Artykuły

Mariusz Kiljan, Bartosz Porczyk i Barbara Wysocka wystąpią w nowym spektaklu Centrali, z muzyką Budynia i w reżyserii Michała Zadary. Premiera 27 sierpnia o godz. 20.00 w Zachęcie - Narodowej Galerii Sztuki.

Elektra i Orestes zamordowali swoją matkę, królową. Ich motywacją była chęć odwetu, ale ich czyn wtrąca kraj w kryzys polityczny. Zostają skazani na karę śmierci. Walcząc o sprawiedliwość, zaczynają zabijać niewinnych ludzi.

Centrala wystawia tę opowieść w Zachęcie, miejscu politycznego morderstwa popełnionego na prezydencie Narutowiczu. Czy wolno popełnić zbrodnię, by wyzwolić państwo od złych rządów? I czy na ten temat można śpiewać piosenki? Spektakl muzyczny o tym, jak mordercy czekają na wyrok: "Orestes" Centrali.

Codziennie po spektaklu - rozmowa o kształcie współczesnej Polski i świata z udziałem najciekawszych świadków współczesności - dyskutować będą m.in. Jacek Żakowski, Paweł Potoroczyn, Czesław Mozil oraz Edwin Bendyk.

Kolejne spektakle:

28 sierpnia, godz. 20.00

29 sierpnia, godz. 20.00

30 sierpnia, godz. 20.00

31 sierpnia, godz. 20.00

***

Daniel Przastek: Kto gra w twoim nowym spektaklu?

Michał Zadara: Od dawna chciałem zrobić spektakl z Mariuszem Kiljanem, Bartkiem Porczykiem i Barbarą Wysocką. Każde z nich ma na koncie solowe występy w spektaklach muzycznych. Każde z nich jest w stanie utrzymać uwagę widzów przez cały wieczór - chciałem ich zderzyć ze sobą i zobaczyć, czy ta mieszanka doprowadzi do wybuchu.

Co wynika z tego, że Michał Zadara czyta Eurypidesa?

- Dzielą nas dwa tysiąclecia, ale łączy wizja teatru, który jest widowiskowy, polityczny, muzyczny, rozrywkowy i intelektualny równocześnie. Razem z zespołem Centrali ponownie tłumaczyliśmy antyczny, nigdy w Polsce nie wystawiany tekst Eurypidesa. Odkryliśmy dramat, który stawia niebezpieczne pytania o kraj, w którym dochodzi do zbrodni politycznych.

Czy to będzie spektakl muzyczny?

- Mariusz, Bartek i Barbara nie tylko grają wszystkie postaci, ale też grają pieśni chóru i całą muzykę incydentalną. Tworzą na scenie coś w rodzaju zespołu nowofalowego, a całą tę muzykę komponuje Budyń, lider zespołu Pogodno. Wspaniale jest mieć do dyspozycji na scenie nie tylko zespół aktorski, ale i zespół muzyczny.

Dlaczego wystawiasz tragedię grecką?

- Czasy są takie, że zadajemy sobie zasadnicze pytania: po co demokracja? Jeśli sąd wydaje wyrok, czy on musi obowiązywać? Skąd się bierze władza w państwie? Czy wyjątkowym ludziom wolno więcej? I tak dalej. To są pytania dzisiejsze, ale stawia je już grecka tragedia. Powstawała w momencie, kiedy te wszystkie pytania pojawiły się na scenie historii po raz pierwszy. Te wszystkie tematy greckie stały się dziś w Polsce palące.

Czy odnosisz się bezpośrednio do sytuacji w polskiej polityce?

- Wszystko dziś odnosi się do sytuacji w polskiej polityce. Włączenie tego, a nie innego programu w radiu odnosi się do sytuacji w polskiej polityce. Nie można tego robić bezpośrednio na scenie, ponieważ każdy polski widz dziś nosi ten dramat ze sobą. Mi chodzi o to, by ułatwić nam znalezienie odpowiedzi, przypominając, że ta rozmowa trwa już od 2500 tysięcy lat. Czy jeśli lud o czymś zdecyduje, czy lud ma rację? Czy jeśli zły polityk zdobędzie władzę

demokratycznie, czy staje się dobrym politykiem? Czy jeśli zabijemy władcę niesprawiedliwego, czy to zabicie jest sprawiedliwe? To są wszystko pytania greckie, sformułowane w piątym wieku przez Chrystusem. Wtedy jeszcze nawet biblia hebrajska nie była ostatecznie zredagowana.

Jakbyś opisał estetykę tego spektaklu?

- To jest mieszanka thrillera sądowego i musicalu. Śledzimy los człowieka, który zamordował, i który teraz czeka na swój wyrok. On sam chce uniknąć kary, bo uważa, że mord był sprawiedliwy. Ale czy społeczeństwo uzna jego racje? I czy można na ten temat śpiewać piosenki?

