W salonie Polityki o teatrze niezależnym
Maltański Salon Polityki wyszedł w plener, tak jak teatr na Malcie wychodzi w teren nieteatralny. Aneta Kyzioł, krytyk teatralny "Polityki", zaprosiła swoich gości nie do O.B.O.R.Y., ale do ogródka na tyłach restauracji. Gośćmi salonu byli tym razem twórcy teatru alternatywnego reprezentujący trzy pokolenia - pisze Stefan Drajewski w Głosie Wielkopolskim.
Wojciech Krukowski z Akademii Ruchu (teatr zaistniał w latach 70.), Paweł Szkotak z Teatru Biuro Podróży i Wojciech Wiński [na zdjęciu] z Teatru Usta Usta (reprezentowali pokolenie lat 90.) oraz Robert Kucharski, współzałożyciel Fundacji Akcja (przedstawiciel najmłodszego pokolenia, które dało się poznać już w XXI wieku). Przy stolikach, wśród publiczności, zasiedli między innym Lech Raczak, Lech Śliwonik, Michał Merczyński... Festiwal poniekąd sam z siebie narzucił temat: "Teatr niezależny, kultura niezależna wczoraj i dziś".
Wydawać by się mogło, że skoro w Polsce zmienił się ustrój i system gospodarczy, to zmienił się teatr alternatywny, a określenie niezależny przeszło do historii teatru. Tymczasem "niezależność" znaczyła co innego w latach 50., co innego w latach 70. i co innego znaczy dziś, w XXI wieku.
Wojciech Krukowski: - Akademia Ruchu miała być nie tylko alternatywą wobec teatru instytucjonalnego, ale i wobec teatru poszukującego, studenckiego, jaki wtedy zastaliśmy. Dla nas zawsze liczyła się aktywność. Nam w latach 70. wydawało się, że jesteśmy niezależni, a być może systemowi wydawało się, że doskonale nas uzależnił poprzez mecenat ZSP. Nie da się jednak zaprzeczyć, że był to teatr młodej inteligencji, był to ruch kulturalny i była to przestrzeń autonomiczna Na ile ta niezależność może się odzywać teraz, kiedy mocujemy się nie tyle z systemem władzy w aspekcie politycznym, ale z systemem w aspekcie ekonomicznym? Po 1989 roku ten aspekt ekonomiczny dotyka nas najbardziej. Obecna sytuacja kiedy nie ma etatów, jest bardziej czysta niż kiedykolwiek.
Robert Kucharski: - Zawsze czułem obrzydzenie do instytucji. Źle funkcjonuję w instytucji, ponieważ ma ona dla mnie lekko totalitarne zabarwienie. Teatr jest dla mnie jedną z dróg działalności. Myślę, że wolny rynek nie jest przeszkodą do funkcjonowania teatru. Zawsze istnieją jakieś koniunktury. Można się im poddać albo nie. Jeśli chce się być niezależnym, to trzeba robić swoje nie oglądając się na nic. Najwyżej, będzie się realizować rzadziej premiery, rzadziej je prezentować publiczności. Chcąc być niezależnym, trzeba się przygotować na "drogę przez mękę".
Wojciech Wiński: - Jestem uczulony na autorytety. Każda sytuacja, kiedy jestem stawiany wobec autorytetu, owocuje negacją. Teatr niezależny wiąże się z kontestacją autorytetów. Niezależność teatru polega na realizacji swoich celów niezależnie od koniunktur. Teatr niezależny z definicji nie powinien pełnić żadnej roli, jedynie objawiać różne oblicza. Odbiór nie zależy do twórców. Robię teatr przede wszystkim dla siebie, licząc, że po drugiej stronie znajdę bratnią duszę.
Paweł Szkotak: - Cenzury ledwie posmakowałem w Teatrze Wznowionym. Wtedy mieliśmy cenzurę polityczną, teraz mówi się o cenzurze podobania się publiczności, cenzurze pieniądza...
Jak to w salonie bywa trudno utrzymać dyskusję w ryzach. Pojawiają się dygresje, anegdoty, ktoś gubi wątek, ktoś inny wraca do przerwanego na początku spotkania.. Po jakimś czasie, wszyscy zapominają o temacie... Dopiero profesor Lech Śliwonik, przywrócił dysputę na właściwe tory, mówiąc: - Nie było teatru niezależnego w latach 70. On był zależny. Niezależny był natomiast teatr lat 50. - Bim Bom, STS, Pstrąg - bo w straszliwych czasach stalinowskich potrafił upomnieć się o godność ludzką, narażając się wszystkim. Teatry lat 70. zaczęły budować własny świat, świat różny od tego, który im nie odpowiadał. I dlatego w ich przypadku można mówić, że były teatrami alternatywnymi. Niezależność dzisiaj jest zupełnie inna. Związana jest nie z offem, ale instytucją, która daje duży
