Artykuły

Przypadek sprawił, że monodram wykonywany przez Joannę Gonschorek wpisał się w czas i tzw. czarny protest przeciwko zaostrzeniu ustawy antyaborcyjnej. Kameralny spektakl to miks thrillera i bajki oraz adaptacja głośnej powieści Marie Darrieussecq. Spektakle w Klubie Aktorskim legnickiego teatru 30 września i 1 października o godz. 19.

Od kilku dni w Polsce trwa tzw. czarny protest przeciwko zaostrzeniu ustawy antyaborcyjnej. W miniony piątek posłowie odrzucili obywatelski projekt "Ratujmy kobiety", który liberalizował przepisy ustawy. Do dalszych prac w komisji skierowany został natomiast projekt "Stop aborcji", który przepisy radykalnie zaostrza. W wielu polskich miastach ubrane na czarno kobiety wyszły na ulice.

Wybitna polska aktorka Krystyna Janda wezwała kobiety do solidarności w tym sprzeciwie, przywołując brzemienne w skutki wydarzenie z 24 października 1975, kiedy to 90 proc. islandzkich kobiet przerwało swoją pracę. W efekcie wiele polskich kobiet ogłosiło 3 października Czarnym Poniedziałkiem, w który odstąpią od wykonywania pracy, by manifestować przeciwko zaostrzaniu ustawy antyaborcyjnej.

Wznawiany po kilkunastu miesiącach przerwy brawurowy monodram Joanny Gonschorek w adaptacji Janusza Chabiora i reżyserii Anity Poddębniak zrządzeniem losu wpisał się w kontekst bieżących wydarzeń. To feministyczna czarna komedia, opowieść o buncie młodej kobiety, która odrzuca porządek cywilizacji traktującej jej płeć jako dobro konsumpcyjne. Krwisty i skandalizujący spektakl dla dorosłych jest jak spowiedź. Obejrzymy opowieść o metamorfozie, której doświadcza główna bohaterka stopniowo przemieniająca się w maciorę.

Niemal natychmiast po przełożeniu na język polski (1997) powieść francuskiej baskijki Marie Darrieussecq stała się inspiracją dla radykalnych feministek. "Społeczeństwo wyznacza normę, której trudno sprostać? Olej to. Zostań maciorą, lochą, prosiaczkiem i żyj w zgodzie z własną naturą"- przekonywały organizując pierwszomajowe manify pod hasłem "Zrzuć maskę, załóż ryj!", dodając przy tym, że "w stadzie raźniej".

Kameralne przedstawienie pokazuje proces przemian towarzyszący ciału i zmysłom kobiety. Przemiany, która nie wynika jednak z fatalizmu lecz jest świadomym wyborem życia w zgodzie ze sobą i biologią. - Feminizm poprzedniego pokolenia nauczył mnie bezgranicznej wolności w stosunku do własnego ciała. Odkąd uzyskałam tę wolność, mogę sobie pozwolić na pisanie rzeczy najokropniejszych o kobietach. Wszakże jedno jest pewne: gdyby tę książkę napisał mężczyzna, miałabym ochotę go zamordować - wyznała w jednym z wywiadów autorka powieści.

"Aktorka zmaga się ze swoją kobiecością bez żadnych zahamowań. Ubrana w czarny dres, rozczochrana opowiada o swoim życiu. Pełnym upokorzeń, traktowana jako przedmiot, czy zabawka mężczyzn. O swoich ciążach, aborcjach. To opowieści krwiste i w bardzo dosłownym tego słowa znaczeniu" - pisał o "Świństwie" Zygmunt Mułek w Panoramie Legnickiej.

- Dzięki aktorskiemu kunsztowi dokonująca się na scenie przemiana bohaterki w świnię nie jest szokująca, niezrozumiała czy obrzydliwa. Wręcz przeciwnie - wątek tej przedziwnej transformacji został wykorzystany do odsłonięcia złożonych warstw psychiki, do ukazania zderzenia ludzkiego ze zwierzęcym, metaforycznego z dosłownym, a także do wyznaczenia granicy między kiczem a dramatem rozgrywającym się w ludzkim wnętrzu - mówiła po premierze w listopadzie 2011 roku Barbara Walicka, tłumaczka powieści.

Spektakl zrealizowany w ramach Sceny Inicjatyw Aktorskich przyniósł jego wykonawczyni Grand Prix X Ogólnopolskiego Przeglądu Monodramu Współczesnego w Warszawie (2012). Prezentowany był także m.in. na XXXV Festiwalu Sztama w Olecku oraz na 43. Ogólnopolskim Festiwalu Teatrów Jednego Aktora we Wrocławiu.

"Świństwo" wg Marie Darrieussecq w wykonaniu Joanny Gonschorek na scenie Klubu Aktorskiego Teatru Modrzejewskiej w Legnicy 30 września i 1 października o godz. 19.00. Bilet 20 zł.