Brzmienia Kochanowskiego
Szansą na powrót do staropolszczyzny może być też odchodzenie teatru od opowiadania historii i naśladowania rzeczywistości na rzecz wolnej kreacji rzeczywistości scenicznej - o konferencji naukowej "Brzmienia Kochanowskiego" w Instytucie Teatralnym im. Zbigniewa Raszewskiego pisze Paweł Sztarbowski w Forum Akademickim.
Z okazji 430. rocznicy prapremiery Odprawy posłów greckich Jana Kochanowskiego, pierwszego przedstawienia teatralnego w Warszawie, w dniach 14-15 stycznia w Instytucie Teatralnym im. Zbigniewa Raszewskiego odbyła się konferencja naukowa Brzmienia Kochanowskiego, współorganizowana przez Instytut Języka Polskiego Uniwersytetu Warszawskiego.
Podczas konferencji przybliżono główne zagadnienia wymowy i pisowni polszczyzny w okresie renesansu, stąd referaty o polskich dialektach w XVI w. (prof. Halina Karaś), o powstawaniu polszczyzny literackiej i tworzeniu zasad interpunkcji w tamtym czasie (dr Izabela Winiarska-Górska) oraz o tym, jak niektóre słowa staropolskie przetrwały w modlitwach, pieśniach religijnych czy przysłowiach (dr Barbara Taras). W części poświęconej historii języka pojawiły się też pytania o zrozumiałość staropolszczyzny i o sens wracania do badań nad tymi zagadnieniami.
Kwestie językowe były rozwijane w referatach dotyczących historii literatury. Dr Roman Krzywy z Instytutu Literatury Polskiej UW próbował określić miejsce Odprawy posłów greckich na tle dorobku Jana Kochanowskiego. Dr Witold Sadowski postawił tezę, że z Kochanowskim wiąże się nie tylko rewolucja w wersyfikacji i poezji pisanej. Jego poezja wpłynęła też na rozwój nowych metod wygłaszania wierszy. W związku z tym, że prapremiera Odprawy... odbyła się w czasie wesela podkanclerzego Jana Zamoyskiego z Krystyną Radziwiłłówną, w programie konferencji znalazł się również referat dr Małgorzaty Trębskiej o mowach weselnych w XVI w., które autorka określiła jako "oratorską ciszę przed burzą", gdyż wiek XVI jest zaledwie wstępem do rozkwitu tradycji mów weselnych w wiekach XVII i XVIII.
Podsumowujący konferencję panel Powrót do staropolszczyzny?, prowadzony przez Patryka Kenckiego, doktoranta z Instytutu Sztuki PAN, skłonił do zadania pytań o to, czy w utworach staropolskich nadal jest potencjał do tworzenia żywego, współczesnego teatru. Najczęściej przywoływano w tym kontekście nazwiska Leona Schillera, wielkiego polskiego inscenizatora, który jako pierwszy zauważył potrzebę sięgania do dramatów staropolskich, oraz Kazimierza Dejmka, który staropolszczyznę uczynił rdzeniem swoich poszukiwań teatralnych. Szansą na powrót do staropolszczyzny może być też odchodzenie teatru od opowiadania historii i naśladowania rzeczywistości na rzecz wolnej kreacji rzeczywistości scenicznej. Referat Performatyka staropolszczyzny na podstawie "Odprawy posłów greckich" w reżyserii Michała Zadary pokazywał, że szansą dla dramatów staropolskich może być rozwój teatru postdramatycznego, który odrzucił regułę mimesis oraz performatyki, która w przeciwieństwie do tradycyjnej teatrologii traktuje teatr jako jeden z wielu elementów komunikacji wizualnej.
Podczas konferencji na frontonie siedziby Instytutu Teatralnego odsłonięto płaskorzeźbę wg projektu Michała Oborzyńskiego, upamiętniającą pierwsze wystawienie Odprawy posłów greckich, które miało miejsce 12 stycznia 1578 w Jazdowie.
