Artykuły

15 maja o godz. 20.45 w Kinotece na 16. Millenium Docs Against Gravity odbędzie się specjalny pokaz filmu "Serbka" w reż. Nebojšy Slijepčevicia. Dokument opowiada o procesie powstawania głośnego spektaklu Olivera Frljicia "Aleksandra Zec" z 2013 roku, wyprodukowanego przez HKD Theatre/International Small Scene Theatre Festival w Rijece. Spektakl prezentowany był w Polsce w 2015 roku na Festiwalu Prapremier w Bydgoszczy.

Frljić "Aleksandrą Zec" wbił kij w mrowisko lokalnego konfliktu chorwacko-serbskiego. Przenosząc na scenę teatru autentyczną historię zamordowanej w 1991 roku 12-letniej Serbki, ożywił stare demony. Odpowiedzialni za tę śmierć Chorwaci nigdy nie zostali ukarani.

Film pokazuje proces prac nad realizacją spektaklu, pierwszych prób czytanych, ćwiczeń dramaturgicznych i prywatnych przygotowań aktorów. Wraz ze zbliżającą się premierą narastają konflikty, jeden z aktorów polemizuje z reżyserem, a grająca w spektaklu nastolatka zastanawia się, czy ujawnienie serbskiej narodowości nie spotka się z agresją otoczenia. Na scenie ożywają nieprzepracowane kolektywne traumy i indywidualne lęki. Emocje, eskalowane przez reżysera na potrzeby przedstawienia, nie zawsze znajdują bezpieczne ujście, a nad teatrem zbierają się czarne chmury.

Olivier Frljić o pracy nad spektaklem: "Ponad dwadzieścia lat później nazwisko Aleksandry Zec pozostaje linią demarkacyjną w chorwackim społeczeństwie. Po jednej z jej stron znajdują się ci, którzy opłakują farsę sądowniczą, która doprowadziła do uwolnienia morderców, wbrew wszystkim zebranym zeznaniom i dowodom. Po drugiej stronie są ci, dla których Aleksandra Zec jest tylko znacznikiem odróżniającym "nasze" i "ich" ofiary, który udowadnia, że mentalne wzorce Wojny Patriotycznej nie odeszły zbyt daleko od swojej wiktymologicznej dychotomii. Spektakl miał służyć czemuś zgoła odmiennemu. Miał spróbować ocenić jak bardzo gotowe jest społeczeństwo chorwackie na poradzenie sobie z tym, co oznacza dla niego (realnie i symbolicznie) los rodziny Zeców - osiemnaście lat po wojnie i z pominięciem długiego wykorzystania tematu przez media. Tak jak w Antygonie, natrafimy tu na zbyt wiele ciał, które nie zasłużyły na pochówek".

Nebojša Slijepčević - reżyser wielu kreatywnych filmów dokumentalnych, które zdobyły szereg nagród na najważniejszych międzynarodowych festiwalach. Trzykrotnie nominowany do nagrody Prix Europa za filmy dla telewizji. Jego pierwszy pełnometrażowy dokument, wyprodukowany w międzynarodowej koprodukcji film "Gangster miłości", pokazano na kanadyjskim HotDocs i czeskim IFF Karlovy Vary; "Gangster" okazał się kasowym sukcesem w Chorwacji, ojczyźnie reżysera. "Slijepčević" jest również edukatorem, mentorem i wykładowcą w Szkole Filmu Dokumentalnego w Zagrzebiu. Wyreżyserował m.in. "Serbkę", "Coś o życiu", "Męski film", "Za cztery lata" i "Krowy i ludzie".

Oliver Frljić - reżyser, autor tekstów, teoretyk teatru, autor wielu nagradzanych spektakli realizowanych w krajach byłej Jugosławii, a także w Schauspielhaus Graz czy Düsseldorf Schauspielhaus. Jego przedstawienia prezentowane są na wielu światowych festiwalach, m.in. Discourse Festival w Giessen, Mess w Sarajewie, Bitef w Belgradzie, Dubrovnik Summer Festival, EX Ponto w Lublanie, Prapremier w Bydgoszczy, Dialog we Wrocławiu, Kontakt w Toruniu, Wiener Festwochen. W Polsce zrealizował głośną "Klątwę" w warszawskim Teatrze Powszechnym (prem. 2017).

Po seansie o godzinie 20.45 odbędzie się spotkanie z reżyserem. W ramach festiwalu film "Serbka" zostanie pokazany również 16 maja o godzinie 20.30 i 18 maja o godzinie 19.00 w warszawskiej Kinotece. Szczegółowe informacje o filmie "Serbka" oraz programie tegorocznego festiwalu znajdują się na stronie: www.mdag.pl

***

Aleksandra Zec

reżyseria: Oliver Frljić

dramaturgia: Marin Blažević

scenografia: Ljerka Hribar

kostiumy: Sandra Dekanić

światła: Marjan Zeneral Šublić

dźwięk: Aleksandar Jovanović / Ivan Harej

obsada: Ivana Roščić/ Jelena Lopatić, Jelena Lopatić/ Mirta Polanović, Tanja Smoje, Igor Kovač/ Jasmin Mekić, Nikola Nedić, Jurica Marčec, Jana Mileusnić, Lucia Filičić, Morana Mladić, Nina Batinić

Aleksandra Zec (1979-1991) była uczennicą szkoły podstawowej w Zagrzebiu, w dzielnicy Trešnjevka. Została zamordowana wraz ze swoją matką, Mariją, na górze Sljeme przez pięciu członków sił rezerwowych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Chorwacji. Spektakl ma upamiętnić dziewczynkę i jest dedykowana wszystkim dzieciom - ofiarom wojennym.

"To, co zostaje, to coś więcej niż zbrodnia czy kara - to poemat na temat czystości życia bez znaków narodowych, które tylko poprzez śmierć - tak jak przez odkupienie - łączy nas, obserwuje, by zwalczać to samo zło".

Bojan Munjin, Novosti

"Aleksandra Zec to spektakl o żałobie, i jest niemal pierwszym tego typu spektaklem jeśli chodzi o proces i o rezultat. Dokonuje tego poprzez prawdę, etykę, smutek, miłość i piękno (estetykę). Sztuka, mimo, że oparta jest na materiałach dokumentalnych, jest emocjonalną i katartyczną Antygoną. Prawo do pochówku jest prawem do potępienia zbrodniarza, do potępienia zbrodni. Jest to kwestia polis i możliwości ludzkiego społeczeństwa".

Borka Pavičević, Danas

"Aleksandra Zec jest spektaklem sub specie mortis. My, widownia, oglądamy je z drugiej strony, nie tylko śmierci Aleksandry, ale też naszej własnej. Jako żywi, musimy uważać na to co robimy i co mówimy, na to co jest objęte ciszą i dlaczego. Ta dziewczynka, Aleksandra, najbardziej niewinna z istot, została zabita jak sam Bóg, ponieważ Bóg jest dzieckiem".

Zlatko Paković, Danas

Nagrody: Grand Prix, BITEF, Belgrad, Serbia, 2014; Nagroda główna, Festiwal Zaplet 06, Banja Luka, Bośnia i Hercegowina 2014; Nagroda Veljko Maricic za najlepszy spektakl - Międzynarodowy Festiwal Małych Form Teatralnych, Rijeka, Chorwacja, 2015; Nagroda Andjelko Stimac dla najlepszego reżysera - Olivera Frljica na Międzynarodowym Festiwalu Małych Form Teatralnych, Rijeka 2015; nagroda specjalna V. Maricic - dla obsady.

Szczegóły na www.wwf.pl i www.mdag.pl