Artykuły

"Survival" w reż. Barbary Sass w Teatrze im. Jaracza w Łodzi. Pisze Łukasz Kaczyński w Polsce Dzienniku Łódzkim.

Rozmowa pary wychodzącej z widowni po rozpoczęciu antraktu: - Miała być satyra, ale mnie się z tego nie chce śmiać.

Jest w tych słowach nieco prawdy. "Survival", najnowsza premiera w "Jaraczu", to nie tyle zapowiadana ironiczna karykatura zwyrodniałego przemysłu medialnego, co jego wierny, wyrazisty i gorzki portret. Adam (Kamil Maćkowiak) to początkujący autor scenariuszy. Od młodości porusza się na wózku. Po pierwszym, niewielkim sukcesie teatralnym, wierzy, że być może bliskie mu doświadczenia przeniesione na papier, zmienią sposób, w jaki postrzega się życie niepełnosprawnych. Szybko przekonuje się, że nie artystyczne wartości jego sztuki zadecydowały, iż zaproszony został do siedziby ogólnoświatowej stacji telewizyjnej OTV. Otóż historia o sparaliżowanym Jacku może stać się wielkim hitem - sit-co-mem, jakiego świat nie widział i na którego punkcie oszaleje! Dla Sary (Ewa Audykowska-Wiśniewska) przekonanie Adama do współpracy to gwarancja utrzymania posady i udowodnienie szefowi, medialnemu potentatowi, swojej przydatności. Gra nie o scenariusz, ale o wierność sobie, jaką toczy każde z nich przeciw drugiemu, to ostry psychologiczny majstersztyk. Co jest fikcją, maską, a co prawdą i czy istnieje coś, czego nie próbowano przeliczyć na robaczywy, szeleszczący zwitek banknotów?

W telewizyjnej machinie o swoje być albo nie być walczą też arogancki Sammy (Dobromir Dymecki), chłopak do wszystkiego, rychło awansujący, oraz podległa mu niedoszła studentka historii sztuki na Oxfordzie, Rachel (Agnieszka Więdłocha).

Swój bardzo dobry, analityczny tekst, Simon Block napisał dekadę temu w Anglii, ale ta diagnoza pozostaje aktualna. "Place At The Table", oryginalny tytuł, mniej przebojowy niż jego spolszczenie, grą znaczeń otwiera jeszcze ciekawsze sensy: twoje krzesło przy stole bankietowym zależy od miejsca, jakie zajmie dzięki tobie twój pracodawca w ogólnoświatowym rankingu. I gotów jestem zgodzić się z reżyserką Barbara Sass, że mechanizmy, które w spektaklu ukazuje, i u nas stają się właściwe nie tylko show-biznesowi.

Skąd więc ta etykieta satyry, jeśli sztuka bliższa jest estetyką brutalizmowi? Czy to iście telewizyjny chwyt, użyty w obawie, że na spektakl, który traktuje o tym, co w taki czy inny sposób nagłośniły same media, publiczność nie przyjdzie? Bo już nadana mu w "Jaraczu" forma nie może się nie podobać.

OTV, choć akcja rozgrywa się w jednym pomieszczeniu, to moloch, dosłownie i w przenośni (nawet Sarah przyznaje, że w budynku są miejsca, do których by się nie zapuściła, choć pracuje w nim od lat). Wielka w tym rola syntetycznej scenografii, którą Waldemar Zawodziński dowodzi niemałego kunsztu. Utrzymana w duchu Orwellowskim i zespolona z wielkomiejskimi jazzowymi kompozycjami Michała Lorenca, jest dziełem sztuki sama w sobie. Postaci poruszają się wokół socrealistycznie monumentalnych nagród zdobytych przez właściciela OTV. Na umieszczonym wysoko ekranie monotonnie, uparcie wyświetlają się bezduszne tabele notowań oglądalności. Telewizja widzi wszystko i jest wszystkim.

Dobry, mocny tandem stworzyli Audykowska-Wiśniewska (w najmniejszym geście do krwi precyzyjna, zimna manipulantka) i Maćkowiak (byle tylko pamiętał nie zakrzykiwać innych). Również Dymecki i najmłodsza w zespole Więdłocha postarali się, by ich postaci nie były jednoznaczne (a jednak kukiełkowy telemark, który groteskowa w kelnerskiej usłużności Rachel wykonuje zawsze, gdy rusza na wezwanie, z czasem nieco irytuje). "Survival" nie próbuje wyważać już wyważonych drzwi. Proponuje dobrą opowieść i obcowanie z rzetelnym aktorstwem.

Spektakl poleciłbym przede wszystkim szukającym ciekawego sposobu na siebie idealistom, których uczono, że "malować cudowne obrazy, czy rozwozić bułki po Zakopanem, byleby mieć wzniosłą duszę, to wszystko, co stanowi istotną mądrość życia".