22 maja 2015 r.

19.00

Spotkanie wokół książki "21 myśli na temat teatru"

Spotkanie z twórcami książki "21 myśli na temat teatru": dr Eweliną Godlewską-Byliniak, Justyną Lipko-Konieczną, Radosławem Stańcem, Marią Szczodrowską, Grzegorzem Pressem, Justyną Sobczyk

Miejsce: Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, ul. Jazdów 1 Warszawa

Twórczość artystyczna osób niepełnosprawnych budzi silne i sprzeczne emocje. W głównej mierze to emocjonalność i afektywność wpływają na odbiór tego rodzaju sztuki, pozostawiając widza w rozterce - czy to, co widzę ma prywatny czy publiczny charakter, czy to, co oglądam, jest elementem terapii, czy też jest to niezależna, świadomie budowana artystyczna wypowiedź? Czy ci, których widzę na scenie, są aktorami budującymi swoją rolę, czy też osobami opowiadającymi o sobie w granicach własnej prywatności? Czy mam prawo oceniać to, co widzę i jakich używać kryteriów? Teatr jest tym szczególniejszą i tym trudniejszą przestrzenią, że prowokuje tę podwójność oglądu i czerpie z niej swoją siłę. Napięcie i percepcyjna niewygoda widza otwierają nowe pole budowania i rozbijania znaczeń, obnażają też odbiorcze przyzwyczajenia publiczności i odbierają spojrzeniu widza jego transparentność i niewinność. Niewygodne poczucie niepewności, które towarzyszy widzom oglądającym aktorów niepełnosprawnych występujących na scenie, bardzo łatwo może się przekształcić w poczucie litości czy współczucie charakterystyczne dla paradygmatu troski, który od XIX wieku stwarza społeczeństwom zachodu wygodną ramę radzenia sobie z tą trudną obecnością. W szczególny sposób dotyczy to aktorów z niepełnosprawnością umysłową. Osoby niepełnosprawne do niedawna bardzo rzadko pojawiały się przecież w przestrzeni publicznej, właściwą im przestrzenią była albo przestrzeń prywatna, albo też przestrzeń klinik i zamkniętych ośrodków wychowawczych. Obecność w teatrze artystów niepełnosprawnych stanowi wyzwanie dla przestrzeni publicznej jako takiej, rozszerza pole oddziaływania sztuki, ale też zwraca uwagę na teatr jako instytucję publiczną. Wpływa również na teatr jako medium, każe na nowo zadawać pytania o formę, rolę, zawodowstwo, technikę, etykę występu, estetykę, status przedstawianej rzeczywistości, w końcu o widza i jego miejsce w tej na nowo definiowanej sytuacji komunikacyjnej.

Powstanie książki opierało się na współpracy artystów fotografików, grafików, teoretyków teatru i aktorów Teatru 21. Sercem publikacji są przemyślenia aktorów Teatru 21, którzy od 10 lat tworzą zespół oraz seria zdjęć wykonana przez Grzegorza Pressa.

***

18 marca (piątek)

19.00

"Autobus.cz.1" spektakl Teatru Zgoda

Po spektaklu zaplanowana jest rozmowa z twórcami.

Miejsce: Bemowskie Centrum Kultury (BCK), Klub Karuzela, ul. Stanisława Konarskiego 85

Aktorzy Teatru Zgoda zabierają widza w nietypową, zmysłową podróż - zwykłe i niezwykłe historie, w świat codziennych konfliktów, starań o bliskość z innymi, w przygody jak ze snów: są ucieczki, przekraczanie ograniczeń i miłe spędzanie wolnego czasu. Nie wszystko daje się wytłumaczyć - najważniejsze to otworzyć się na przeżywanie spektaklu i dać się pochłonąć. W historii przemycane są wątki osobiste aktorów. Cały spektakl odbywa się w kompletnej ciemności, co wcale nie utrudnia jego odbioru, ale niespodziewanie daje możliwość wykorzystania mniej znaczących zmysłów: dźwięku i powonienia. Spektakl jest stworzony z myślą o widzach niewidzących, ale każdy może brać w nim udział.

Obsada:

Bożena Borkowska

Ewa Jankowska

Anna Wolska

Marek Wolski

Kamil Podogrodzki

Autor: Teatr Zgoda / Zbyszek Gozdecki

Reżyseria: Agata Adamek

Muzyka: Zbyszek Gozdecki

Czas trwania: 30 minut

Premiera: 22 maja 2015

Teatr Zgoda powstał w 2006 r. w Bemowskim Centrum Kultury. Jego reżyserem jest Agata Adamek, która mówi o Teatrze Zgoda jako o teatrze "z pogranicza", ponieważ wychodzi on poza stereotypy, jakie mamy w swoich głowach na temat tej formy sztuki.

Teatr współtworzy od samego początku istnienia Zbyszek Gozdecki - specjalista od muzycznej oprawy spektakli, który buduje muzykę współpracując z aktorami i czyniąc z nich współtwórców.

