Człowiek z Elsynoru
"H." w reż. Jana Klaty w gdańskim Teatrze Wybrzeże. Pisze Katarzyna Fryc w Gazecie Wyborczej-Trójmiasto.
"Podobnej oprawy scenicznej nie wymyśliłby żaden scenograf u szczytu możliwości twórczych. W spektaklu H. Jana Klaty, na podstawie Hamleta, Elsynorem jest opuszczona hala suwnicowa w gdańskiej stoczni, a Ofelia topi się w kanale Motławy.
Warto to zobaczyć. Zwłaszcza jeśli, drogi Czytelniku, nachodzą Cię wątpliwości, czy ograną na tysiące sposobów historię o duńskim księciu da się jeszcze odczytać na nowo lub czymkolwiek widza zadziwić. Jan Klata, reżyser gdańskiego spektaklu H., daje nadzieję, że to wciąż możliwe.
Hamlet gra w golfa
Wszystko dzięki dziwacznemu, wydawałoby się, pomysłowi przeniesienia akcji Hamleta Williama Szekspira na teren opuszczonej gdańskiej stoczni - przestrzeni wymownej w swej ciszy i bezruchu, odrealnionej, naznaczonej dekadencją. W opuszczonej, zapomnianej przez ludzi i czas przemysłowej hali Klata umieścił swoich bohaterów - na wskroś współczesnych, momentami tylko odwołujących się do szesnastowiecznej estetyki epoki Szekspira. Przypominają ją jedynie stylizowane klęczniki i, zaproponowane przez scenografa Justynę Łagowską, szermiercze kostiumy bohaterów, przywołujące męskie stroje elżbietańskiej Anglii.
W kolejnych sekwencjach akcja dramatu przenosi się w różne, coraz mroczniejsze zakamarki i poziomy stoczniowej hali, chwilami wychodzi na zewnątrz, a krok w krok za aktorami i golfową piłeczką, odbijaną przez Hamleta (wyrastający na gwiazdę gdańskiego teatru Marcin Czarnik), podążają widzowie. Reżyser wyznaczył im rolę nie tylko świadków. Chwilami - jak w scenie rozgrywającej się w alkowie królowej Gertrudy (świetna, wyciszona rola Joanny Bogackiej) - jesteśmy zwykłymi podglądaczami, którzy obserwują aktorów niemal przez dziurkę od klucza.
Nie bez powodu o oprawie scenicznej wspominam od początku - nie mam wątpliwości, że największym atutem spektaklu Klaty jest jego widowiskowość. Widz co chwila zaskakiwany jest nowymi pomysłami inscenizacyjnymi: duch ojca Hamleta (Jerzy Gorzko) jako skrzydlaty polski huzar wkracza w teatralną przestrzeń na białym koniu, obłąkana Ofelia (Marta Kalmus) traci życie w kanale Motławy, reżyser każe z wody wygłaszać kwestie Hamletowi i Laertesowi (Maciej Brzoska), a śmiertelny pojedynek na szable to sportowy turniej szermierczy...
Łuk się zmniejszy
Znacznie młodszy od swej żony król Klaudiusz (wyborny Grzegorz Gzyl) to nie tylko morderca i intrygant, także znawca najlepszych win, człowiek obeznany ze współczesną estetyką popkultury i dusza wytwornego towarzystwa. Wyborny jest pomysł zaangażowania do spektaklu amatorów, pojawiających się w scenie poprzedzającej występ trupy dramatycznej z Warszawy. Zatrudnienie naturszczyków to jeden z autorskich pomysłów reżysera na uatrakcyjnienie i uwspółcześnienie historii zbrodni w Elsynorze. Pomysł świeży, dzięki któremu do historii o dworskiej zbrodni i jej konsekwencjach przedostała się spora dawka humoru. Czy dzięki tym zabiegom przedstawienie Jana Klaty spodoba się młodym ludziom, którzy teatr zwykli omijać dużym łukiem? Wierzę, że tak...
Szekspir a sprawa polska
Spektakl H., którego premiera odbyła się w ostatni piątek, zapewne nie jest inscenizacją, która przejdzie do historii światowego teatru jako odkrywająca nowe pokłady semantyczne w tekście Szekspira. Jednak dla polskiej sceny jest pozycją o tyle istotną, że próbującą zmierzyć się z dość karkołomną tezą o polskości tekstu genialnego stratfordczyka. Właśnie do tego założenia reżyserowi potrzebna była gdańska stocznia - przed laty symbol niezgody na PRL-owską rzeczywistość, dziś organizm umierający, który padł ofiarą rewolucji, jaką sam zapoczątkował. Tak samo jak Hamlet - buntownik, który przegrywa w grze, którą sam rozpoczął...
W opuszczonych stoczniowych murach, w sąsiedztwie wystawy Drogi do wolności i pomnika Poległych Stoczniowców tekst Hamleta wybrzmiewa na nowo, wybrzmiewa po polsku. Warto się o tym samemu przekonać."
Na zdjęciu: plakat do spektaklu
