Artykuły

Tadeusz Łomnicki zmarł 22 lutego 1992 roku w Poznaniu. Wybitny aktor teatralny i filmowy, reżyser przez wielu był uznawany za jedną z najwybitniejszych osobowości polskiej sceny.

Urodził się 18 lipca 1927 roku w Podhajcach niedaleko Lwowa. W 1946 roku - przez jeden sezon - grał w Teatrze Śląskim im. St. Wyspiańskiego w Katowicach.

Sceniczne początki

Teatralną edukację rozpoczął w 1945 roku- zapisał się do Studia Teatralnego przy Starym Teatrze w Krakowie. Jako aktor debiutował epizodyczną rolą Pasterza w "Mężu doskonałym,, Zawieyskiego (1945, reż. J. Warnecki). W1945 r. zdał eksternistyczny egzamin aktorski przed komisją ZASP-u. W 1949 r. wyjechał do Warszawy i dostał angaż do kierowanego przez Erwina AxeraTeatru Współczesnego, z którym był związany do 1974 r. W tym czasie występował również okresowo w Teatrze Narodowym w Warszawie. Dyplom reżyserski uzyskał w 1956 r. Kilkanaście lat później, w 1970 roku, został rektorem warszawskiej szkoły teatralnej. Pełnił tę funkcję do 1981 roku.

W 1962 roku Erwin Axer wyreżyserował "Karierę Artura Ui" Brechta z wybitną tytu-

łową rolą Łomnickiego. Do historii przeszły także inne jego role zagrane w Teatrze Współczesnym: Solonego w "Trzech siostrach" Czechowa (1963, reż. Erwin Axer), obsesyjnego skąpca Łatki w "Dożywociu" Fredry (1963, reż. Jerzy Kreczmar), Billa Maitlanda w "Nie do obrony" Osborne'a (1966, reż. Erwin Axer); Kapitana w "Play Strindberg" Dürrenmatta (1970, reż. Andrzej Wajda).

Jedna z jego genialnych ról z tamtego okresu była specyficzna-w 1977 r. zagrał Bukara w "Przedstawieniu, Hamleta' we wsi Głucha Dolna" Breśana w reżyserii Kazimierza Kutza. Reżyser tak mówił o tej kreacji: "To mnie bawiło (...) jak partyjny Tadeusz grać będzie partyjną kanalię. Stykał się zapewne z niejedną i ciekawiło mnie, jak to partyjne jadło przenosić będzie na scenę." ("Polityka" 1977 r. nr 33).

Tragiczny finał

W 1981 r. Łomnicki zrezygnował z prowadzenia teatru. Jego decyzja była naturalną konsekwencją zarówno ówczesnych wydarzeń społecznych i politycznych, jak i nieprzychylnego nastawienia zespołu aktorskiego.

Dwa dni po wybuchu stanu wojennego oddał legitymację partyjną. W 1981 r. został

zaangażowany do Teatru Polskiego w Warszawie, potem w sezonie 1983-1984 był aktorem warszawskiego Teatru Studio. W latach 80. i 90. nie był związany na stałe z żadną sceną. Występował gościnnie w teatrach warszawskich: Dramatycznym, Powszechnym i Współczesnym oraz w Starym Teatrze w Krakowie, a także często w Teatrze Telewizji.

Łomnicki długo marzył o roli "Króla Leara" Szekspira. Najpierw poprosił Stanisława Barańczaka o tłumaczenie dramatu. Gdy już miał przekład, zwracał się do wielu reżyserów z prośbą o współpracę przy tej realizacji. Odmówił mu wtedy m.in. Andrzej Wajda. Ostatecznie reżyserii podjął się Eugeniusz Korin w poznańskim Teatrze Nowym. Na tydzień przed premierą - 22 lutego 1992 roku - Tadeusz Łomnicki zmarł podczas jednej z prób do tego przedstawienia.

Na zdjęciu: Tadeusz Łomnicki podczas próby "Króla Leara", Teatr Nowy, Poznań 1992 r.