Artykuły

10 września o godz. 12.30 w Klubie Shalom przy pl. Grzybowskim 12/16 w ramach Festiwalu Singerowskiego odbędzie się spektakl włoskiego Meta-Teatro zatytułowany "A Shed, Demon z Tishevitz" wg opowiadania I. B. Singera "Ostatni demon" w reż. Olka Mincera.

Występuje: Olek Mincer, muzyka: Massimo Coen (skrzypce - nagranie), Gabriele Coen (klarnet - nagranie); muzyka elektroniczna: Claudio Mapelli i Paul Harden; scenografia i kostiumy: Luisa Taravella i Lillo Bartoloni (Włochy). Wstęp po potwierdzeniu obecności tel. 620 55 85, 652 16 48.

***

Ostatni demon

W maleńkiej miejscowości Tishevitz (Tyszowce po polsku) w rejonie Lublina, demon ("a szed" w jidysz), opowiada jak tutaj trafił. Przysłał go Asmodeusz by nakłonić do grzechu świętego tyszowickiego rabina. Informuje naszego bohatera o rabinie spotkany w miejskiej łaźni, mały podrzędny demonek, któremu nasz Szed opowiada o zmianach w szerokim świecie, o żydowskim Oświeceniu i mnogości żydowskich pisarzy. Wszystkie próby kuszenia rabina kończą się fiaskiem i Szed skazany jest na pozostanie w Tiszevitz na zawsze. Tym czasem przychodzi wojna i zagłada. Żydzi razem z ich rabinem giną, taki sam los spotyka żydowskie demony. Uratował się tylko nasz Szed, który teraz mógłby sobie pójść gdzie tylko by zechciał i którego utrzymuje przy życiu kurz, i ostatnia ocalała książka w jidysz a to dzięki swym hebrajskim literom. Dopóki istnieć będą te litery Szed nie umrze a wraz z nim zachowa się ślad żydowskiej kultury i żydowskich wartości.

"Ostatni demon" to jedno z najważniejszych i najdoskonalszych opowiadań Singera. Opowiadanie mówi o wydarzeniach z okresu Drugiej Wojny Światowej z punktu widzenia istoty nadprzyrodzonej, demona. Historia, chociaż nasycona elementami ze świata polskiej kultury żydowskiej, jak to zwykle bywa w opowiadaniach tego autora, jest jednocześnie uniwersalna i niestety aktualna.

W swoim opowiadaniu -monologu, Singer dał głos stworzeniu pochodzącemu ze świata otchłani, demonowi, shed w jidysz, demon- żyd należący do kategorii uznającej ważność Tory.

Jak napisał David Roskies, chodzi o demona, wędrownego bajarza, który by przeżyć, bawi się literami hebrajskiego alfabetu. Demon opowiada dzisiaj o swojej przeszłości, o zgładzeniu żydowskiego świata, który zawierał w sobie również świat demonów i o swojej teraźniejszości. Teraźniejszości tego, który ocalał. Demon jest alter-ego Singera, bo czym się zajmuje żydowski pisarz jeżeli nie zabawą hebrajskimi literami?

I tak samo jak swój demon, Singer opłakuje i opisuje świat własnych wspomnień.

Na scenie rozbrzmiewają nagrania, dwóch muzyków z długoletnim doświadczeniem: skrzypek Massimo Coen, założyciel zespołu "Solisti di Roma" oraz jego syn, Gabriele, saksofonista, klarnecista oraz leader rzymskiej grupy "Klezroim". Pozy sceną inny muzyk, Claudio Mapelli, od lat aktywnie działający na polu eksperymentacji.

Tradycyjne utwory folklorystyczne i religijne współżyją z dźwiękami elektronicznymi, wplątanymi w tekst, tworząc wywołującą wspomnienia, lecz zarazem zwróconą zdecydowanie w przyszłość, całość.

A Shed... mógł zostać zrealizowany dzięki dotacji European Association for Jewish Culture z Londynu. EAJC określiło A SHED jako jedno z najbardziej udanych projektów teatralnych przeznaczonych do realizacji w sezonie 2003/2004 w Europie.

***

Olek Mincer urodził się we Lwowie 4 czerwca 1957 roku. W Warszawie od 1959 roku. W latach szkolnych występował w harcerskim zespole Gawęda.

Aktorskie ostrogi zdobył w Państwowym Teatrze Żydowskim w Warszawie (w klasie Jadwigi Marso) w którym pracował od roku 1977; zagrał między innymi w przedstawieniach: "Gwiazdy na dachu", "Komedianci", "Poszukiwacze złota" w reżyserii Szymona Szurmieja, "Planeta Ro" reżyser - Jerzy Krygier, "Kłótnia o Berla Jankiela" reżyser Juliusz Berger, "Purimshpil" - reżyseria Golda Tencer.

W roku 1981 zdał eksternistyczny egzamin aktorski.

We Włoszech ukończył studio teatralne w Rzymie prowadzone przez Alessandro Fersena. We Włoszech zagrał między innymi w monodramie: "Un ebreo a cavallo - Żyd na koniu" na podstawie opowiadań Izaak Babla w reżyserii Aleksandry Kurczab, W Teatro Piccolo w Mediolanie "Tajbele i jej demon", reżyseria Pamela Villoresi, i "Matka Courage z Sarajewa", projekt Giorgio Strehlera. Pracował między innymi, z trupami teatralnymi: "Metateatro" reżyser Pippo Di Marca i "Ruota Libera" reżyserii Tiziana Lucattini z Rzymu; wziął udział w przedstawienia "Biblijna droga" Arnolda Shemberga w reżyserii Giorgio Pressburgera na zamówienie festiwalu Maggio Fiorentino. Od 1986 roku współpracował z reżyserem Monim Ovadią, z którym grał w przedstawieniach o tematyce żydowskiej wliczając w to monodram "Berl il folle - Berl wariat" na podstawie opowiadania Icchoka Lejbusza Pereca Der Meszygener Batlen. ( inne przedstawienia to: "Z piachu z czasu - Dalla sabbia dal tempo", "Golem", "Dibbuk", "Il caso Kafka", "Mama mamele mamm" i "Tevje in mir ". Wziął udział w przedstawieniu w reżyserii Ascanio Celestini z udziałem grupy "KlezRoym" w przedstawieniu poświęconemu muzyce z łódzkiego Getta "Saccarina cinque al soldo - Sacharyna pięć za pieniądz". Z grupą teatralną La Corte Ospitale zagrał w dwóch przedstawieniach: "Ballada Franza" na podstawie powieści Alfreda Döblina - Berlin Alexander Platz" i " Altalena che dondola da sola - huśtawka co się sama buja", obydwa w reżyserii Franca Brambilli.

Od kilku lat próbuje swych sił jako reżyser: "Indagine su un venditore di colombe- Śledztwo w sprawie sprzedawcy gołębi" opracowanie literackie Księgi Jonasza napisane przez Erriego De Luca, "L'isola in via degli uccelli - Wyspa z ulicy Ptasiej" Uri Orleva, "Król Maciuś I Re Matteuccio I" Janusza Korczaka, "Il Purimshpil" di Icyka Mangera, w ramach projektu włoskiego MSZ wyrezyserował dwa przedstawienia ze studentami wydziału Romanistyki poznańskiego uniwersytetu Adama Mickiewicza" ("Ricevimento in famiglia- Przyjęcie w rodzinie", autor Achille Campanile, i "C'era due volte il Barone Lamberto - Był sobie dwa razy Baron Lamberto", autor Gianni Rodari).