Artykuły

W Toruniu powstaje Teatr Szekspirowski, drugi w Polsce. Za tym unikalnym projektem stoi Baj Pomorski - pisze Grzegorz Giedrys w Gazecie Wyborczej - Toruń.

Wygląd nowej sceny będzie odwoływał się do słynnego londyńskiego The Globe. Nad widownią znajdować się będzie rozsuwany dach, wsparty na trzech masztach nawiązujących do konstrukcji galeonów i związków Torunia z Hanzą.

Otwarcie sceny szekspirowskiej w Toruniu zaplanowane było już na czerwiec, ale ze względów związanych z przetargami oraz problemami z siecią energetyczną jego termin przesunięto. Wiata amfiteatru powinna być postawiona pod koniec lipca.

- Poprzez otwarcie amfiteatru Baj Pomorski nie tylko wpisze się w różnorodną działalność scen szekspirowskich na całym świecie. Będzie kontynuował tradycję toruńskich wystawień angielskiego dramaturga, w której piękne karty zapisali twórcy XVIII-wieczni i wybitny reżyser Wilam Horzyca - mówi Bartosz Adamski, kierownik literacki Baja.

Pomysłodawcą projektu jest Zbigniew Lisowski, dyrektor Baja Pomorskiego, a rzeźby zaprojektował scenograf teatralny Dariusz Panas. Budowa amfiteatru powstaje ze środków Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 2014-2020. Całkowity budżet tego przedsięwzięcia wynosi 2,68 mln zł, z czego dotacja unijna to 1,42 mln zł.

ŻYWY SZEKSPIR PRZEMÓWI Z MASKI

Kiedy Baj Pomorski nie będzie grał, Teatr Szekspirowski będzie otwarty dla zwiedzających, których po okolicy oprowadzi przewodnik w stroju nawiązującym do epoki. W samym teatrze zainstalowana zostanie wielka maska Szekspira, która opowie o nim samym, zaprezentuje problematykę jego dramatów oraz wspomni o epoce, w której żył.

W amfiteatrze pojawią się multimedialne rzeźby. Opowiedzą, z jakiego mitu albo dzieła Szekspira pochodzą oraz zaprezentują swoją historię. Pierwszy, według kolejności zwiedzania, przywita nas zainstalowany na fasadzie teatru Puk ze "Snu nocy letniej". Następnie natkniemy się na wspomnianą już wyżej maskę Szekspira, która zamruga do nas oczami i opowie swoją historię. Kolejną rzeźbą będzie Podszewka ze "Snu nocy letniej" - bohater, który zamienia się w Osła. Później pojawią się Centaur, Feniks i Jednorożec. - W ten oto sposób pokażemy, że ludzka wyobraźnia jest dużo starsza niż dzieła Szekspira i odwołuje się do mitów zarówno z kultury europejskiej, jak i ogólnoświatowej. Zaprezentujemy mityczne stwory, które istnieją wyłącznie w wyobraźni, a jednocześnie stanowią rozmaite metafory i alegorie - mówi Zbigniew Lisowski.

CZTERY PORY LALEK ZAMKNIĘTE W CYKL

To nie koniec zmian. Baj Pomorski zostanie wzbogacony o teatr mechaniczny na balkonie. - Planujemy wyrzeźbienie 120 lalek, które będą opowiadały historię czterech pór roku. Każda z nich będzie przedstawiona w dwóch lub trzech scenach trwających 2-3 min. W razie potrzeby sceny te wzbogacimy o głos lektora oraz podkład muzyczny - zapowiada dyrektor.

Na każdy miesiąc przewidziana jest inna instalacja. Zaczynając od grudnia, najpierw pojawi się Szopka nawiązująca formą do twórczości Zbigniewa Pronaszki. Później mamy karnawał, a zatem estetykę Bauhausu - znajdzie się tu miejsce na awangardę międzywojenną. Następnie Baj odniesie się do obecnego na Kujawach obrzędu walki z karnawałem - Chodzenia z Kozą. Wszystko to dotyczy pory zimowej.

Za chwilę nadchodzi wiosna. Na balkonie zobaczymy rozkwit tej pory roku, za symbol której uznać można przylot bocianów i rodzenie się młodych zwierząt. Druga odsłona wiosny to Wielkanoc: pisanka wielkanocna, zając, śmigus-dyngus.

Początek lata teatr dedykuje Toruniowi. - Odwołujemy się tu do historii założenia Torunia, a także prezentujemy znamienite dla tego miasta postaci-symbole, tj. Mikołaja Kopernika, Katarzynkę oraz założycieli grodu - Trzech Krzyżaków. Niedługo po tym ma miejsce noc kupały stanowiąca na naszym balkonie odrębną scenę - mówi Lisowski.

