2020 rok nie jest dla nas łaskawy w wielu dziedzinach, to także rok, w którym na zawsze pożegnaliśmy wiele wybitnych osobistości życia kultury - nazwiska, które na stałe wpisały się w światową kulturę, znani i lubiani aktorzy, pisarze, piosenkarze. Przypominamy sylwetki tych, którzy odeszli w 2020 roku.

Krzysztof Penderecki

(ur. 23 listopada 1933 w Dębicy, zm. 29 marca 2020 w Krakowie)

Kompozytor, dyrygent i pedagog muzyczny. Przedstawiciel polskiej szkoły kompozytorskiej lat sześćdziesiątych XX wieku. Profesor i rektor Akademii Muzycznej w Krakowie.

W 2012 roku „The Guardian” nazwał go „najprawdopodobniej największym żyjącym polskim kompozytorem”

Skomponował cztery opery, osiem symfonii i szereg innych utworów orkiestrowych, koncertów instrumentalnych, oprawę chóralną głównie tekstów religijnych, a także utwory kameralne i instrumentalne. Wśród jego najbardziej rozpoznawalnych utworów są Ofiarom Hiroszimy – Tren, Pasja według św. Łukasza, Polskie Requiem oraz III Symfonia.

Jego muzyka niejednokrotnie była wykorzystywana przez twórców filmowych. Utwory Pendereckiego znalazły się w filmach, takich jak Egzorcysta Williama Friedkina, Lśnienie Stanleya Kubricka, Dzikość serca Davida Lyncha, Ludzkie dzieci Alfonso Cuaróna, Katyń Andrzeja Wajdy oraz Wyspa tajemnic Martina Scorsese.

Za swoją pracę otrzymał szereg prestiżowych nagród, w tym dwukrotnie Prix Italia: w 1967 i 1968 roku, oraz czterokrotnie Nagrodę Grammy: w 1988, 1999 (dwie) i 2017 roku. Szereg uczelni wyższych w Europie i Stanach Zjednoczonych przyznało mu tytuł doctora honoris causa. Penderecki posiadał honorowe obywatelstwo Bydgoszczy i był honorowym prezesem Związku Kompozytorów Polskich.

Otrzymał szereg odznaczeń państwowych. Kawaler najwyższego polskiego odznaczenia, Orderu Orła Białego. Był także wielokrotnie nominowany do nagród Akademii Fonograficznej „Fryderyk” w kategoriach muzyki poważnej (w tym czterokrotnie w kategorii kompozytor roku muzyki poważnej). W 2009 roku otrzymał Złotego Fryderyka za całokształt twórczości w muzyce poważnej (...)

Jerzy Pilch

(10.08.1952-29.05.2020)

Pisarz, jeden z najwybitniejszych współczesnych literatów polskich. Parał się też publicystyką, felietonistyką, dramaturgią, bywał scenarzystą. Pochodzący z Wisły ewangelik, absolwent Filologii Polskiej na UJ, pod koniec lat 70. członek PZPR, w latach 80. opozycjonista.

Autor kilkudziesięciu tomów prozy, publicystyki i dramatów. W 1989 r. otrzymał Nagrodę Fundacji im. Kościelskich za tom „Wyznania twórcy pokątnej literatury erotycznej”. W maju 1998 r. za książkę „Tysiąc spokojnych miast” otrzymał wyróżnienie Krakowska Książka Miesiąca. W roku 2001 otrzymał Nagrodę Literacką „Nike” za powieść „Pod Mocnym Aniołem”.

Z jego twórczości chętnie czerpali filmowcy i reżyserzy teatralni. W 1994 r. jego powieść „Spis cudzołożnic” została przeniesiona na duży ekran przez Jerzego Stuhra. Z kolei w 2013 r. film „Pod Mocnym Aniołem” wyreżyserował Wojciech Smarzowski (...)

Maria Janion

(24.12.1926-23.08.2020)

Historyczka literatury, idei i wyobraźni oraz krytyczka literacka specjalizująca się w historii polskiego i europejskiego romantyzmu, Zawodowo związana m.in. z Instytutem Badań Literackich PAN, Uniwersytetem Gdańskim i Uniwersytetem Warszawskim. Była twórczynią i współredaktorką serii „Transgresje” - siedmiu tomów antologii polskich i zagranicznych prac naukowych, prowadziła słynne seminaria na Uniwersytecie Gdańskim, a w latach 1992-2010 kontynuowała je pod auspicjami Szkoły Nauk Społecznych przy Instytucie Socjologii i Filozofii PAN.

Autorka kilkudziesięciu książek i kilkuset studiów i artykułów. Spod jej ręki wyszły m.in. „Romantyzm. Studia o ideach i stylu” (1969), „Romantyzm, rewolucja, marksizm” (1972), „Do Europy tak, ale razem z naszymi umarłymi” (2000), „Wampir: biografia symboliczna” (2002), „Niesamowita Słowiańszczyzna” (2006) (...)

Max Von Sydow

20.04.1929-8.03.2020

Szwedzki aktor charakterystyczny, odkryty przez Ingmara Bergmana. Wystąpił w kilkunastu jego filmach m.in. „Siódmej pieczęci” (1957), „Tam, gdzie rosną poziomki” (1957) i „Dotyku” (1971). Światową karierę rozpoczął od roli Jezusa w hollywoodzkiej „Opowieści wszech czasów” (1965). Potem zagrał m.in., w „Egzorcyście” (1973), „Trzech dniach Kondora” (1975), i „Raporcie mniejszości” (2002)