Artykuły

- Eimuntas Nekrošius był artystą o zupełnie niespotykanej wyobraźni. Nie lubił teatru realistycznego, zawsze szukał jakiegoś skojarzenia - powiedział PAP aktor Grzegorz Małecki. Litewski reżyser teatralny zmarł we wtorek w przeddzień swoich 66 urodzin.

- Kultura nie tylko polska, litewska, europejska, ale po prostu światowa poniosła nieprawdopodobną stratę. Wydaje mi się, że Eimuntas Nekrošius był absolutnie jednym z największych mistrzów, z jakim miałem szansę się spotkać. Jestem niezwykle wdzięczny losowi, teatrowi i samemu Nekrosziusowi, że mnie zechciał obsadzić w swoich dwóch spektaklach - podkreślił Małecki w rozmowie z PAP.

Aktor zwrócił uwagę, że spektakle Nekrosziusa "były opowieściami o śmierci". - On w każdym ze swoich spektakli wykorzystywał zegary tykające. Tak jakby ten czas za pomocą nawet prostych urządzeń mechanicznych, które odmierzają, próbował obłaskawić. Jego przedstawienia były po prostu opowieściami o przemijaniu i śmierci. Myślę, że także dlatego tak się rozsmakował w "Dziadach". Jego ulubioną częścią były zdecydowanie gusła. Uważał, że są właściwie chyba najpiękniejszą częścią tego spektaklu, tzn. kontakt ze zmarłymi, próba dosięgnięcia Boga, połączenia się z tym, co jest na górze, ale też z tym, co na dole - wyjaśnił.

Nekroszius zapisał się w pamięci Małeckiego również jako artysta o "zupełnie niespotykanej wyobraźni". - On właściwie nie lubił teatru realistycznego. Zawsze szukał jakiegoś skojarzenia. Kiedyś nie mogliśmy wybrnąć podczas próby do "Dziadów" z jakiejś sytuacji. On myślał, myślał i w końcu powiedział: "no nic, po prostu na scenie trzeba będzie zbudować wulkan" - wspomniał aktor.

Według Małeckiego, litewski reżyser był również "człowiekiem o niezwykłej łagodności, delikatności i poczuciu humoru". - Był totalnym antygwiazdorem. Wstydził się wychodzić do ukłonów, nie przychodził na bankiety. Pamiętam, że kiedy próbowaliśmy "Dziady" został zaproszony przez ambasadora Litwy na spotkanie do ambasady. Miał tam się odbyć uroczysty obiad na jego cześć. On się strasznie wstydził i poprosił, żeby ambasador przyjechał do nas do bufetu teatralnego - powiedział.

Jak dodał, Nekroszius zawsze wcześnie pojawiał się na próbach w teatrze. - Czasem pół godziny przed próbą siadał na przystanku przed teatrem i po prostu gapił się w niebo. My go mijaliśmy, mówiliśmy "dzień dobry", a on siedział i patrzył w kierunku słońca, tak jakby czerpał energię z czegoś, o czym my nie wiemy. Wyglądało to naprawdę niezwykle poetycko (...). Kiedyś zapytałem go, jaką książkę ostatnio czytał. On mi mówi: "nie czytam w ogóle. Od lat nie czytam niczego. Chodzę do parku i czytam drzewa, czytam chmury, czytam wodę" - wspomniał Małecki.

Eimuntas Nekrošius urodził się w 1952 r. w rejonie rosieńskim. W 1978 r. ukończył studia reżyserskie w Moskwie. Po powrocie na Litwę pracował w Kowieńskim Teatrze Dramatycznym oraz Litewskim Państwowym Teatrze Młodzieżowym. Należał do ścisłej litewskiej czołówki reżyserskiej, laureat wielu nagród litewskich i międzynarodowych. Wystawił m.in. operę rockową "Miłość i śmierć w Weronie" oraz sztuki znanych dramaturgów jak Czingiz Ajtmatow, Anton Czechow i Nikołaj Gogol.

W 1997 r. Nekroszius wyreżyserował "Hamleta" Williama Szekspira, za co otrzymał najwyższe nagrody na europejskich festiwalach teatralnych. W 1998 r. stworzył własny teatr Meno Fortas, w którym kreował swoje innowacyjne dzieła reżyserskie. W 2001 r. otrzymał prestiżową międzynarodową nagrodę im. Konstantina Stanisławskiego, m.in. za oryginalne koncepcje interpretacji klasyki.

Nekrošius wystawiał swoje sztuki także za granicą. W Polsce po raz pierwszy pracował w 1986 r. W 1997 r. otrzymał Nagrodę im. Konrada Swinarskiego przyznawaną przez miesięcznik Teatr, jako jedyny do dziś zagraniczny reżyser w historii tego wyróżnienia. W 2016 r. w Teatrze Narodowym odbyła się premiera "Dziadów" Mickiewicza, za który to spektakl otrzymał drugą w swej karierze Nagrodę im. Swinarskiego.