Artykuły

Dlaczego korespondencyjna przyjaźń dwóch pisarzy przerodziła się w nienawiść, w wyniku której Dick wysłał donos na Lema do FBI? Spektakl „Lem vs. P.K. Dick” na motywach biografii pisarzy, pionierów science fiction: Stanisława Lema - polskiego geniusza SF, i Philipa K. Dicka - wizjonera, niekwestionowanego króla fantastyki światowej od 23 października na afiszu Teatru Łaźnia Nowa.

- Parę lat temu natrafiłem na wzmiankę o przyjacielskiej relacji Lema z Dickiem. Byłem fanem jednego i drugiego pisarza, więc zacząłem szperać w temacie. W spektaklu Dick i Lem odbywają rozmowy telefoniczne, a w rzeczywistości przez lata pisali do siebie listy. Wiedziałem, że ich przyjaźń będzie punktem wyjścia do spektaklu, potem nastąpi nagły zwrot w relacji, który faktycznie zakończył się donosem Dicka na Lema do FBI. Takie ciekawostki są elektryzujące nie tylko dla fanów science fiction - mówi Mateusz Pakuła, reżyser spektaklu.

Spektakl „Lem vs. P.K. Dick” w reżyserii Mateusza Pakuły bazuje na biografii i twórczości dwóch gigantów literatury, pionierów science fiction: Stanisława Lema - polskiego geniusza SF, i Philipa K. Dicka - wizjonera, niekwestionowanego króla fantastyki światowej. Dzieła obu pisarzy ekranizowano i adaptowano dla teatru, wystarczy wymienić „Solaris”, „Dzienniki gwiazdowe” czy „Bajki robotów” Stanisława Lema oraz „Człowieka z Wysokiego Zamku” i „Czy androidy śnią o elektrycznych owcach” szerzej znane jako „Blade Runner” i „Łowca androidów”.

Obaj pisarze w dalszym ciągu inspirują twórców, pisarzy, reżyserów, prowokują do zadawania trudnych egzystencjalnych pytań. Jednak mało kto wie, że pisarze się znali. I choć intensywnie ze sobą korespondowali, to nigdy nie udało im się spotkać.
Dlaczego korespondencyjna przyjaźń dwóch pisarzy przerodziła się w nienawiść, w wyniku której Dick wysłał we wrześniu 1974 roku donos na Lema do FBI? Przekonywał w nim, że Lem to nie pisarz, ale wieloosobowy komunistyczny komitet, który dowodzi spiskiem przeciwko Ameryce. Polskie książki SF mają natomiast zatruć serca i umysły obywateli USA, przemycając zakamuflowaną marksistowską propagandę. Czy całemu nieporozumieniu winne były tylko pieniądze?

- Interesujące było dla mnie zderzenie tych dwóch diametralnie różnych osobowości. Z jednej strony mamy mistycyzm, poszukiwania duchowe, szaleństwa Dicka, a z drugiej niezłomny ateizm Lema, jego drwinę z wiary, pronaukowość. Ustawiam się zdecydowanie po stronie Lema, ale namiętności i obsesje Dicka są po prostu fascynujące - mówi Mateusz Pakuła, reżyser spektaklu. - Niektórzy widzą w Lemie i Dicku awers i rewers tej samej osoby. Pisarze uzupełniają się w swoich spojrzeniach na świat, w swoich traumach, z którymi się borykają. W gruncie rzeczy obaj - przez całe życie - przepracowują w twórczości science fiction problemy z młodości albo z dzieciństwa. Ratują się pisaniem.

Sztuka „Lem vs. P.K. Dick” powstała w czasie lockdownu.

W rolach Dicka i Lema wystąpią Tomasz Schuchardt, doceniony za wybitne role w takich filmowych hitach jak „Bodo”, „Chrzest” czy „Jesteś Bogiem”, oraz Jan Jurkowski, który poza pracą na deskach teatru współtworzy Grupę Filmową Darwin. Kanał z autorskimi filmami GFD na platformie YouTube ma ponad 150 mln odsłon.

Premiera spektaklu pierwotnie została zaplanowana na wrzesień, jednak z powodu kwarantanny aktora została przeniesiona na październik. Wielbiciele fantastyki oraz postaci Stanisława Lema będą mieli okazję zobaczyć spektakl w najbliższy piątek – premiera 23 października o godz. 19.00. Kolejne spektakle od 24 do 27 października.

Projektem „Lem vs. P.K. Dick” Teatr Łaźnia Nowa włącza się w przyszłoroczne obchody setnych urodzin Stanisława Lema. Dodatkowo, 25 października po spektaklu odbędzie się spotkanie „Wygodne kłamstwa, niewygodne prawdy, czyli Lem vs. P.K. Dick i inne fantastyczne teorie spiskowe” z udziałem Wojciecha Orlińskiego, Mateusza Pakuły i Łukasza Lamży. Spotkanie poprowadzi Paulina Małochleb.