Artykuły

„Z przyczyn technicznych jesteśmy zmuszeni odwołać wszystkie nasze spektakle. Zapraszamy do kasy po odbiór należności za zakupione bilety" — informuje dyrekcja Teatru Żydowskiego. Czy to koniec istnienia tej sceny w obecnym budynku?

Lakoniczny komunikat o odwołaniu spektakli pojawił się w piątek na stronie internetowej teatru i na jego profilu na Facebooku. W pierwszej informacji zaznaczono, że chodzi o przedstawienia 3, 4, 5 i 7 czerwca. W drugiej - nie podano dat.

- Była komisja budowlana i wydała zakaz użytkowania naszej siedziby - mówi pracownik Teatru Żydowskiego. - Wszyscy byli zaskoczeni: pani dyrektor, aktorzy, obsługa. Pakujemy się i zamykamy teatr przynajmniej na cały czerwiec.

Dyrektor Gołda Tencer zapowiedziała, że odniesie się do sytuacji w poniedziałek.

W oczekiwaniu na rozbiórkę

Teatr Żydowski im. Estery Racheli i Idy Kamińskich istnieje od 1950 r. Jest jedyną obecnie sceną w Polsce wystawiającą przedstawienia w języku jidysz. Zajmuje część modernistycznego budynku przy pl. Grzybowskim, wzniesionego w latach 1967-68 według projektu Władysława Jotkiewicza na podstawie szkiców Bohdana Pniewskiego, jednego z najwybitniejszych architektów polskich XX w. Ten dwupiętrowy obiekt z elewacjami z płyt piaskowca do niedawna należał do Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów w Polsce. W październiku 2015 r. został sprzedany firmie deweloperskiej Ghelamco. Ta zapowiedziała rozbiórkę i postawienie tu wysokiego biurowca (80-100 m) z niższą częścią od strony ul. Grzybowskiej, którą firma zobowiązała się przeznaczyć na nową siedzibę teatru. Urząd dzielnicy Śródmieście wydał pozwolenie na zburzenie budynku, mimo, że jest on na liście Dziedzictwa Kultury Współczesnej przygotowanej przez Stowarzyszenie Architektów Polskich, ponadto przeznaczono go do ochrony w studium zagospodarowania miasta. Znalazł się też na ogłoszonej niedawno liście dzieł architektury powojennego modernizmu w Warszawie, które powinny się znaleźć w gminnej ewidencji zabytków. Listę tę sporządził zastępca stołecznego konserwatora zabytków Michał Krasucki.

Teatr i ogień

Nowy właściciel budynku przy pl. Grzybowskim już w marcu zażądał, by Teatr Żydowski natychmiast przerwał działalność. Argumentował to wynikami zleconej przez siebie kontroli. Wykazała, że nie remontowana przez lata część budynku z teatrem nie spełnia wymagań bezpieczeństwa konstrukcji, ani norm ochrony przeciwpożarowej. "Nie ma wymaganych urządzeń oddymiających i zabezpieczających klatki schodowe oraz drogi ewakuacyjne, brak sygnalizacji przeciwpożarowej. Klatki schodowe, scena, dach nad sceną i konstrukcja widowni nie są zabezpieczone farbami ogniochronnymi o wymaganej prawem odporności. Na końcu jednego z wyjść ewakuacyjnych znaleziono zamkniętą na kłódkę metalową kratę (...), rozdzielnie elektryczne nie mają zachowanej podstawowej ochrony, a tuż przy nich znajdują się łatwopalne materiały" - wyliczył deweloper. Według niego, Teatr Żydowski nie wdrożył zaleceń straży pożarnej z 2011 r. Dyrektor sceny Gołda Tencer zapowiadała granie spektakli dalej. Przekonywała, że jej instytucja przez lata ponosiła ciężar remontów, a w 2011 r. nie przeprowadzono kompleksowej modernizacji teatru ponieważ nie udało się pozyskać funduszy unijnych.

Gdy żądanie Ghelamco wobec Teatru Żydowskiego nagłośniły media, firma nieco spuściła z tonu: "Po usunięciu nieprawidłowości zagrażających bezpieczeństwu pracowników i gości [teatr] będzie mógł dalej funkcjonować w obecnym budynku do czasu wybudowania nowej siedziby" - oświadczył jeszcze w marcu w rozmowie ze "Stołeczną" Damian Woźniak z zarządu Ghelamco.

Nadzór budowlany: zamknąć

Ale już w kwietniu firma wystąpiła do Powiatowego Inspektoratu Nadzoru Budowlanego o kontrolę budynku przy pl. Grzybowskim. Przedstawiciel PINB 17 maja przeprowadził oględziny siedziby teatru. Potwierdził zagrożenie życia i zdrowia w przypadku wybuchu pożaru (niewłaściwe szerokości i długości dróg ewakuacyjnych, brak urządzeń do oddymiania lub zabezpieczonych przed zadymieniem klatek schodowych). Stan techniczny elementów budowlanych określił jako "niezadawalający". Chodzi zwłaszcza o zawilgocone piwnice, główną klatkę schodową z popękanymi i kołyszącymi się stopniami oraz stalową kratownicę dachu nad widownią, która przekroczyła "stan graniczny nośności i stan graniczny przydatności do użytkowania". 30 maja PINB wydał nakaz wyłączenia z użytkowania części budynku mieszczącej teatr. W decyzji, która ma rygor natychmiastowej wykonalności, czytamy: "(...) stan techniczny południowej części budynku przy pl. Grzybowskim 12/16 stwarza zagrożenie bezpieczeństwa użytkowania. W związku z powyższym pilnie należy wyłączyć z użytkowania część budynku. Jednocześnie należy wykonać doraźne zabezpieczenia elementów budynku wyłączonych z użytkowania. Decyzję o rodzaju i sposobie wykonania zabezpieczeń podejmuje inwestor".

Wczoraj przedstawiciel dewelopera przesłał nam krótkie oświadczenie, z uwagą, że jest ono uzgodnione przez Ghelamco i Teatr Żydowski: "Ze względu na stan techniczny części budynku zajmowanej przez teatr, Teatr Żydowski wstrzymuje swoją działalność. W przyszłym tygodniu poinformujemy o dalszych decyzjach".

Ghelamco nie ma jeszcze pozwolenia na budowę wieżowca. Przedstawia kolejne wersje kształtu przyszłego budynku. O tym, w jakiej formie go zrealizuje, przesądzi przygotowywany obecnie plan miejscowy tego fragmentu Śródmieścia.