Artykuły

W czwartek 28 maja odbyło się pierwsze spotkanie zespołu eksperckiego ds. sytuacji teatrów, który został powołany przy Instytucie Teatralnym im. Zbigniewa Raszewskiego.

Wzięli w nim udział praktycy pracujący w różnych obszarach teatru, przedstawiciele związków i stowarzyszeń zawodowych oraz organizatorów życia teatralnego w Polsce. Głównym celem prac zespołu jest wypracowanie rozwiązań i mechanizmów chroniących teatry - ich pracowników i współpracowników oraz widzów - przed zagrożeniem epidemicznym oraz łagodzących negatywne skutki spowodowane przez zawieszenie działalności scenicznej.

Jak podkreśliła Elżbieta Wrotnowska-Gmyz, dyrektor Instytutu Teatralnego im. Zbigniewa Raszewskiego, powodem powołania zespołu eksperckiego była "chęć towarzyszenia teatrowi polskiemu w krytycznym momencie". - Postrzegam to jako obowiązek Instytutu - dodała. W tym momencie kluczowym celem pracy zespołu jest udzielenie wsparcia teatrom w przejściu przez trudny, pod każdym względem, okres epidemii - prowadzenie na bieżąco ewaluacji działań pomocowych, wypracowywanie założeń nowych programów, pomoc w powrocie do pracy.

Podczas posiedzenia, które odbyło się online, ustalono harmonogram, formę i zakres działań. Zgodnie z postulatami uczestników zespołu, eksperci będą pracować w podgrupach roboczych, które zajmą się wybranymi zagadnieniami problemami najpilniej wymagającymi podjęcia działań. W tym momencie najistotniejsze jest zarówno wypracowanie procedur związanych z funkcjonowaniem teatrów - prawnym, organizacyjnym, finansowym - podczas wychodzenia z pandemii, jak i podjęcie działań długofalowych, zabezpieczających teatry oraz ich pracowników, współpracowników i widzów przed negatywnymi skutkami "lockdownu").

W trakcie prac zespołu eksperckiego opracowywane będą wnioski i rekomendacje. Wśród nich członkowie i członkinie zespołu zwrócili uwagę między innymi na:

- potrzebę rozpoczęcia rozmów na temat powstania "tarczy antykryzysowej" dla teatrów (także niezależnych), która umożliwi im stabilną działalność w nowej dyscyplinie sanitarnej;

- konieczność szybkiego usprawnienia systemu komunikacji i informacji o programach pomocowych dla teatrów i twórców, podjęcia pilnych konsultacji w zakresie opracowywania zasad i priorytetów tych programów oraz usprawnienie systemu przyznawania zapomóg, które dzisiaj dla wielu twórców są jedynym zastrzykiem finansowym;

- wprowadzenia zmian w programach MKiDN w 2021, tak, aby - wobec pojawiających się ze strony samorządów zapowiedzi przyszłorocznych cięć budżetowych - zostały dostosowane do realnych potrzeb beneficjentów; w rozmowach tych powinni uczestniczyć przedstawiciele samorządów;

- konieczność podjęcia kwestii związanych z kulturą organizacyjną w obszarze funkcjonowania teatrów, przede wszystkim w zakresie ładu prawnego oraz praktyk instytucjonalnych dotyczących zatrudnienia, umów i obowiązków pracowniczych (pierwsze spotkanie w ramach "podstolika prawnego" już się odbyło); według części ekspertów "braki w tym względzie są dziś jedną z głównych przyczyn złej lub bardzo złej sytuacji artystów i pracowników wszystkich podmiotów teatralnych w Polsce";

Maciej Nowak, zastępca dyrektora ds. programowych Teatru Polskiego w Poznaniu, zwrócił uwagę, że być może znaleźliśmy się w momencie, w którym po 30 latach od ustanowienia ram systemu teatralnego w Polsce "należy podjąć śmiałe decyzje o jego korekcie zgodnej z wymaganiami współczesności, nowych tendencji w sztuce teatru". - Widać jasno, że w sytuacji kryzysu dotychczasowy system ujawnia swoje niedoskonałości. Być może istnieje możliwość, aby w tym trudnym czasie wprowadzić rewolucyjne działania mające na celu uzdrowienie sytuacji i dostosowanie kształtu systemu teatralnego do wymagań trzeciej dekady XXI wieku - wskazywał.

