Artykuły

Wspomnienie o artystach i ludziach teatru, którzy odeszli w ciągu ostatnich 12 miesięcy.

LISTOPAD 2003. W wieku 73 lat zmarł w Warszawie aktor Henryk Machalica. Jego choroba spowodowana była upadkiem z konia. W 2003 roku obchodził jubileusz 50-lecia pracy artystycznej. Henryk Machalica był znanym i popularnym aktorem teatralnym i filmowym. Ostatnio związany był z Teatrem Ochoty w Warszawie, wcześniej występował na innych warszawskich scenach. Stworzył również wiele kreacji telewizyjnych i filmowych. Występował m.in. w serialu "Złotopolscy", gdzie grał nestora rodu, Dionizego Złotopolskiego. *** Ryszard Tarasewicz, tenor, zwany królem polskiej operetki, zmarł w Warszawie w wieku 69 lat. Był m.in. solistą Teatru Wielkiego. Zasłynął z roli w "Baronie cygańskim". Dał kilka tysięcy koncertów w kraju i za granicą, w tym w Kanadzie i USA. Jako pierwszy Polak po Janie Kiepurze koncertował w słynnej Carnegie Hall w USA. Miał w dorobku 10 płyt długogrających. Przez ostatnich 15 lat mieszkał w USA, skąd wrócił do Polski z powodu ciężkiej choroby. *** W Warszawie zmarła jedna z najwybitniejszych i najpopularniejszych polskich aktorek teatralnych - Zofia Rysiówna. Miała 83 lata. Występowała w teatrach Krakowa, Poznania i Warszawy. Grała także w Teatrze Telewizji oraz w filmach, m.in. "Mam tu swój dom" Juliana Dziedziny (1963), "Drewniany różaniec" Ewy i Czesława Petelskich (1965) i "Królowa aniołów" Mariusza Grzegorzka (1999). Do końca życia była bardzo aktywna zawodowo. Jeszcze w rok przed śmiercią wystąpiła w roli pani Pernelle w sztuce "Tartuffe czyli obłudnik" Moliera w Teatrze Telewizji.

STYCZEŃ 2004

W Krakowie w wieku 80 lat zmarł Jerzy Skarżyński. Był scenografem, malarzem, grafikiem, profesorem Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Wraz ze swoją żoną Lidią Skarżyńską-Minticz projektował dekoracje, lalki oraz maski dla Teatru Lalki i Aktora Groteska oraz scenografie do spektakli w Starym Teatrze. Wspólnie projektowali także scenografie i kostiumy do filmów Wojciecha Jerzego Hasa, m.in. do "Rękopisu znalezionego w Saragossie" i "Lalki".

***

W wieku 91 lat w Warszawie zmarła profesor Irena Sławińska - historyk i teoretyk literatury, teatrolog. Studiowała filologię polską na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie, w latach 1938- 1939 była na stypendium naukowym w Paryżu. Wojnę spędziła na Wileńszczyźnie, prowadziła tam tajne nauczanie, działała też w AK. Po wojnie związała się z Uniwersytetem Mikołaja Kopernika w Toruniu i z Katolickim Uniwersytetem Lubelskim. Kierowała tamtejszą Katedrą Teorii Literatury od chwili jej powstania (1950) aż do roku 1975, kiedy to została kierownikiem Katedry Dramatu i Teatru.

LUTY

W wieku 91 lat zmarł wybitny polski kompozytor, teoretyk, pedagog i historyk muzyki Witold Rudziński. Znaczną część dorobku Rudzińskiego stanowią opery. Kompozytor w 1963 roku otrzymał nagrodę specjalną na Konkursie im. księcia Rainiera III w Monako za swoją najważniejszą operę "Odprawa posłów greckich". Rudziński był też autorem szeregu publikacji, m.in. prac poświęconych Stanisławowi Moniuszce, traktatu "Nauka o rytmie muzycznym", podręczników słuchania muzyki oraz książki o tematyce operowej.

MARZEC

W Warszawie zmarł Jeremi Przybora, jeden z najwybitniejszych twórców w historii polskiej sztuki estradowej, współtwórca legendarnego "Kabaretu Starszych Panów". Miał 88 lat. Zasłynął telewizyjnym "Kabaretem Starszych Panów", który z Jerzym Wasowskim założył w 1958 roku. Na każdy jego odcinek (w ciągu 8 lat wyemitowano ich 16) czekali niemal wszyscy telewidzowie. W "Kabarecie" występowali najwybitniejsi aktorzy - Kalina Jędrusik, Barbara Krafftówna, Irena Kwiatkowska, Wiesław Gołas, Wiesław Michnikowski i wielu innych. Przybora był twórcą wszechstronnym. Napisał scenariusz filmu "Upał" w reżyserii Kazimierza Kutza, był autorem libretta i tekstów piosenek spektakli teatralnych. Pisał także książki m.in. "Spacerek przez Eterek" i "Mieszanka firmowa".

