Artykuły

Spektakl o strategiach pamięci, o Auschwitz i ludziach nazwanych "kolaborantami" i "zdrajcami" - premiera spektaklu "Puppenhaus. Kuracja" w reżyserii Jędrzeja Piaskowskiego odbędzie się w czwartek w TR Warszawa.

Za materiał do scenariusza sztuki posłużyła m.in. historia Marii Malickiej, przedwojennej aktorki warszawskiej, dla której ponoć zbudowano scenę przy ul. Marszałkowskiej 8, przy której dziś mieści się siedziba TR Warszawa; w czasie okupacji budynek zajmowało Deutsches Filmtheater, kino "tylko dla Niemców". Artystkę oskarżono o kolaborację z Niemcami w czasie okupacji, a po wojnie objęto zakazem występowania w stolicy.

Punktem wyjścia do poszukiwań jest sztuka serbskiego dramatopisarza Djordje Lebovića pt. "Lalka z łóżka nr 21", poruszająca problem moralnej oceny kobiet-więźniarek Auschwitz, które pracowały jako prostytutki w obozowym domu publicznym. Konstruując teatralną fantazję na temat wojennych historii, twórcy "Puppenhaus" zadają pytania dotyczące stygmatyzacji, karania i oceny ludzi, którzy - z różnych przyczyn - w czasie okupacji nie wpisali się w heroiczną narrację obowiązku walki i poświęcenia życia dla ojczyzny. "W jaki sposób konstruowana jest pamięć historyczna i moralna ocena postaw z przeszłości? Jakie są granice interpretacji i fantazjowania na temat historii, w którą wpisane są trauma i heroizm" - pytają twórcy.

"Język i sposób opowiadania o Auschwitz jest świadomy. Chodziło nam o umieszczenie tych postaci w kontekście, w jakim nie mogły one nigdy funkcjonować; o odwrócenie pamięci, otworzenia jej na alternatywne kody pamiętania - to wszystko, co zostało odsunięte, wyparte. Poszliśmy tropem fantazji - skoro po 70 latach umieszczamy je niezmiennie w kontekście traumy, nie pozwalamy im się z niej wyzwolić. Zależało nam na tej wolności. Pojawia się pytanie - w jaki sposób opowiadać o Auschwitz, jakim językiem? Tak by nie urazić, nie odebrać ofiarom nic z ich cierpienia. Kod pamiętania dotyczy wszystkich postaci w naszym spektaklu" - powiedział podczas środowego spotkania z dziennikarzami reżyser Jędrzej Piaskowski.

Za materiał do scenariusza sztuki posłużyła m.in. historia Marii Malickiej, przedwojennej aktorki warszawskiej, dla której ponoć zbudowano scenę przy ul. Marszałkowskiej 8, przy której dziś mieści się siedziba TR Warszawa; w czasie okupacji budynek zajmowało Deutsches Filmtheater, kino "tylko dla Niemców". Artystkę oskarżono o kolaborację z Niemcami w czasie okupacji, a po wojnie objęto zakazem występowania w stolicy.

Wśród inspiracji twórcy "Puppenhaus" wymieniają także postać Leonie Bathiat, francuskiej aktorki filmowej i teatralnej przełomu lat 30. i 40., znanej jako Arletty. W czasie wojny aktorka miała utrzymywać bliskie relacje z Niemcami. Skazana na więzienia, po opuszczeniu aresztu Arletty powróciła jednak do swej kariery. Przypomniano także o historii warszawskiego lokalu Mon Cafe, kawiarni mieszczącej się przed i w trakcie II wojny w Alejach Jerozolimskich i stanowiącej jedno z najpopularniejszych miejsc spotkań warszawskich homoseksualistów.

"Przebywamy głównie w Warszawie. Na przykład w mieszkaniu Marii Malickiej na Mokotowie, jesteśmy w powstaniu warszawskim, a także w teatrze przy Marszałkowskiej 8., gdzie przez kilka miesięcy mieścił się jej teatr, który splajtował niestety jeszcze przed wybuchem wojny. Ten kontekst także ożywa w naszym spektaklu" - dodał reżyser.

Piaskowski to student V roku Wydziału Reżyserii Akademii Teatralnej w Warszawie. Studiował także muzykologię na Uniwersytecie Warszawskim. Pracował jako asystent reżysera Michała Borczucha przy realizacji "Apokalipsy" w Nowym Teatrze w Warszawie i Mai Kleczewskiej przy "Dybuku" w stołecznym Teatrze Żydowskim. Jego spektakl, pokazany w Teatrze Nowym w Poznaniu w ramach drugiej edycji Sceny Debiutów, na podstawie dramatu "Versus" Rodrigo Garcii, zwyciężył w plebiscycie publiczności na najlepszy debiut. Przedstawienie zdobyło także nagrodę główną Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego na V Forum Młodej Reżyserii w Krakowie.

Reżyser przygotował także inscenizacje "Dożynek polskiej piosenki" Mateusza Pakuły w Teatrze im. Jana Kochanowskiego w Opolu, "Leara" wg. Szekspira w Teatrze Nowym w Poznaniu oraz "Raj. Tutorial" w Teatrze Dramatycznym im. Jerzego Szaniawskiego w Wałbrzychu.

Spektakl realizowany jest w ramach programu Debiut TR, którego celem jest wspieranie rozwoju najciekawszych reżyserek i reżyserów teatralnych młodego pokolenia. Co roku młody twórca, wybrany przez dział artystyczny TR Warszawa, zapraszany jest do wyreżyserowania swojego spektaklu w sali warsztatowej teatru.

Występują: Lech Łotocki, Sebastian Pawlak, Justyna Wasilewska, Agnieszka Żulewska; reżyseria: Jędrzej Piaskowski; tekst: Magdalena Fertacz; scenografia i reżyseria świateł: Aleksandr Prowaliński; kostiumy: Hanka Podraza; muzyka: Jan Tomza-Osiecki; choreografia: Mikołaj Karczewski.