Artykuły

"Kobieta z bluesem. Wariacja na głos Billie Holiday i aktorkę" to debiutancki monodram miłośnika jazzu i współzałożyciela legnickiego Jazz Clubu Blue Monk Cezarego Bukowskiego w wykonaniu aktorki Teatru Modrzejewskiej Joanny Gonschorek (na zdjęciu). Premiera w najbliższą sobotę 24 października o godz. 19.00 na scenie teatralnej Caffe Modjeska.

Monodram przedstawia dwie równoległe biografie: słynnej wokalistki jazzowej Billie Holiday (właściwie Eleonory Fagan) i śpiewającej polskiej aktorki-narratorki, Eleonory Chałupko, która przez całe życie starała się upodobnić do swojej idolki, unikając prawdy o sobie samej. Oba życiorysy są podobne, równie splątane i przepojone smutkiem. Zobaczymy kobiety wychowane w świecie bezwzględnych mężczyzn, krzywdzących je i upokarzających od najwcześniejszych lat. Przed tym światem obie uciekały w świat muzyki, ponieważ "człowiek to jego głos, wszystko inne umiera".

"Wariacja na głos Billie Holiday i aktorkę" to rodzaj podwójnego portretu, na którym rysy postaci nakładają się na siebie, lecz niedokładnie. I - być może - o tę niedokładność przede wszystkim tu chodzi

- Cały pomysł "Kobiety z bluesem" powstał z fascynacji szczególnym klimatem piosenek Lady Day (przydomek nadany Billie Holiday przez jej przyjaciela i muzycznego partnera Lestera Younga). Od samego początku przeznaczony był dla Joanny Gonschorek, której osobowość aktorska była dla mnie ważną inspiracją. To ona łączy wszystkie elementy, sprawia, że tekst przestaje być jedynie partyturą i brzmi - objaśnia jego autor Cezary Bukowski.

***

Joanna Gonschorek jest absolwentką (1996) wydziału lalkarskiego wrocławskiej PWST. Do legnickiego teatru trafiła niemal natychmiast po ukończeniu studiów. Wypatrzył ją Jacek Głomb, który zaprosił ją do gościnnego grania w "Złym" (1996) wg Leopolda Tyrmanda (był reżyserem tego przedstawienia). Pytana o ulubione role zagrane w Teatrze Modrzejewskiej aktorka odpowiada zaskakująco: - Mama Kangurzyca w "O co chodzi, czyli Chatka Puchatka" w adaptacji i reżyserii Przemysława Bluszcza (1998).

Widzowie pamiętają ją z ról w spektaklach Teatru Telewizji: "Ballada o Zakaczawiu" (2001), "Made in Poland" (2005) i "Wschody i Zachody Miasta" (2005). Ale także z: kameralnego spektaklu "Joanny", z piosenek w kabarecie "Skumbrie w tomacie" (2006), bardzo kobiecego spektaklu "Między Wenus a Ziemią" (2005), za który w raz z koleżankami (Katarzyna Kaźmierczak i Magda Biegańska) otrzymała zespołową nagrodę Gazety Współczesnej na teatralnym festiwalu w Łomży (2006), oraz z ról w "Operacji Dunaj" (2006), głównej roli kobiecej w "Zamkniętym z powodu bogactwa" (2007), a ostatnio z przejmującej roli w spektaklu "Polacy umierają" (2009). W swoim debiucie kinowym, filmowej wersji "Operacji Dunaj" w reż. Jacka Głomba, brawurowo partnerowała Zbigniewowi Zamachowskiemu. W przyszłym roku zobaczymy ją w filmie "Maraton tańca" Magdaleny Łazarkiewicz.

Aktorka jest laureatką "Tukana Dziennikarzy" Przeglądu Piosenki Aktorskiej we Wrocławiu (2007) oraz "Bomby sezonu 2006/2007" przyznawanej "artystom rozsławiającym legnicką scenę dramatyczną" przez Stowarzyszenie Miłośników Teatru Modrzejewskiej.

***

Billie Holiday amerykańska śpiewaczka jazzowa; przedstawicielka "miejskiej", swingowej odmiany wokalistyki jazzowej urodziła się w 1915 roku w Filadelfii jako Eleonora Fagan Gough. Nie miała szczęśliwego dzieciń, ojciec zostawił matkę, gdy Billie była niemowlęciem. Po przeprowadzce do Nowego Jorku śpiewała w podrzędnych klubach Harlemu. Od gwiazdy filmowej Billie Dove zapożyczyła sobie pseudonim. I tak narodziła się jedna z największych gwiazd wśród wokalistek jazzowych - Billie Holiday.

W wieku 18 lat została dostrzeżona przez Johna Hamonnda, który umożliwił jej pierwsze studyjne nagrania w Columbia Studios. Wkrótce utwory takie jak "Miss Brown To You" czy "What a Little Moonlight Can Do" stały się wielkimi hitami. Dzięki temu Holiday podpisała kontrakt z wytwórnią płytową. W 1935 wystąpiła w filmie "Symphony In Black: A Rapsody of Negro Life" z muzyką Duke'a Ellingtona.

W 1937 rozpoczęła współpracę z Lesterem Youngiem, który obdarzył ją przydomkiem Lady Day. Przydomek ten, tak jak białe gardenie wpinane we włosy stał się znakiem rozpoznawczym Billie. W roku 1943 w ankiecie magazynu Esquire została wybrana najlepszą wokalistką, przed Mildred Bailey i Ellą Fitzgerald. Utwory, do których napisała teksty - m.in.: "God Bless the Child", "Don't Explain" i "Lady Sings the Blues" stały się jazzowymi klasykami.

Po raz ostatni Holiday pojawiła się w nagraniu telewizyjnym w 1957, gdzie wystąpiła w "The Sound of Jazz" z Lesterem, Youngiem i Colemanem Hawkinsem. Nieudane związki, rozbita rodzina, nadużywanie alkoholu i narkotyków oraz depresja sprawiły, że w maju 1958 roku trafiła do szpitala z powodu dolegliwości serca i marskości wątroby. Rok później Lady Day zmarła mając zaledwie 44 lata. W 1972 powstał o niej film "Lady Sings the Blues", gdzie główną rolę zagrała inna sławna wokalistka, Diana Ross.