KWIECIEŃ

W wieku 72 lat zmarł prof. Bogusław Madey - kompozytor, pianista i pedagog, wieloletni dyrygent Teatru Wielkiego Opery Narodowej. Jako dyrygent występował w większości europejskich krajów i USA. Poza pracą w Teatrze Wielkim - Operze Narodowej, był też dyrektorem artystycznym Teatru Wielkiego w Łodzi, kierownikiem artystycznym Filharmonii i Opery Bałtyckiej. W latach 1978-81 był rektorem Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina w Warszawie.

* * *

W wieku 50 lat zmarła aktorka Daria Trafankowska. Występowała przez 25 lat na scenach warszawskich teatrów, znana jest też z ról w filmach, m.in. "Zdjęcia próbne" Agnieszki Holland, "Spirala" Krzysztofa Zanussiego, "Cudowne dziecko" Waldemara Dzikowskiego. Popularność przyniosła jej rola Danuty Dębskiej, oddziałowej z serialu "Na dobre i na złe".

***

W Gdańsku w wieku 47 lat zmarł Jacek Kaczmarski, poeta, pieśniarz, bard "Solidarności". Od dłuższego czasu zmagał się z chorobą nowotworową. Karierę zaczynał w połowie lat 70. Był laureatem Festiwalu Piosenki Studenckiej w Krakowie oraz Piosenki Prawdziwej w Gdańsku. Występował ze Stanisławem Klawe w "Piosenkariacie" i Przemysławem Gintrowskim w Teatrze Na Rozdrożu. Pod koniec lat 70. występował w całym kraju na koncertach organizowanych przez ówczesną opozycję polityczną. Śpiewał autorskie piosenki, w których odwoływał się do tradycyjnych wartości i symboli narodowych oraz krytykował ówczesne władze. Od 1981 roku przebywał na emigracji, pracował między innymi w Radiu Wolna Europa, koncertował w Europie i Ameryce. Po upadku PRL wrócił do kraju, skąd wyjechał w 1995 roku na kilka lat do Australii.

LIPIEC

W wieku 73 lat zmarł w Łodzi znany aktor filmowy i teatralny Bogusław Sochnacki. W 1953 r. ukończył szkołę aktorską w Łodzi. Po raz pierwszy w filmie zagrał trzy lata wcześniej w "Dwóch Brygadach". Miał na swoim koncie ponad sto ról filmowych. Grał m.in. w w filmach: "Gdzie jest generał?", "Rękopis znaleziony w Saragossie", "Chłopi" a także w serialu "M jak Miłość". Sochnacki zagrał wiele ról teatralnych, głównie na scenach łódzkich.

WRZESIEŃ

Janina Jarzynówna-Sobczak. Zmarła 14 września. Ur. 1914. Wybitna artystka, tancerka, choreograf i pedagog, prekursorka tańca współczesnego w Polsce. Ukończyła studia taneczne w Krakowie. W latach 1938-39 występowała z solowymi recitalami tanecznymi. W 1946 r. przeniosła się do Gdańska, gdzie otworzyła własną Szkołę Tańca przekształconą w 1950 r. w Państwową Szkołę Baletową. Jarzynówna została kierownikiem artystycznym i pedagogiem. Kierowała zespołem baletowym Opery Bałtyckiej przez 25 lat. W tym okresie stworzyła choreografie ponad trzydziestu spektakli baletowych w tym "Dafnis i Chloe" (1960), "Cudowny manadaryn" (1960), " "Cztery eseje" oraz "Tytania i osioł" (1967).

PAŹDZIERNIK 2004

Franciszek Grzegorzewski zmarł w wieku 67 lat. Emerytowany aktor Teatru Miniatura w Gdańsku. Wykreował ponad 150 postaci, uczestniczył w 15 tys. spektakli. Przez 40 lat pracy zetknęły się z nim trzy pokolenia najmłodszych widzów. Był aktorem charakterystycznym, doskonale sprawdzał się w rolach "czarnych charakterów". Po raz ostatni pojawił się na deskach Teatru Miniatura 23 października, podczas premiery "Oliwera Twista". Stworzył tam postać Monksa oraz wcielił się w dwie role epizodyczne: Księgarza i Cykora.