Co oznacza dla Centrali współpraca z Zachętą?

- Po pierwsze, jest to miejsce, w którym sto lat temu Eligiusz Niewiadomski zamordował prezydenta Gabriela Narutowicza, powodując kryzys konstytucyjny. To był mord polityczny - a "Orestes" opowiada o losie człowieka, który chce się usprawiedliwić z mordu politycznego. Przypominamy więc, że temat tej sztuki nie jest abstrakcyjny, tylko jak najbardziej namacalny jeszcze dziś, kiedy nasze spory polityczne się tak bardzo rozgrzewają. Po drugie, Centrala wprawdzie tworzy dzieła teatralne, ale są to dzieła, które po prostu pochodzą z porządku sztuki. Zachęta prezentuje najciekawsze zjawiska ze współczesnego świata sztuki, niezależnie od gatunku i cieszymy się, że w tak świetnym towarzystwie możemy zastanawiać się nad demokracją dziś i demokracją 2500 lat temu.

***

Aktorzy

Mariusz Kiljan

Aktor dramatyczny i muzyczny, filmowy oraz telewizyjny; reżyser i pedagog. Od 1994 roku związany zawodowo z Teatrem Polskim we Wrocławiu. Regularnie współpracuje również z innymi wrocławskimi scenami - Teatrem Muzycznym Capitol oraz Teatrem Piosenki. Jest

wykładowcą Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej we Wrocławiu oraz studium musicalowego przy Capitolu. Od lat członek rady artystyczno-programowej oraz jury Przeglądu Piosenki Aktorskiej, bierze także udział w koncertach i spektaklach wrocławskiego festiwalu. Występował m.in. w spektaklach Jerzego Jarockiego, Krystiana Lupy, Krzysztofa Warlikowskiego, Pawła Miśkiewicza, Moniki Strzępki, Wiktora Rubina, Agnieszki Glińskiej i Michała Zadary, był też

wielokrotnie nagradzany za swoje role. Ponadto występuje gościnnie w musicalach i koncertach na terenie całego kraju. W roku 1996 nagrał solową płytę "Tribute to Sting", a w 2000 "Kolędy" w aranżacji jazzowej. W filmie debiutował w produkcjach J.J. Kolskiego. Publiczność telewizyjna zna go z roli Woźniaka w serialu wojennym "Czas honoru".

Bartosz Porczyk

Aktor teatralny, filmowy i telewizyjny, pedagog w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej we Wrocławiu. Absolwent Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi. Laureat Przeglądu Piosenki Aktorskiej, od 2004 r. związany z Teatrem Muzycznym Capitol, a od 2006 r. z Teatrem Polskim we Wrocławiu. Twórca wielokrotnie nagradzanych ról w spektaklach Jana Klaty ("Sprawa Dantona", "Termopile Polskie"), Wiktora Rubina ("Lalka"), Natalii Korczakowskiej ("Smycz") oraz Michała Zadary (rola Gustawa/Konrada we wrocławskich "Dziadach"). W roku 2011 nagrał solową płytę "Sprawca". W roku 2014 otrzymał Nagrodę im. Aleksandra Zelwerowicza, a rok później nominację do Paszportu "Polityki". Laureat Brązowego

Medalu "Zasłużony Kulturze Gloria Artis". Znany również z ról w filmach ("AmbaSSada", "Facet (nie)potrzebny od zaraz") oraz serialach: "Czas honoru", "Barwy szczęścia", "Galeria" czy "Na dobre i na złe".

Barbara Wysocka

Aktorka, reżyser. Absolwentka Wydziałów Aktorskiego i Reżyserii Dramatu PWST w Krakowie. Wcześniej studiowała grę na skrzypcach w Hochschule für Musik we Freiburgu. W latach 2004-2014 związana ze Starym Teatrem w Krakowie. Wielokrotnie nagradzana za swoje role. Współpracowała z Teatrem Współczesnym we Wrocławiu, Teatrem Polskim

w Bydgoszczy, Maxim Gorki Theater oraz Schaubühne am Lehniner Platz w Berlinie. Zagrała w filmach: "Am Ende kommen Touristen", "Nachmieter", "Polnische Ostern" oraz "Fremde Farben". Reżyserowała w Narodowym Starym Teatrze w Krakowie, Wrocławskim Teatrze Współczesnym, Teatrze Wielkim - Operze Narodowej w Warszawie, Teatrach Polskim we Wrocławiu i Polskim w Bydgoszczy, Teatrze Narodowym w Warszawie oraz w Kammerspiele i Bayerische Staatsoper w Monachium. Laureatka Paszportu "Polityki" za rok 2009.

