Promocja współczesnej dramaturgii niemieckiej
"Szpak Fryderyk" w reż. Zbigniewa Niecikowskiego w Teatrze Lalek Pleciuga w Szczecinie. Pisze Piotr Michałowski w Pograniczach.
Pani Maier i Pan Huber mieszkają w jednym domu, mają jednak zupełnie innych ulubieńców, ona lubi szczury, a on ptaki, co jest przyczyna nieustających konfliktów. Jednak nawet tak dwoje różnych sąsiadów potrafi się w końcu porozumieć i to dzięki słabowitemu, ale dzielnemu Szpakowi Fryderykowi,
Tak najkrócej przedstawia się treść tego przedstawienia familijnego, przeznaczonego dla widzów od lat 6.
W kwietniu i maju 2006 trwały przygotowania do polskiej prapremiery sztuki Rudolfa Herfurtnera "Szpak Fryderyk". Odbyła się 20 maja, z udziałem autora, tłumaczki Lili Mrowińskiej-Lissewskiej i Marion Victor, lektorki Verlag der Autoren (oficyny wydawniczej, w której ukazał się "Szpak Fryderyk"). Dzień wcześniej w Instytucie Germanistyki Uniwersytetu Szczecińskiego Rudolf Herfurtner spotkał się ze studentami i wykładowcami, spotkanie autorskie było połączone z wykładem dr Marion Victor, która przedstawiła współczesną dramaturgię niemiecką oraz funkcjonowanie wydawnictw niemieckich. Po południu tego samego dnia w Czytelni Niemieckiej Instytutu Goethego Książnicy Pomorskiej Rudolf Herfurtner i Marion Victor spotkali się ze szczecińską publicznością. Była to również dobra okazja do zaprezentowania zdjęć z prób do przedstawienia oraz projektów scenograficznych. W obu tych miejscach Marion Victor zostawiła książkowe dary - części serii wydawniczej Spielplatz, zawierającej pogrupowane tematycznie dramaty dla dzieci i młodzieży.
W maju ukazał się ponadto specjalny numer gazetki teatralnej "Gabit" kolejny związany z realizowanym w Pleciudze trzecim już projektem, w czerwcu natomiast wydano zeszyt metodyczny z cyklu Kocham teatr, a w nim kilka scenariuszy lekcji, w których spektakl stanowi punkt wyjścia do procesu dydaktycznego podczas zajęć z różnych przedmiotów.
Po premierze...
Szpak Fryderyk Rudolfa Herfurtnera przełtamuje negatywny stereotyp niemieckiego humoru. Być może to zasługa inscenizatorów Pleciugi. Pani Maier (Marta Łągiewka) potrafi przekonać nie tylko swego antagonistę, właściciela kamienicy Hubera, ale i widzów, by po kochali... szczury, gdyż te swą pomysłowością uratowały usmolonego szpaka - co świetnie opowiada (jemu i nam), ilustrując pomysłową historie równie pomysłową animacją. Dzielne gryzonie bowiem, wykorzystując szkic Leonarda, skonstruowały dla ptaka lotnię, choć jako wyrzutnie wykorzystały (co już wydaje się perwersją) łapkę na szczury. Równie pomysłowa scenografia i kostiumy. Pani Maier w stylu grunge, kontrastuje z elegancją Hubera. Dwa pojemniki na śmieci a dywan na trzepaku to przewijane plansze z kolejnymi miejscami akcji: krętymi rurami, zakratowanym oknem piwnicy, a także rysunkiem Leonarda (bez najmniejszej wzmianki o jakimkolwiek "kodzie", z którym kinomanom będzie się jakiś czas wyłącznie kojarzyć); w tle zarys miasta z ekspresjonistycznie koślawymi dachami i fantazyjnymi zakrętasami anten.
***
Rudolf Herfurtner (ur. 1947) w Wasserburgu, gdzie skończył szkoły. Wczesna śmierć rodziców gwałtowne zakończyła dzieciństwo, które jednak będzie powracać w twórczości. W 1965 roku zamieszkał w internacie w Monachium, (ego opiekunem został pastor, który sprawował już pieczę nad innym wychowankiem: przyszłym publicystę Fritzem J. Raddatzem. Obaj wychowankowie pasjonowali się literaturą i sztuką: Rudolf stał się miłośnikiem utworów Thomasa Manna i Kurta Tucholsky'ego, piosenek Wolfa Biermanna oraz zbioru esejów Sartre'a Czym jest literatura? Podjął też pierwsze próby literackie w gazetce szkolnej, próbując utrwalić przerwane dzieciństwo i doświadczenie wyobcowania w internacie. W 1968-1975 studiował germanistykę, anglistykę i teatrologię na Uniwersytecie im. Ludwiga Maximiliana w Monachium; nie odważył się jednak na realizację młodzieńczego marzenia, aby zostać aktorem. W 1970 zaczął pisać w monachijskim dzienniku recenzje książek dla dzieci, filmów oraz muzyki rockowej. W 1973 ukazała się jego pierwsza książka, praca magisterska Ober die Rolle des Aufsenseiters in der Kinder- und Jugendliteratur (O roli outsidera w literaturze dziecięcej i młodzieżowej). Po studiach współpracował jako recenzent m.in. "Die Zeit" i ugruntował swoją pozycję jako niezależny pisarz w Monachium. W 1981 otrzymał Nagrodę Wsparcia Miasta Monachium, w 1985 Nagrodę im. Szczęśliwego Jasia za powieść dla młodzieży Das Endc der Pflaumenbiiume? (Koniec ze śliwami?), a 1990 Nagrodę Mola Książkowego za publikację Mensch Karnickel (Człowiek Karnickel), która była nominowana również do Niemieckiej Nagrody Literatury Młodzieżowej.
dr Manfred Fahnke tłumaczenie Bartosz Wójcik