Za najpilniejsze zagadnienie związane z obecną sytuacją teatrów w Polsce zespół uznał potrzebę uszczegółowienia wytycznych w zakresie możliwości otwierania teatrów, w tym na szczególną rolę Powiatowych Stacji Sanitarno-Epidemiologicznych w omawianym procesie.

Odnosząc się do tej kwestii, Agnieszka Komar-Morawska, dyrektor Departamentu Narodowych Instytucji Kultury MKiDN, zaznaczyła, że podjęte zostaną działania, aby w ramach służb sanitarnych na poziomie wojewódzkim zostały wskazane osoby do kontaktu w sprawie instytucji kultury. Dyrekcje Instytutu Teatralnego oraz Instytutu Muzyki i Tańca zaproponowały zorganizowanie dla dyrektorów teatrów, mierzących się z zadaniem wznowienia działalności placówek w nowej rzeczywistości, serii spotkań roboczych z udziałem m.in. ekspertów Głównego Inspektoratu Sanitarnego, prawników i psychologów w zakresie procesów grupowych.

Zespół ekspercki ds. sytuacji teatrów deklaruje podjęcie wspólnych działań na rzecz wszystkich grup i środowisk tworzących krajobraz życia teatralnego w Polsce - od narodowych, samorządowych artystycznych instytucji kultury, teatry prywatne, po artystów i twórców niezależnych i ruch amatorski. Zespół będzie brał udział w pracach nad kształtem rządowego programu rekompensat dla teatrów z powodu konieczności zawieszenia działalności scenicznej.

***

Kolejne spotkanie - poświęcone przede wszystkim ocenie wdrażania procesu powrotu teatrów do działalności w swoich siedzibach - odbędzie się 18 czerwca. Do tego czasu ustalony zostanie ostateczny skład wszystkich podgrup eksperckich i zakres tematyczny ich prac.

W PIERWSZYM SPOTKANIU ZESPOŁU EKSPERCKIEGO DS. TEATRU WZIĘLI UDZIAŁ:

Natalia Dzieduszycka - TR Warszawa, dyrektorka;

Jacek Głomb - Teatr im. Heleny Modrzejewskiej w Legnicy, dyrektor; Unia Polskich Teatrów;

Andrzej Hamerski - Teatr Muzyczny w Poznaniu, zastępca dyrektora ds. administracyjnych;

Ryszard Kalinowski - Forum Środowisk Sztuki Tańca, dyrektor Lubelskiego Teatru Tańca ;

Katarzyna Knychalska - Ogólnopolska Offensywa Teatralna;

Agnieszka Komar-Morawska - dyrektor Departamentu Narodowych Instytucji Kultury, MKiDN;

Eugeniusz Korin - reżyser, dyrektor artystyczny Teatru 6.piętro;

Małgorzata Langier - Śląski Teatr Lalki i Aktora "Ateneum", dyrektor; reprezentująca władze Katowic;

Katarzyna Meissner - Instytut Muzyki i Tańca, dyrektor;

Marta Miłoszewska - Gildia Reżyserek i Reżyserów Teatralnych;

Maciej Nowak - Teatr Polski w Poznaniu, zastępca dyrektora ds. programowych;

Łukasz Orłowski - Instytut Teatralny, kierownik Działu Komunikacji i Promocji;

Ewa Pilawska - Unia Polskich Teatrów (wiceprezes), dyrektor Teatru Powszechnego w Łodzi;

Alicja Przerazińska - Teatr Polonia, Och-Teatr, dyrektor Fundacji Krystyny Jandy Na Rzecz Kultury; Unia Teatrów Niezależnych;

Tomasz Rodowicz - Teatr CHOREA, dyrektor artystyczny;

Olga Sobkowicz - Instytut Teatralny, kierowniczka Działu Organizacji;

Agata Sobota - Związek Zawodowy Aktorów Polskich, członkini prezydium Zarządu Głównego;

Paweł Szkotak - Stowarzyszenie Dyrektorów Teatrów;

Krzysztof Szuster - Związek Artystów Scen Polskich, prezes;

Hanna Trzeciak - Teatr Wielki-Opera Narodowa, zastępca dyrektora ds. finansowych i rozwoju;

Marta Wójcicka - Studio Teatralne Koło/Teatr Soho, prezeska stowarzyszenia; Unia Teatrów Niezależnych;

Elżbieta Wrotnowska-Gmyz - Instytut Teatralny, dyrektor.

***

Na zdjęciu: akcja "Bilet do teatru za 500 groszy" z okazji Dnia Teatru Publicznego 2019, Teatr Jaracza w Olsztynie.