Twórcy

Michał Zadara, reżyser

Michał Zadara, reżyser operowy i teatralny, urodził się w 1976 roku w Warszawie. Jest pierwszym reżyserem, którym wystawił w całości "Dziady" Adama Mickiewicza. Jego nowatorskie inscenizacje polskiej oraz europejskiej klasyki są grane w teatrach w Polsce, Niemczech i Austrii i były pokazywane w Ameryce, Rosji, Chinach. Równolegle pracuje z zespołem Centrala, tworząc innowacyjne projekty artystyczne. Wykonał szereg instalacji teatralnych przeznaczonych

dla konkretnych miejsc (Hotel Savoy w Łodzi, Muzeum Powstania Warszawskiego, Belweder w Warszawie). Studiował teatr i politykę w Swarthmore College w Filadelfii, oceanografię w Woods Hole i reżyserię w Krakowie. Laureat Paszportu "Polityki" za rok 2007, gitarzysta "All Stars Dansing Band". Jego teksty o współczesnej kulturze i polityce publikuje www.krytykapolityczna.pl.

Daniel Przastek, dramaturg

Doktor nauk humanistycznych w zakresie nauk o polityce (2004). Pracownik naukowy Instytutu Nauk Politycznych Wydziału Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, zastępca dyrektora INP UW ds. naukowych i współpracy z zagranicą.

Stypendysta Polskiej Fundacji Kulturalnej w Buffalo (USA). W pracy zawodowej zajmuje się historią najnowszą Polski i świata. W kręgu jego zainteresowań pozostają związki sztuki i polityki, ze szczególnym zwróceniem uwagi na relacje teatru i polityki. Autor książek oraz kilkudziesięciu artykułów naukowych i popularyzujących naukę. Jako dramaturg stale współpracuje z Michałem Zadarą. Kreator i animator kulturalnego życia studenckiego.

Jacek Szymkiewicz vel Budyń, muzyka

Lider i założyciel zespołu POGODNO, połowa duetu Babu Król współtworzonego z Piotrem Piaseckim Bajzlem, tekściarz (m.in. Nosowska, Brodka, Reni Jusis), kompozytor, twórca muzyki do spektakli teatralnych i filmów takich jak: "Ustęp trzeciej części dziadów" (reż. Michał Zadara, Teatr Polski we Wrocławiu) "Zbójcy"

(reż. Michał Zadara, Teatr Narodowy w Warszawie), "Jeż Jerzy" (film na podstawie kultowego komiksu), performer. Autor książki "Grawer".

Robert Rumas, scenografia

Urodził się w 1966. Artysta, kurator, absolwent Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku (1991). Projektant przestrzeni wystawienniczych, m.in: wystaw stałych w Muzeum Narodowym w Warszawie, wystaw czasowych w Galerii Zachęta w Warszawie, Państwowej Galerii Sztuki w Toruniu. W Polsce prezentował swoje prace m.in. w Zachęcie Narodowej Galerii Sztuki, Centrum Sztuki Współczesnej w Warszawie, Muzeum Sztuki w Łodzi, Muzeum Narodowym w Warszawie. Brał udział w wielu prestiżowych wystawach świata, m.in. w Kunst-und Ausstellungshale w Bonn, Moderna Musset w Sztokholmie, Centrum Sztuki Współczesnej w Moskwie, Kunsthalle w Wiedniu, Berlinie i Hamburgu. Zdobywca stypendiów Fundacji Batorego (1993), Pollock-Krasner Foundation w Nowym Jorku (1998), Ministerstwa Kultury (2003, 2006). Jego prace znajdują się w polskich i zagranicznych kolekcjach sztuki współczesnej.

Artur Sienicki, reżyseria światła

Urodził się w Warszawie w 1975 roku. Absolwent Wydziału Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawskiej Szkoły Fotografii oraz Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi, Wydział Operatorski. Pracuje zarówno przy filmach fabularnych i dokumentalnych, jak i w teatrze, projektując światło i video - m.in. w Operze Narodowej, Operze Wrocławskiej, Teatrze Narodowym, Teatrze Polskim w Bydgoszczy, Teatrze Starym w Krakowie, Komische Oper w Berlinie. Autor zdjęć do nagradzanych filmów krótkometrażowych, fabularnych i dokumentalnych oraz teledysków. Operator kamery m.in. przy "Obławie".

Arkadiusz Ślesiński, kostiumy

Urodził się w roku 1988. Absolwent Historii Sztuki na Uniwersytecie Wrocławskim. Współpracował m. in. z Krystianem Lupą ("Pływalnia" w PWST w Krakowie), Michałem Zadarą (m.in. "Dziady" w Teatrze Polskim we Wrocławiu, "Lilla Weneda" w Teatrze Powszechnym w Warszawie), Moniką Strzępką ("Marzec '68" w Teatrze Żydowskim w Warszawie), Pawłem Świątkiem ("Rękopis znaleziony w Saragossie" w Teatrze im. J. Kochanowskiego w Opolu), Michałem Kotańskim ("Krzyżacy" w Teatrze im. W. Horzycy w Toruniu).