Teatr Zgoda istnieje przy Bemowskim Centrum Kultury w Warszawie

Agata Adamek - pedagog, psychoterapeuta, animator kultury, psychodramatystka, reżyser Teatru Zgoda

Od 2006 roku pracuje jako reżyser przy autorskim projekcie Teatru Zgoda w Bemowskim Centrum Kultury w Warszawie (www.teatr-zgoda.art.pl ). W tym roku zrealizowała projekt własnego pomysłu - Festiwal Bemowskie Zaburzenia Teatralne oraz Warsztaty "Działania z pogranicza" w Bemowskim Centrum Kultury w Warszawie. Projekt opierał się na poszukiwaniu nowych form wypowiedzi artystycznych dla osób z tak zwanego "pogranicza" czyli ludzi wykluczonych : bezdomnych, niepełnosprawnych, uzależnionych. Chodziło przede wszystkim o pokazanie pełnowartościowych widowisk teatralnych i wizualnych zarówno artystów zajmujących się teatrem zawodowo jak i amatorsko. Do końca nie było wiadomo kto jest kim. Projekty Agaty Adamek opierają się na współpracy z aktorami, doborze odpowiednich osób do grupy: co oznacza, że nie wszyscy uczestnicy są niepełnosprawni. Ważne jest, aby mieli talent i predyspozycje do roli, którą akurat będą grali. Współpracuje również z aktorami zawodowymi czasami z młodzieżą - przy projekcie teatralnym "Teatr w szafie" granym w ramach akcji "Podwórko" organizowanym przez Płocki Ośrodek Kultury i Sztuki w latach 2002 - 2005.

Zbyszek Gozdecki - muzyk, animator kultury, fotograf, dźwiękowiec. Wspólnie z aktorami Teatru Zgoda, tworzy ścieżki dźwiękowe do spektakli. W 2016 roku zakłada zespół muzyczny, który będzie realizował muzykę dla Teatru Zgoda na żywo. Wspólnie z Agatą Adamek prowadzi twórcze warsztaty teatralno-muzyczne. Wieloletni współpracownik Laboratorium Edukacji Twórczej w Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski zaangażowany w wiele zrealizowanych przez nie projektów, także międzynarodowych, projektów. Miłośnik Mali i Senegalu, gdzie w 2014 roku prowadził projekt artystyczny.

***

19 marca (sobota)

19.00

"Wyspa Pomylona" spektakl Teatru Opera Buffa

/wydarzenie otwarte i bezpłatne/

Miejsce: Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego

Gesta pinquinorum et focanorum wg. Anatola France'a, Krakena z Alki i Zenona z Kalosów

Każdy zechce mienić barbarzyństwem to, co różni się od jego obyczaju... i odwrotnie.

Michel de Montaigne "Próby"

Swoim spektaklem Opera Buffa wpisuje się w projekt "Inicjatyw Kulturowych National Geographic badających aktualny stan etnosfery: globalnej sieci ludzkich opowieści, wierzeń, mitów i przeczuć manifestowanych przez niezliczone współczesne kultury i tłumaczących pochodzenie świata". Legenda o przemianie zwierząt arktycznych w ludzi pochodzi z powieści Anatola France'a "Wyspa Pingwinów". W trakcie rocznych prób i spotkań nagrano do niej komentarze, legendy, anegdoty aktorów i doniesienia prasowe o równie absurdalnym charakterze. "Wyspę Pomyloną" (naprawdę: Deception Island - Wyspa Zwodnicza na Antarktydzie) artyści wpisali w kontekst nowoczesnego muzeum: żywe dioramy, filmowe materiały archiwalne, pokaz slajdów, "etnograficzne" nagrania narzeczy znikających plemion, itp. Na Wyspie Pomylonej oglądamy ludzi w kontakcie ze światem zwierząt. W kulturze przednaukowej, kiedy mit pełnił rolę wyjaśniającą, zwierzęta stanowiły jeden z integralnych elementów ludzkiego życia. Prawa w obrębie mitu regulowały związki ludzi, duchów i zwierząt. W spektaklu ukazany został groteskowy świat szeroko rozumianej przyrody, wraz z tym zbudowanym przez człowieka, łącznie ze sferą snu, marzeń i myśli. Tak jak badacze religii czy szamanizmu doświadczają czegoś, co wymyka się racjonalnemu opisowi, tak w teatrze Opera Buffa widz doświadcza spontanicznego i nienaukowego sposobu eksploracji inności. Powierzamy widzowi rolę etnoturysty-kanibala-pożeracza innych kultur.

