"Warszawianka"
"Kim był ten człowiek, który żył tak niedawno, że pamiętają go jako rówieśnego, jako znajomego z krakowskich domów ludzie dzisiaj w pełni sił i nowych zamiarów, a który stał się w naszym wyobrażeniu jakąś jak gdyby nigdy nie, istniejącą postacią z narodowej legendy, polskiego misterium, który, zdaje się nam. nie żył w określonym czasie, ale istnieje w jakiejś platońskiej przestrzeni równocześnie z Mickiewiczem, Norwidem i Słowackim".
Ta pytająca apostrofa, która wyszła spod pióra Jana Lechonia, wskazuje na żywotność Legendy i dzieła Stanisława Wyspiańskiego. Zakończony już sezon 1985/86 teatry zamknęły nowymi premierami jego dramatów. Teatr Polski w Bydgoszczy zaprezentował "Wesele" w reżyserii Alojzego Nowaka. Czy sprawdzi się sceptyczna recepta Józefa Kelery, to już trzeba zobaczyć w Bydgoszczy. Kelera dowodził bowiem:
"Żadna z kreacji scenicznych Wesela, żadna z tych zwłaszcza, co podejmują na jakiejkolwiek płaszczyźnie interpretację, a jest w Weselu i musi być interpretacją każdy gest, każda aktorska kwestia, nawet w najbardziej szkolnym ujęciu - żadna zatem nie obejmuje całości Wesela i żadna żadna "uznana być nie może w zupełności".
W Warszawie natomiast, w trze Rozmaitości Ludwik Rene przygotował premierę "WARSZAWIANKI", ową "pieśń i roku 1831", wydaną i wystawioną na scenie w 1898. Przedstawienie poprzedza prolog oparty na fragmentach sceny V z "Nocy listopadowej". Jego akcja, jak pamiętamy, rozgrywa się w 1830 właśnie... w Teatrze Rozmaitości, który jako filia Teatru Narodowego mieścił się na Krakowskim Przedmieściu, a najbardziej znanym reżyserem i popularnym aktorem był Bonawentura Kudlicz. I jeszcze jedna ciekawostka: tego wieczoru, kiedy wybuchło powstanie, grano trzy rzeczy: "Bankructwo partacza", "Króla migdałowego" i operę "Drugi rok, czyli i któż winny".
