Ratują wieszcza
Czy obchody 200. rocznicy urodzin Juliusza Słowackiego zmienią obraz hermetycznego, zmitologizowanego wieszcza? - pyta Joanna Derkaczew w Gazecie Wyborczej.
Po kuriozalnym filmie "Balladyna" Dariusza Zawiślaka wydawać by się mogło, że rok Juliusza Słowackiego należałoby jak najszybciej odwołać, zakończyć, ślady zatuszować, świadków przekupić. I milczeć nad tą traumą następne 200 lat. Żaden z patronów odbywających się nieustannie rocznic nie miał wielkiego szczęścia do obchodów (akademie szkolne i monety okolicznościowe zamiast np. nowych tłumaczeń). W przypadku Słowackiego dodatkowo kryzys ekonomiczny obciął fundusze instytucjom, które byłyby w stanie wyprodukować coś sensowniejszego od komedii romantycznej. Jedyny interesujący spektakl według Słowackiego "Król_Duch" stał się ofiarą politycznych przepychanek w Teatrze Nowym w Łodzi (gdzie w atmosferze skandalu prezydent miasta Jerzy Kropiwnicki pozbył się dyrektora artystycznego Zbigniewa Brzozy). Administracja teatru postanowiła, że zrealizowanego za poprzedniej kadencji (czyli niemile widzianego przez nowe władze) "Króla_Ducha" [na zdjęciu] nie będzie umieszczać w repertuarze... bo pewnie i tak się nie sprzeda. Pracownikom nie przyszło do głowy, że ich działy po to nazywają się "promocji' i "obsługi widzów", by promować i sprzedawać bilety. Gdy rozeszło się, że artyści teatru sami reklamują spektakl, w biurach na wszelki wypadek wyłączono telefony. A nuż ktoś by się o przedstawienie upomniał.
Biblioteka Narodowa wraz z Towarzystwem Literackim im. Adama Mickiewicza oraz Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego próbują ratować wizerunek wieszcza.
Wychodzą przy tym ze wspólnego założenia - dzieła Słowackiego należy najpierw przeczytać, potem dopiero uwspółcześniać. Na prośbę BN i TL pierwsi do lektury Słowackiego ruszyli poeci. Ośmiu twórców - Jerzy Górzański, Julia Hartwig, Krzysztof Karasek, Urszula Kozioł, Jarosław Mikołajewski, Tomasz Różycki, Wisława Szymborska i Adam Zagajewski - ponownie sięgnęło po najbliższe im teksty autora "Balladyny".
Korzystając z tej inspiracji, napisali wiersze, które od wtorku oglądać będzie można w arkadach Pałacu Rzeczypospolitej na pl. Krasińskich w Warszawie jako Instalację Poetycką "Maska Słowackiego. Dedykacje 2009".
Tam także, w Sali Rycerskiej, od 16 września prezentowana będzie wystawa rękopisów Słowackiego przechowywanych w zbiorach BN, fotografii z przedwojennych inscenizacji jego dramatów, recenzji, opinii specjalistów. Choć widok Goplany w trykocie przystrojonym siatką i srebrną folijką może śmieszyć nie mniej niż dialogi "Kirka" i "Ally" u Zawiślaka, ciekawie będzie sprawdzić, jak pewne mity i złudzenia na temat Słowackiego pokutują w jego recepcji do dziś.
Biblioteka i Towarzystwo Literackie przygotowały w tym celu również cykl wykładów otwartych (18 września - 16 października, co tydzień o 18, Sala Kariatyd Pałacu Rzeczypospolitej) i ogłosiły konkurs na lekcję o Słowackim, na której paść ma coś więcej niż "wielkim poetą był". Od wtorku w portalu CBN Polona (www.polona.pl) dostępne są cyfrowe wersje rękopisów, pierwodruków, w tym rękopis "Balladyny" w aplikacji do przeglądania zawartości zbiorów specjalnych Verto. W drugiej połowie września ma się także ukazać (z inicjatywy BN i "Zeszytów Literackich") "Portret Słowackiego" Pawła Hertza, biografia, opowieść, literacka refleksja nad dziełem tego najbardziej może polskiego i najbardziej niezrozumianego w Polsce poety.
W Instytucie Teatralnym chcą Słowackiego przeczytać. W całości, wszystkie dramaty. Anna Augustynowicz, Monika Strzępka, Piotr Cieplak, Michał Zadara - reżyserzy z różnych generacji zaopiekują się tekstami wieszcza, będą szukać dla nich form pośrednich między głośną lekturą, wykładem, instalacją, inscenizacją. Cykl rozpoczął się w poprzednim sezonie "Fantazym" według scenariusza Konrada Swinarskiego, potrwa do 22 kwietnia. Projekt zaczyna się znów po wakacjach 24 września. "Samuela Zborowskiego" wystawią Remigiusz Brzyk i Tomasz Śpiewak.
