Król kontra hipis
"Król Roger" w berneńskiej interpretacji stawia pytania o wolność jednostki i jej cenę w dobie zmieniających się wzorów kultury. Wybitną kreację w roli tytułowej stworzył Mariusz Godlewski - pisze Adam Ciesielski w tygodniku Sieci.
Dzieło Karola Szymanowskiego po warszawskiej premierze w 1926 r. zostało w 1928 r. wystawione w Duisburgu, a w 1932 r. oklaskiwano je w Pradze. Po wojnie nawet w kraju pojawiało się rzadko, choć w głównej partii błyszczał niezapomniany Andrzej Hiolski. Przeważała opinia, że to utwór trudny, bez dynamicznej dramaturgii.
Zmianę spojrzenia przyniósł XXI w. Sceniczny potencjał zapomnianej opery dostrzegł Mariusz Treliński, wystawiając ją m.in. w 2000 r. w Operze Narodowej, w 2007 r. w Operze Wrocławskiej, a rok później na festiwalu w Edynburgu. Tym śladem, choć każdy inaczej, poszli Krzysztof Warlikowski, Michał Znaniecki i kolejni reżyserzy. Posypały się też realizacje zagraniczne, było ich już w tym wieku ponad 20 - od Barcelony, Bregencji, Petersburga, po Paryż, Nowy Jork, Melbourne i głośnej wersji Kaspera Holtena w londyńskiej Covent Garden z Mariuszem Kwietniem w roli Króla.
Każde z tych ujęć to odmienne odczytanie historii o XII-wiecznym królu Sycylii, którego kodyfikowany religią świat rygorystycznej moralności burzy pojawienie się Pasterza, apostoła nowej, hedonistycznej wiary. Dramat zazdrości (bo entuzjastyczną zwolenniczką przybysza zostaje królowa Roksana), rzecz o kryzysie władzy czy wreszcie tak chętnie dziś eksponowany temat tożsamości erotycznej? Niemiecki reżyser Ludger Engels zręcznie dotyka wszystkich tych wątków, nie popadając w jednoznaczność. Przewodni motyw konfrontacji społecznej rutyny z naturalną potrzebą wolności jednostki pokazuje, odwołując się do znanego sprzed półwiecza kontrkulturowego wzorca dzieci kwiatów. Programowe transparenty, które wyznawcy Pasterza demonstrują na scenie (i na widowni), jako żywo powtarzają "Make love, not war!" itp. hasła kontestującej młodzieży z San Francisco, Woodstock i europejskich stolic przełomu 60. i 70. lat XX w.
Plakatowa natarczywość nuży, ale to wrażenie neutralizuje intrygująca przemiana dionizyjskiego Pasterza (w tej roli czysto brzmiący tenor Andries Cloete z RPA). Gdy przybywa on w I akcie jako porywający tłumy herold ekstatycznej religii szczęścia, jest wysportowanym, uśmiechniętym hipisem w dżinsach, kapeluszu, z włosami do ramion. Pod koniec, gdy jego ideologii poddał się już nawet sam Król (wiarygodny w każdym momencie, znakomicie dysponowany głosowo i aktorsko baryton Mariusz Godlewski), lider triumfującego ruchu ukazuje się nam wyłysiały, zmaltretowany, jakby prosto z kostnicy. Zabójcze koszty zwycięstwa? A może wizja przyszłości, bo przecież niejedna rewolucja zniszczyła własnych idoli?
Wszyscy - zarówno berneńskie chóry, jak i międzynarodowe grono solistów - śpiewali w języku oryginału, czyli po polsku. Partnerującym Godlewskiemu - Rosjance Evgenii Grekovej (Roksana) i Ukraińcowi Nazariyemu Sadivskyemu (Edrisi) nie nastręczało to większych problemów. Dla pozostałych wyuczenie się tekstu musiało być wyzwaniem nie lada.
Spektakl pod kierownictwem muzycznym Matthew Toogooda miał bardzo życzliwe przyjęcie w szwajcarskiej stolicy. Po kilku wyprzedanych prezentacjach grudniowych opera Szymanowskiego zostaje w repertuarze na 2020 r. Inscenizacja "Króla Rogera" była jednym z finałowych akcentów XV festiwalu Culturescapes, przybliżającego Szwajcarom co roku kulturę innego kraju. Teraz bohaterką była Polska. W ciągu 10 tygodni w 18 miastach odbyło się 220 polskich wydarzeń: wystaw, projekcji filmowych, przedstawień teatralnych, koncertów, organizowanych przy współpracy IAM.
---
"Król Roger" Karola Szymanowskiego
Reż. Ludger Engels
Szwajcarska premiera w Konzert Theater Berno 1 grudnia 2019 r.
Partner realizacji: Instytut Adama Mickiewicza w ramach festiwalu Culturescapes Polen