Scenariusz i reżyseria: Katarzyna Wińska

Występują aktorzy i przyjaciele teatru Opera Buffa: Antoni Talko-Porzecki, Piotr Glikson, Zofia Marczak, Jan Małkowski, Hanna Sławińska, Bartłomiej Smoleński, Zygmunt Wiktor, Tadeusz Strumiłło, Mariola Przybyłowska, Ewa Zachowaniec, Małgorzata Sokołowska, Rafał Kucharski

Czas: 80 minut

Premiera: 6 kwietnia 2009 roku

Teatr Opera Buffa - warszawski teatr chorych na schizofrenię założony przez Katarzynę Wińską w roku 1998. W swojej sztuce o szaleństwie pt. "Solo - Extra Reality Show"

postanowiła obsadzić osoby chore naprawdę. W osiemnastoletnim dorobku Opera Buffa ma czternaście utworów dramatycznych (m.in. "Mega Oferta - Florencja przez W-wę do Rzymu", "Haiku Dancing", "Wieczny Wypoczynek", "Wyspa Pomylona", "Odyseja Weinbacha"), poprzez które stara się przedstawić rzeczywistość oczami chorych na schizofrenię. Dla zespołu liczy się przede wszystkim efekt artystyczny, nie terapeutyczny. Grupa wystawiała m.in. w Zamku Królewskim i Ujazdowskim, na Wawelu, w Instytucie Teatralnym, w klubach: Chłodna 25, Cafe Kulturalna, Powiększenie, Le Madame i w Teatrze Studio. We wrześniu 2014 roku zespół wystąpił w nowej Cricotece w Krakowie. Trupa pojawia się bez zapowiedzi w muzeach sztuki współczesnej, gdzie organizuje samozwańcze "zwiedzanie z przewodnikiem" oraz "performance demontaże" aktualnej wystawy. W 2015 roku Opera Buffa zainaugurowała cykl uroczystości odsłaniania wirtualnych pomników w Warszawie, surrealizując m.in. ideę T.Kantora z 1948 roku. Zespół brał udział w międzynarodowych festiwalach teatralnych: Fringe Festival w Szkocji, łódzkim biennale "Terapia i Teatr", Madness and Arts Festival w Niemczech, w Festiwalu Festiwali Teatralnych "Spotkania". Sztukę "Hamlecie, czy wziąłeś lekarstwo?" aktorzy wystawili na Zamku Kronborg w Elsynorze. Do obsady zagranicznych spektakli Katarzyna Wińska zaprasza miejscowych aktorów z zaburzeniami psychicznymi. Zespół Opery Buffa tworzy kilkanaście osób, choć w wyniku np. nawrotów choroby skład często się zmienia. Praca z chorymi na schizofrenię wymaga eksperymentalnych metod. Na scenie aktorzy nie deklamują, tylko odgrywają swoistą pantomimę. Tekst przedstawienia leci z głośnika. To montaż z nagrywanych na magnetofon wielogodzinnych prób czytanych. Do scenariusza reżyserka włącza spontaniczne komentarze aktorów, ich wspomnienia, kłótnie, sny, w których często pojawia się wątek doświadczenia choroby psychicznej. Działalności Opery Buffa poświęcono kilkanaście programów radiowych, reportaży telewizyjnych i prasowych.

Powstał też film dokumentalny o aktorach pt. "Komedianci". W 2016 roku Opera Buffa planuje przegląd swoich spektakli pt. "Replay 1998-2016" oraz promocję albumu "Teatr Opera Buffa Przedstawia".

***

Rezerwacja miejsc na wydarzenia otwarte dla publiczności: bilety@instytut-teatralny.pl, tel. +48 791 877 377

"Więcej niż teatr" to projekt organizowany przez Instytut im. Jerzego Grotowskiego w ramach Europejskiej Stolicy Kultury Wrocław 2016. Koncentruje się wokół sztuki angażującej osoby z niepełnosprawnościami. Poruszając się w przestrzeni sztuk performatywnych, w szczególności teatru, sztuk wizualnych oraz filmu, bada on, w jaki sposób podmiotowa obecność osób określanych jako niepełnosprawne weryfikuje to, co do tej pory przyjmowaliśmy w różnych obszarach bez zastrzeżeń. Okazuje się, że dotychczasowe kategorie, narzędzia oraz język muszą zostać poddane redefinicji. Celem pomysłodawców i kuratorów jest skierowanie uwagi na rozwijający się w Polsce od ponad dwudziestu lat obszar sztuki angażującej osoby z niepełnosprawnościami i spojrzenie na niego w szerszym kontekście. Projekt "Więcej niż teatr" ma powołać wspólną przestrzeń, która umożliwi spotkanie osób pełnosprawnych z osobami z niepełnosprawnościami, a także postawić wiele pytań (czy wywołać dyskusje), które pozwolą pójść dalej w pracy z aktorem/osobą z niepełnosprawnością. Zaplanowane wydarzenia mają inspirować do odważnego wychodzenia poza "własny ogródek", "własne więzienie", by spotykać się z innymi osobami, które podobnie jak my próbują, szukają i tworzą na pograniczu teatru, sztuki art brut, filmu i muzyki.

Kuratorki: Jana Pilátová, Justyna Sobczyk, Magdalena Hasiuk, Anna Zubrzycki

"Estetyka - w poszukiwaniu własnego" języka to sesja druga projektu "Więcej niż teatr". Pierwsza pt. "Wspólnym głosem" miała miejsce w lutym o Instytucie im. Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu.