Artykuły

Od października do grudnia w Teatrze Szwalnia odbywać się będzie przegląd zjawisk z zakresu sztuki dokumentu, non-fiction i verbatim szwalnia.DOK. W ramach wydarzenia swoją premierę będzie mieć spektakl "Wolny Kurdystan" w reż. Marcina Brzozowskiego.

Dzięki wsparciu finansowemu Urzędu Miasta Łodzi - Wydziału Kultury - Teatr Szwalnia otrzymał możliwość zrealizowania obszernego projektu zorientowanego na prezentację zjawisk z zakresu sztuki dokumentu, non-fiction oraz verbatim. szwalnia.DOK to cykl wielomiesięcznych działań uzupełnionych o spotkania autorskie mające za zadanie przybliżyć uczestnikom konteksty kulturowe, społeczne i polityczne, wokół których oscylują podejmowane działania. Na projekt szwalnia.DOK składać się będą wydarzenia teatralne, filmowe oraz obejmujące sztuki wizualne. Finałem projektu będzie premiera spektaklu opartego na dokumentacji i doświadczeniach z licznych pobytów reżysera (Marcina Brzozowskiego) w irackim Kurdystanie, angażujący społeczność kurdyjską.

Zadanie poza propozycjami dla młodzieży, dorosłych i seniorów, obejmuje również działania także działania dla dzieci.

Powołanie projektu w obrębie działań Teatru Szwalnia wynika bezpośrednio z zainteresowań twór-ców prowadzących Teatr oraz jego obranej linii programowej. Wieloletnie doświadczenia w pracy

z archiwami, dokumentami, formami reportażowymi i dokumentalnymi uczyniły Teatr Szwalnia jedynym punktem na kulturalnej mapie miasta Łodzi, gdzie można skonfrontować się z najnowszymi polskimi projektami reprezentującymi wspomniany nurt.

Projekt szwalnia.DOK przewidziany jest jako zadanie cykliczne - jego pomysłodawcom i twórcom zależy na tym, by każdy kolejny sezon teatralny miał w swoim programie odsłony najnowszych (polskich i zagranicznych) działań z nurtu non-fiction, sztuki dokumentu oraz verbatim, czyniąc tym samym Łódź (i Teatr Szwalnia) centrum szerokiej i merytorycznej dyskusji o rozwoju przywołanego nurtu w sztuce współczesnej.

Wszystkie wydarzenia w ramach szwalni.DOK są bezpłatne i ogólnodostępne.

Wydarzenia szwalni.DOK:

"Jesteśmy", Teatr Pralnia (Ukraina)

- Nienazwane, ale jestem przekonany, że stale obecne w naszej pracy zagadnienie, to dialog. Praca nad spektaklem wynikała, według mojej intuicji, z potrzeby dialogu, próby wspólnego doświadczenia aktualnej i dotyczącej nas w równym stopniu rzeczywistości oraz chęci zareagowania na otaczającą nas sytuację społeczną i polityczną. Chcieliśmy odnaleźć niezmienne i warunkujące naszą tożsamość wartości. Chcieliśmy szukać wspólnych dla nas - Polaków

i Ukraińców - przestrzeni spotkania, nie zapominając o skomplikowanej historii obu narodów. Nasza praca byłą próbą odarcia nas z wzajemnej nieufności i strachu. Pragnęliśmy też bardzo wyraźnie zamanifestować prawo każdego człowieka do odpowiedzialnego, wolnego, normalnego życia.

W kontekście tej pracy realne staje się dla mnie stwierdzenie Jacka Kuronia, który mówił o sobie: "Mam poczucie, że o Ukrainę jestem bogatszy, że ja Ukraińcom zawdzięczam swoje bogactwo wewnętrzne i duchowe" - mówi Marcin Brzozowski, reżyser spektaklu.

Reżyseria: Marcin Brzozowski

Występują: aktorzy kijowskiego Teatru Pralnia - Mytalnykov Igor, Petrashova Kateryna, Shtyrbulova Mariia, Golubtsova Nadiia, Ionova Mariia

***

"Bieżeńcy", Teatr Szwalnia

Spektakl "Bieżeńcy" oparty jest na motywach rozmów przeprowadzonych przez Swietłanę Aleksiejewicz z mieszkańcami Ziemi Czarnobylskiej. Jest to opowieść o ludziach szukających schronienia przed światem w skażonej i zamkniętej strefie wokół czarnobylskiej elektrowni atomowej - odblask wielkiego wybuchu światła, jaki miał tam miejsce 25 kwietnia 1986 roku. - pielgrzymi radioaktywnego "teraz". Mieszkańcy okolic miasta Prypeć, którzy wbrew zakazom uciekli z nowoczesnych osiedli do wsi utraconych w wyniku likwidacyjnej akcji przesiedlenia. To także ci, którzy powracają na czarnobylską ziemię legalnie, raz w roku - w Radunicę (dziewiąty dzień po prawosławnej Wielkanocy) - by odwiedzić groby swoich bliskich, resztki ukochanych domostw lub mogilniki, gdzie ich skażony dobytek został pogrzebany. To wędrujący w poszukiwaniu azylu nomadzi; przybywający ponownie śladami własnej przeszłości oraz tożsamości - rzeczywistości, której już nie ma i - zdaje się - nigdy nie istniała.

Reżyseria: Marcin Brzozowski

Kostiumy: Paulina Ptasznik

Występują: Iwona Dróżdż, Ewelina Kudeń, Magda Drab, Ada Janowska-Moniuszko, Marta Jarczewska, Marek Nędza, Antosia Brzozowska

***

"Album Karla Höckera", Teatr Trans-Atlantyk

Muzeum Holocaustu w Waszyngtonie otrzymało w 2006 roku album, zawierający 116 zdjęć. Był to osobisty album oficera SS Karla Höckera, adiutanta Richarda Baera, jednego z komendantów obozu koncentracyjnego w Auschwitz-Birkenau. Fotografie przedstawiają wyższych oficerów SS oraz ich asystentki z obozu podczas wypoczynku w ośrodku zwanym Solahuette, położonym około 20 km od Auschwitz oraz w czasie oficjalnych spotkań w obozie. Na zdjęciach pojawia się wiele ważnych postaci: dr Josef Mengele, Rudolf Hoess, Rochard Baer i Josef Kramer. Nie ma na nich natomiast więźniów ani żadnych obrazów z obozu śmierci.

Paul Bargetto z zespołem Teatru Trans-Atlantyk we współpracy z Małgorzatą Sikorską-Miszczuk realizują spektakl, oparty na analizie zdjęć i aktorskich improwizacjach z użyciem metod teatru dokumentalnego. Końcowy rezultat będzie połączeniem teatru i multimediów, kreatywnej interpretacji materiałów źródłowych i dokumentalnych badań.

Spektakl "Album Karla Höckera" jest rzadko podejmowaną próbą zbadania tragicznej historii obozu zagłady w Auschwitz z perspektywy oprawców. Używając technik teatru dokumentalnego, improwizacji, prowadząc dogłębne badania historyczne, jak również posługując się tekstem dramatycznym, spektakl "Album Karla Höckera" przygląda się zaskakująco ludzkim zachowaniom kobiet i mężczyzn, którzy własnoręcznie dokonali ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej. Widzowie, będąc świadkami "ożywiania" fotografii z albumu Karla Höeckera, mogą przyjrzeć się życiu codziennemu wysoko postawionych żołnierzy SS jak i zwykłym pracownikom obsługującym fabrykę śmierci, jaką był obóz zagłady w Auschwitz.

Reżyseria: Paul Bargetto

Dramaturg: Małgorzata Sikorska-Miszczuk

Produkcja: Agata Balcerzak

Kostiumy: Agnieszka Kaczyńska

Występują: Krzysztof Polkowski, Grzegorz Sierzputowski, Tomasz Sobczak, Julia Trembecka, Magdalena Turczeniewicz

Projekt jest współorganizowany przez culture.pl

***

"Margarete", Teatr Kana

W czerwcu 2008 roku, w przypadkowy sposób wszedłem w posiadanie prywatnych filmów mieszkanki przygranicznego regionu Niemiec. Pokaz składa się z projekcji filmów z rzutnika multimedialnego i projektora 8mm. Opowiadam też historię związaną z ich znalezieniem.

Wideo: Margarete Ruhbe, Martyna Głowacka, Adam Ptaszyński, Marcin Piątkowski, Janek Turkowski

Scenografia: Wiesława Turkowska, Martyna Głowacka, Janek Turkowski

Muzyka: Roger Anklam, Przemek Radar Olszewski

Tłumaczenie: Jeannette Boettcher, Marcin Piątkowski, Andrzej Wojtasik

Koncepcja i wykonanie: Janek Turkowski

***

"Pobyt tolerowany", Teatr Kana i Teatr Szwalnia

"Pobyt tolerowany" to niepewne jutro, łączące aspekty uchodźczej przeszłości i teraźniejszości. Jest soczewką skupiającą jednostkowość, wobec której Inni to my; kalejdoskopem przedstawiającym warianty postrzegania przemilczanej rzeczywistości. Dylemat odpowiedzialności za usłyszane historie oraz ich wykorzystanie staje się problemem wspólnym - niewiedza i niepamięć przestają być wymówką. "Pobyt tolerowany" to stan pozornej ochrony i bezpieczeństwa. Nikt nie jest "u siebie".

Opowieść wykorzystująca różnorodne środki wyrazu artystycznego, akcentuje kwestie najistotniejsze dla "uchodźczego bytu" - absurd i obłudę systemu, zależności polityczne, ograniczenia prawne, powracające wspomnienia i tęsknotę za rodziną, krajem, normalnością, pełnym człowieczeństwem. Obnaża stan, w którym osobiste doświadczenia wojny korespondują z niepewną przyszłością, pozornym bezpieczeństwem oraz druzgocącą stagnacją, jaką uciekinierzy z krajów ogarniętych konfliktami zastali w Polsce.

Miejsce gry - prywatne mieszkanie staje się przestrzenią deziluzji i spotkania, nie tylko z prawdą swoistych świadectw, ale także ze współuczestnikami akcji i samym sobą. W tej wspólnocie rodzą się pytania. Nie na wszystkie znajdują się odpowiedzi. I nie na wszystkie odpowiada się bezrefleksyjnie.

Koncepcja i realizacja, scenariusz, prowadzenie wywiadów z cudzoziemcami: Weronika Fibich

Narrator akcji, scenariusz: Ewa Łukasiewicz

Instalacje: Justyna Rochala

Materiał video: Grzegorz Habryn (PSM)

Zdjęcia i materiał video z udziałem rodziny cudzoziemców: Ewa Ciechanowska

Muzyka: Tomasz Krzyżanowski

Montaż audycji radiowej, gromadzenie materiałów, organizacja i promocja projektu: Patrycja Terciak

Gromadzenie materiałów, organizacja i promocja projektu: Elżbieta Mentel, Katarzyna Skręt

Konsultacje merytoryczne, tłumaczenia: Joanna Paliwoda-Szubańska

Szczególne podziękowania dla rodziny cudzoziemców (z Czeczenii) - Luizy i Adama z dziećmi: Khedą, Abdulem, Mediną, Aiszą oraz Eliną, za rozmowy, spotkania i wspólne gotowanie.

***

"Jesteśmy przynętą, kochanie!"

"Jesteśmy przynętą, kochanie!" to dokumentalny projekt teatralny w przeważającej części oparty na wspomnieniach i relacjach z Majdanu. Tekst został stworzony z fragmentów dzienników Marcina Kundery, z rozmów prowadzonych przez niego z Dante i Nataszą - osób poznanych na barykadzie.

Z improwizacji aktorskich, opartych na tekstach, materiałach video. Rozmowach z Nataszą na Facebooku. Z Dante przez Skype. Z Marcinem, który jest z nami na większości prób. Niezwykle ważnym elementem pracy nad spektaklem jest fakt, że każdy z aktorów poznał "swojego" bohatera, mógł z nim porozmawiać, i z tego spotkania budować świat. Spróbować dotrzeć do odpowiedzi na pytanie o początek rewolucji dla każdego z nich. O to, co zmieniła. Na pytania o odwagę.

O bezradność. Samotność. Siłę.

Scenariusz spektaklu został nagrodzony w III konkursie OFF: PREMIERY / PREZENTACJE organizowanym przez Teatr Ósmego Dnia w Poznaniu.

Reżyseria i dramaturgia: Agnieszka Wąsikowska

Tekst: Marcin Kundera / Agnieszka Wąsikowska / kreacja zbiorowa

Video: Marcin Kundera

Scenografia i kostiumy: Małgorzata Iwaniuk

Reżyseria światła: Paulina Góral

Muzyka: Jan Pałys

Obsada: Mateusz Mosiewicz, Helena Ganjalyan, Filip Kosior oraz #Natalia Wilk

Podziękowania: Dante, Natalia Lapchik, Agnieszka Góralska, Tymur Jaszczenko, Nadia Parfan

i wielu innych

***

"Życie i śmierć Janiny Węgrzynowskiej"

To instalacja performatywna, która z jednej strony przybliża postać artystki, z drugiej jest autorską wariacją opartą o jej życie i twórczość. To również podsumowanie prawie dwuletniego chodzenia śladami Węgrzynowskiej i gromadzenia archiwum związanego z jej osobą. Pomimo, a może właśnie przez to, że całe swoje życie poświęciła pracy twórczej, nadal pozostaje osobą nieznaną nie tylko szerszej publiczności, ale nawet ścisłemu gronu ludzi zajmujących się sztuką współczesną i projektowaniem. Jej postać jest zamazana, niewidoczna, a ślady po niej pozostałe - ukryte i zatarte.

Instalacja performatywna, która układa się w rytmie spektaklu skupia się na Węgrzynowskiej jako człowieku, którego życie nierozłącznie związane jest z pracą twórczą, nie pozostawiając miejsca na radzenie sobie z codziennością. Codzienność ta staje się udręką, przeszkodą, zapętlonym rytuałem, ale jednocześnie pożywką i punktem wyjścia do tworzenia. Wchodzi w rejestry niemal barokowe - zmultiplikowana w geometrycznych formach, zestawiona na nowo z fragmentów w kolażach, czy ukazana w swojej istocie - nieustannym ruchu.

Koncepcja i realizacja: Ludomir Franczak

Produkcja: Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie, Fundacja Kaisera Söze

Partner: Dzielnicowy Dom Kultury "Węglin"

***

"Pospolite żywoty martwych Polaków", Akademia Teatralna w Warszawie, Wydział Sztuki Lalkarskiej w Białymstoku

Heinrich Schliemann, odkrywca Troi i grobu Agamemnona, powiedział, że można by w życiu nie robić nic przyjemniejszego, jak wygrzebywać relikty przeszłości. Są wśród bohaterów "Pospolitych żywotów" tacy, którzy pod tym stwierdzeniem podpisaliby się obiema rękami; są tacy, którzy nie grzebią, ale którym przeszłość towarzyszy na co dzień; są wreszcie i tacy, których przeszłość i sięganie w jej otchłań przeraża i paraliżuje. A zatem jak to jest: czy myślenie o przeszłości wzmacnia mnie, czy osłabia? Jak przeszłość wpływa na moją teraźniejszość? Czy kształtuje moją przyszłość? Czy jest święta? Ile wiem o swoich przodkach? Czyje błędy powielam? Co wiem

o Holokauście? Czy nie żyję w beztroskim przekonaniu, że to tylko historia? Czy potrafię sobie wyobrazić, że z kościołów robione są stajnie? Że połowa ludności zostaje zabita? Że w salach gimnastycznych składuje się trupy?

Co czuję, wiedząc, że spaceruję po bruku, który pił krew? Czy czuję się patriotą? Czy gotów jestem zginąć za mój kraj? Czy gdybym był Żydem, byłbym zadowolony z tego, co Polacy zrobili z pozostałościami po mojej kulturze? Co chciałbym im powiedzieć, co zrobić? Czy potrafię rozmawiać z ludźmi o innych przekonaniach? Czy potrafimy być jeszcze wspólnotą, plemieniem, społeczeństwem, narodem? Czy potrafię prosić o wybaczenie w imieniu katów? Czy potrafię przebaczyć? Spełnia się chińskie przekleństwo: żyjemy w ciekawych czasach, w podzielonym kraju.

I choć ten spektakl narodził się z lęku przed tym, że dla kogoś mogłoby w Polsce zabraknąć miejsca - dla lewaków albo prawicowców, dla katolików albo żydów, dla homo albo hetero - oraz że ciemne karty historii mogłyby się powtórzyć, to powstał on po to, byśmy spróbowali zacząć rozmawiać o życiu dla Polski, a nie o śmierci dla niej. Jedna z części spektaklu jest odpowiedzią na książkę Marcina Kąckiego "Białystok. Biała siła, czarna pamięć".

Dyplom studentów kierunku aktorskiego Wydziału Sztuki Lalkarskiej w Białymstoku Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie

Scenariusz: Marcin Wierzchowski, Daniel Sołtysiński i Zespół Aktorski

Reżyseria: Marcin Wierzchowski

Scenografia, kostiumy, projekcje: Mirek Kaczmarek

Muzyka: Patryk Ołdziejewski & Friends

Obsada: Olimpia Bogusz, Rafał Iwański, Jakub Klimaszewski, Daniel Lasecki, Zuzanna Łuczak, Helena Marczewska, Urszula Mazur, Rafał Pietrzak, Małgorzata Rytel, Agnieszka Turek, Izabela Zachowicz, Dawid Kobiela (III rok)

***

"Nikt nic nie wie", Klub Komediowy dla Dzieci (spektakl + warsztaty improwizacji teatralnej dla dzieci)

Improwizacja teatralna to stosunkowo młoda na polskiej scenie sztuka - stosowana do tej pory jako metoda dojścia do celu niż cel sam w sobie. Odbiorcami tego coraz bardziej popularnego kierunku w teatrze byli dorośli - rok temu zaczęliśmy w Klubie Komediowym improwizować też dla dzieci i okazało się, że to działa znakomicie - spektakle gromadzą dużą publiczność, dzieci są doskonałymi odbiorcami tego rodzaju sztuki, która staje się dla nich interaktywna, rozwijająca, nie tylko wyobraźnię, ale też poczucie humoru, umiejętności komunikacji.

Cytując recenzję jednego ze spektakli dla dzieci:

"W takiej skromnej scenerii, kiedy dodatkowo na scenę wchodzą aktorzy bez kostiumów, we własnych codziennych strojach, nic nie zapowiada tego, co za chwilę nastąpi. Po sali roznosi się charyzmatyczny głos aktorki, a gdy za nim podążają kolejne prosząc, byśmy wyobrazili sobie to, czego nie ma - zaczyna do nas docierać, jak niezwykłe będzie to wydarzenie. Tymczasem aktorzy wciągają nas w wymyślony świat, w którym "Potworna Telewizja" nadaje kolejne potworne wieści wyczytywane z baśniowej księgi przez spikera. Każda z nich rozrasta się do improwizowanego przedstawienia. Tym samym jesteśmy świadkami nie jednej, a kilku historii. Co więcej, sami możemy mieć wpływ na ich przebieg - wyobrażając sobie na swój sposób przedstawiony świat, wymyślając postacie, tworząc fragmenty scenariusza".

W czasie spektakli to dzieci dają inspirację, wymyślają postaci, mają wpływ na przebieg przedstawienia. Inspiracją do spektakli mogą być słowa, monologi, fragmenty lektur, fragmenty książek, czytane przez dzieci lub zaproszonych gości. A potem improwizatorzy zagrają swoje interpretacje fragmentów, które równocześnie będą premierami i ostatnimi pokazami bajek granych na żywo.

Dzieci są doskonałymi odbiorcami spektakli improwizowanych - mają wyobraźnię, nie wstydzą się, nie oceniają się. Nie boją się podejmować ryzyka. Po prostu bawią się na całego w danej chwili. Improwizowany spektakl jest doskonałym narzędziem poszerzającym granice wyobraźni - i dziecka i rodziców.

Warsztaty improwizacji pomagają w nauce aktywnego słuchania, komunikacji werbalnej i niewerbalnej, uczą jak być otwartym na pomysły, szybko reagować, używać wyobraźni, współpracować, używać właściwie swoich emocji, angażować się, a także jak naprawdę zdawać sobie sprawę z tego, co się dzieje dookoła nas.

"Nikt nic nie wie" to improwizowany spektakl dla dzieci, który powstaje na oczach widzów, inspirowany różnymi słowami, grami, zabawami. Tym razem artyści warszawskiego Klubu Komediowego zaimprowizują specjalnie na potrzeby szwalni.DOK.

Grają: Marta Iwaszkiewicz, Agnieszka Matan, Aleksandra Markowska, Joanna Pawluśkiewicz, Piotr Gasik, Jasiek Wasilewski

***

"Wolny Kurdystan", Teatr Szwalnia

Projekt "Wolny Kurdystan" jest próbą analizy obecnej sytuacji społecznej i politycznej Bliskiego Wschodu w odniesieniu do najnowszej historii irackiego Kurdystanu. Praca dokumentacyjna

i badawcza skierowana jest na cztery główne tematy: proces zdobywania niepodległości przez Kurdów, rola peshmergów w ochronie dóbr kultury, budowaniu ładu społecznego oraz odzyskiwaniu normalności dla mieszkańców na terenach zajętych przez tzw. daesh, ślady polskie na obszarze irackiego Kurdystanu, sytuacja uchodźców przebywających na tym terenie.

Spektakl jest próbą udokumentowania drogi irackiego Kurdystanu do pełnej niepodległości, która, jak wszystko na to wskazuje, zbliża się do rzeczywistego uzyskania. Spektakl w założeniu przywoływać będzie obecne w Kurdystanie ślady polskie (m.in. Armia Andersa, cmentarze polskie, polskie korzenie naukowe elit kurdyjskich), historię i etos peshmergów na przestrzeni lat w kontekście szeroko pojętej historii Kurdystanu, otwartość Kurdów na ogromną rzesze uchodźców irackich i syryjskich.

Projekt w trakcie realizacji, premiera w ramach przeglądu szwalnia.DOK.

Koncepcja i realizacja: Marcin Brzozowski

***

cykl projekcji filmów dokumentalnych studentów Szkoły Filmowej w Łodzi

"Mów do mnie", 44 min., reż. Marta Prus

"Edward", 11 min., reż. Emilia Śniegoska

"Osiemnastka", 19 min., reż. Marta Prus

"Shujayya", 20min., reż. Mohammed Almughanni

"Cotton dreams", 13 min., reż. Sandeep Rampal Balhara

"Rogalik", 18 min., reż. Paweł Ziemilski

***

Wydarzenie towarzyszące:

Wystawa fotografii reportażowej "nieDOKończone"

Ogłaszamy otwarty nabór prac do wystawy fotografii reportażowej towarzyszącej przeglądowi sztuki dokumentu, non-fiction i verbatim szwalnia.DOK

Zgłoszenie należy przesłać na adres teatrszwalnia@teatrszwalnia.pl załączając fotografię lub cykl fotografii (plik z rozszerzeniem jpg), jej/ich odautorski opis, biogram twórcy wraz z linkiem do portfolio. Termin nadsyłania prac: 31 sierpnia - 14 września (do godziny 20.00).

Szczegóły dotyczące zakwalifikowanych prac (i ich prezentacji) zostaną przekazane w odpowiedzi mailowej do 18 września.

idea:

Niewinne oko nie istnieje.

Przywołujemy ideę fotografii reportażowej w małym formacie. NieDOKończone ma ukazywać te jakości, które zbyt łatwo pominąć: w relacjach i zdarzeniach; w tym, co prywatne i co publiczne;

w tym, co lokalne i co globalne.

NieDOKończone to fotografie, których nie (do)opowiada słowo.

Kuratorem wystawy jest TS:ST

Organizatorzy: Teatr Szwalnia w Łodzi, Poleski Ośrodek Sztuki

Zadanie szwalnia.DOK realizowane jest dzięki dofinansowaniu z budżetu Miasta Łodzi

Szczegóły: www.teatrszwalnia.pl