Artykuły

Mnie interesuje oglądanie życia z mojej perspektywy - perspektywy opowiadacza, który widzi coś inaczej, choć wszyscy patrzą na ten sam obraz. To, co nieoczekiwane, ukryte, zasłonięte - to mnie interesuje - mówi Małgorzata Sikorska-Miszczuk o sztuce "Kuroń. Pasja według św. Jacka", której premiera odbędzie się 24 stycznia w Teatrze Powszechnym w Warszawie.

Skąd pomysł napisania sztuki o Kuroniu?

- Kuroń-postać pojawiła się dzięki dyrektorowi Teatru Powszechnego w Warszawie Pawłowi Łysakowi. Robiliśmy razem spektakl o księdzu Popiełuszce w Teatrze Polskim w Bydgoszczy. Jest to ta sama sytuacja - co nieoczekiwanego niesie postawa życiowa tych bohaterów teraz? Jak to można zobaczyć inaczej - gdy czas wnosi inną perspektywę?

Jedna z postaci twojej sztuki mówi: "Żebyśmy nie mieli gotowych opowieści". Chociaż w sztuce pojawia się symboliczna dżinsowa koszula, to "Pasja" nie jest klasyczną biografią?

- Pewnie, że nie jest. Mnie interesuje oglądanie życia z mojej perspektywy - perspektywy opowiadacza, który widzi coś inaczej, choć wszyscy patrzą na ten sam obraz. To, co nieoczekiwane, ukryte, zasłonięte - to mnie interesuje. Chcę to namierzyć. Wtedy mi się chce pisać. A bez chęci pisania nie ma pisania.

Co w postaci Kuronia wywołało w tobie tę chęć pisania?

- W Kuroniu zawierają się polskie sprzeczności - szukanie rozwiązań, które ukoją ból pokrzywdzonych przez niesprawiedliwość dziejową/transformację/ rządy liberalne z próbą znalezienia formuły nowoczesnego państwa.

Do dziś Kuroń to postać niejednoznaczna. Ideowy lewicowiec poparł reformy Balcerowicza. W telewizyjnych pogadankach tłumaczył ich konieczność, potem tego żałował. Próbujesz go tłumaczyć?

- Raczej zrozumieć. On się właśnie wikłał w takie sprzeczności - a robił to, wikłał, bo uważał, że to jest dobre dla Polski. Każdy sam może wyciągnąć z tego wnioski.

Ciekawie w "Pasji" wygląda Ojczyzna. Niby ukrywa się pod imieniem Ukochana, ale niezbyt dobrze traktuje Jacka. "Musi on być przy mnie (...) jak pies, co jak mu powiem "bierz go", to się rzuci do gardła". Ojczyzna nas przy dusza?

- Pytanie, czy musimy spełniać każde życzenia takiej Ojczyzny.

W twojej sztuce wobec Ojczyzny buntują się nawet litery. Ruch Oporu Liter występuje przeciwko używaniu ich w imię szlachetnych i wzniosłych idei. Ale Jacek jednak spełnia każde życzenie takiej Ojczyzny...

- Myślę, że nie da się tak prosto wszystkiego wytłumaczyć. Człowiek to tajemnica i sprzeczności, które w nim siedzą, co oznacza, że nie można po prostu wystawić oceny, wysokiej czy niskiej, i zamknąć sprawę. Życie to nie jest perfekcyjnie tkany gobelin - błędy, złe kolory, pozrywane nitki - to jest rzeczywistość. Kuroń wciąż zaczynał od początku, nie poddawał się, walczył, czytał, mówił, korygował, myślał. To mi imponuje. Jest mi też bliskie.

Kuroń nie ma życia prywatnego, w jego mieszkaniu wciąż przebywają goście, przeciwko czemu buntuje się jego żona Gaja. To mi przypomina wspomnienia Danuty Wałęsowej, która w pewnym momencie nie wytrzymała i wyrzuciła z domu znane osobistości i zagranicznych dziennikarzy. W PRL mężczyźni walczyli, ale wszystko i tak było na barkach kobiet?

- Ponieważ praca nad tekstem trwa cały czas, to mogę tylko dodać, że dopisałam sceny wprowadzające wyraźny podział na Gaję-Rzeczpospolitą i Ukochaną-Ojczyznę. I nie chodziło mi o podział na prywatne -publiczne, tylko na koncepcje dwóch różnych "Polsk". Koncept, że kobieta, żona opozycjonisty, ma dość i wyrzuca ludzi z domu, jako metafora działa tak, że kobiety nie są zdolne spojrzeć dalej niż poza horyzont własnego domu i własnych spraw. Tak oczywiście w przypadku Gajki nie było. A to, że ich, Kuroniów, dom jako przestrzeń prywatna był naruszany, to inna sprawa.

Wiadomo już, kto zagra Kuronia?

- Oskar Sroczyński.

***

Małgorzata Sikorska-Miszczuk, scenarzystka, najczęściej wystawiana polska dramatopisarka; autorka takich nagradzanych sztuk jak "Szajba", "Burmistrz", "Śmierć Człowieka-Wiewiórki", "Popiełuszko. Czarna msza", "Walizka", które reżyserowali m.in. Michał Zadara czy Jan Klata.