Wreszcie wchodzimy w wakacje. Tutaj teatr lalkowy odwoła się do surrealizmu i twórczości Salvadora Dalego. - Lato kończy się dożynkami i na tę okoliczność znów posłużymy się estetyką Dalego. Ta chwila nieuchronnie zbliża nas do jesieni, na przybycie której przygotujemy odlot przybyłych tu na wiosnę bocianów. Do tego dołączą sceny św. Marcina, a kolejną sceną będzie zapowiedź zimy. Cykl przyrody zatacza zatem koło - opowiada szef Baja.

NOCNE ATRAKCJE MUZYCZNE I WIZUALNE

Każda rzeźba w ogrodzie będzie miała skomponowaną własną muzykę. Po zapadnięciu zmroku, ok. godz. 22, będzie można posłuchać specjalnego koncertu. Rzeźby będą podświetlane i dodatkowo wyposażone w subtelne animacje i silniki, które umożliwią im poruszanie się. - Chcemy, by nasz ogród był bardzo efektowny. Dzięki temu będziemy mogli przybliżyć historię Szekspira, przybliżyć najbardziej znane mity i wprowadzić widza do świata wysokiej literatury. Pragniemy dowieść, że płaszczyzna wyobraźni nieustannie przenika się ze sferą sztuki. Nasz Szekspirowski Teatr będzie idealnym miejscem do tego, aby powszechna wyobraźnia mityczna oraz wyobraźnia Szekspira mogły zatriumfować i ujawnić swoje najcenniejsze walory - mówi Lisowski.

SONETY ZABRZMIĄ NA SCENIE

Powołanie do życia sceny szekspirowskiej w Toruniu wiąże się z premierą spektaklu "Sonety" w reżyserii Lisowskiego. - Przedstawienie, jak sugerować może już sam jego tytuł, eksplorować będzie bogatą sferę ludzkiej emocjonalności i sensualności. Okraszone zostanie eklektyczną scenografią Pavla Hubicki i muzyką skomponowaną przez Piotra Klimka - mówi Adamski.

Jego premiera zaplanowana została na 18 sierpnia, ale z powodu opóźnień w budowie amfiteatru organizatorzy przełożyli prezentację na 4 października 2019. Łącznie w przedstawieniu pojawi się 12 sonetów śpiewanych.

Głównym bohaterem spektaklu jest Poeta w dwóch osobach: Stary Szekspir, który cofa się do lat młodzieńczych, dlatego pojawia się też jego młodsza wersja. Zabieg ten służy pokazaniu miłości we wszystkich momentach życia. Pozostałymi postaciami są: Rywal, Czarna Dama oraz Młodzieniec. - My wydobywamy z sonetów dodatkowo postać Róży, Śmierci, czyli Czasu, Wenus, Amora, Satyra, Klechy oraz Błazna. Dodamy również niejako Królową Życia - Żonę Szekspira, a także Złośliwą Zjawę. Ogółem na scenie wystąpi czternaścioro aktorów. Spektakl będzie grany w naszym amfiteatrze - opisuje Lisowski.

Baj Pomorski do Szekspira nawiąże także podczas tegorocznej odsłony Festiwalu Teatrów Ulicznych. 20 lipca w różnych częściach Starówki widzowie będą mogli uczestniczyć w aż dziewięciu happeningach. "Szekspir. Miasto" to cykl akcji autorstwa Baja i Fast Booka - kampanii społecznej, której pomysłodawczynią jest Laura Sonik. Każdy happening trwać będzie ok. 15-20 minut i odegrane zostanie dwukrotnie.

Baj Pomorski w stylu nawiązuje do działającego w Londynie w latach 1599-1642 Globe Theatre, który powstał z inicjatywy braci Richarda i Cuthber ta Burbage'ów, a jednym z udziałowców był William Szekspir (1564-1616). Wystawiane były tam premiery jego utworów oraz sztuki Bena Jonsona i Johna Webstera. Aktorami byli wyłącznie mężczyźni. Teatr został zbudowany w 1599 roku. Spłonął w pożarze w 1613 roku, odbudowano go rok później. Wskutek interwencji purytanów został zamknięty w 1642 roku, zburzono go dwa lata później. Budowla została zrekonstruowana według projektu firmy Buro Happold i otwarta w 1997 roku.

The Globe był amfiteatrem, w którym zmieścić się mogło 3 tys. widzów. Miał kształt okręgu. Miejsca były podzielone na stojące i siedzące. Scena miała dwoje tajnych drzwi, z których w zaskakujący sposób mogli wyłaniać się aktorzy. Dach, umieszczony tylko nad sceną, podpierały kolumny, sufit - pomalowany był w taki sposób, aby przypominał niebo. Ukryte w nim były drzwi, przez które aktorzy mogli odlecieć lub zniknąć za pomocą lin. Na dachu The Globe znajdował się ogromny posąg Atlasa dźwigającego na swych barkach kulę ziemską. Nad wejściem widniał napis: "Totus mundus agit histrionem", co można przetłumaczyć jako: "Cały świat gra jakąś rolę".