Artykuły

Krzysztof Penderecki zawsze będzie mi się kojarzył przede wszystkim ze swoją muzyką do filmu "Rękopis znaleziony w Saragossie" W.J. Hasa, kompozycją będącą pastiszem nawiązującym do stylu charakterystycznego dla wieku XVII i XVIII. Brawurowa uwertura do tej kompozycji towarzyszy wysmakowanej, misternej czołówce filmu wyrysowanej przez Lidię i Jerzego Skarżyńskich - pisze Krzysztof Lubczyński w Trybunie.

Urodzony 23 listopada 1933 roku w Dębicy, już od wczesnych lat sześćdziesiątych uważany byt za najwybitniejszego polskiego kompozytora po Fryderyku Chopinie i uznany za wielkiego mistrza awangardy, choć on sam przeciw temu słowu konsekwentnie oponował. Sens tego określenia jest często dyskutowany a nawet kwestionowany, jako że "awangarda" oznacza sztukę wyprzedzającą czas, tymczasem ona także z czasem staje się klasyką lub co najmniej dołącza do tradycji. Penderecki stworzył nową polską szkolę kompozytorską, bardzo trudną w odbiorze dla muzycznych laików, przez złośliwych uważaną za kwintesencję "niezrozumialstwa i hermetyzmu", ale przyjętą z uznaniem na całym świecie, uhonorowaną niezliczonymi nagrodami i laurami. Skomponował cztery opery, osiem symfonii i szereg innych utworów orkiestrowych, koncertów instrumentalnych, oprawę chóralną tekstów religijnych, a także utwory kameralne i instrumentalne. Do jego najsławniejszych utworów należą takie dzieła, jak "Ofiarom Hiroszimy - Tren", "Pasja według św. Łukasza", III Symfonia czy "Polskie Requiem", wraz z włączoną do niego "Lacrimosą".

Premiera jego pierwszej i najsłynniejszej opery, "Diabły z Loudun", miała miejsce w Hamburgu i Stuttgarcie w 1969 roku. Od połowy lat 70. styl kompozytorski Pendereckiego zmienił się, a - jak pisali znawcy - Jego pierwszy koncert skrzypcowy skupił się na półtonie i trytonie". W latach osiemdziesiątych powstało jego chóralne dzieło "Polskie Requiem".

Muzyka Pendereckiego niejednokrotnie była wykorzystywana przez twórców filmowych. Jego utwory znalazły się w takich filmach jak "Egzorcysta Williama Friedkina, "Lśnienie" Stanleya Kubricka, "Dzikość serca" Davi-da Lyncha, Ludzkie dzieci Alfonso Cuaróna, "Katyń" Andrzeja Wajdy oraz czy "Wyspa tajemnic" Martina Scorsese.

Był też wybitnym pedagogiem muzycznym, przez wiele lat profesorem i rektorem Akademii Muzycznej w Krakowie, ale także mecenasem kultury. Jego wyrafinowany estetyczny smak i upodobania wyraziły się też. m.in. w dokonaniu renowacji XIX-wiecznego dworku w podkrakowskich Lusławicach, który stał się miejscem spotkań ludzi kultury. Ż otaczającego dworek rozległego, 30-hektarowego parku uczynił arcydzieło sztuki arborystycznej, opartej na artystycznym sadzeniu, uprawianiu i pielęgnowaniu drzew oraz roślin drzewiastych.