Artykuły

Dziś (w środę 17 lutego) w legnickim teatrze startują próby do trzeciego już "rewolucyjnego" dramatu Lecha Raczaka [na zdjęciu] realizowanego na tej scenie. Raczak rozpoczyna próby do "Róży" według Żeromskiego.

Inscenizacja - zgodnie ze specyfiką Teatru Modrzejewskiej - oparta będzie o postindustrialną przestrzeń, co pozwoli nadać niezbędny rozmach widowisku, a zarazem wiarygodność scenom rozgrywającym się w więzieniach, obozach karnych, fabrykach, w zaułkach dzielnic przemysłowych, w laboratoriach naukowych itp. - mówi reżyser.

Będzie to już piąta realizacja Lecha Raczaka na legnickiej scenie (nie licząc widowisk plenerowych). Po "Zonie" (2003), "Placu Wolności" (2005), "Dziadach" (2007) i "Marat-Sade" (2008) - każda z tych sztuk wystawiana była w innej przestrzeni - reżyser dokona tym razem własnej adaptacji "dramatu niescenicznego" Stefana Żeromskiego powstałego pod wpływem łódzkiej rewolucji 1905 roku. Premiera sztuki, która grana będzie na Scenie na Kartuskiej (przedwojenny, dziś zrujnowany, teatr veriete na Zakaczawiu, znany widowni teatralnej z "Łemka" w reżyserii Jacka Głomba), zaplanowana jest na 24 kwietnia br.

- Powieściowe rozmiary "Róży", słusznie przez autora nazwanej dramatem niescenicznym, a przede wszystkim nieznośnie manieryczny język, spowodowały, że tekst nigdy nie znalazł miejsca w polskiej tradycji teatralnej. Tymczasem jego zawartość problemowa i potencjał aktualności z pewnością zasługuje na przełamanie tego stanu - tak Lech Raczak uzasadnia swój wybór.

Akcja utworu odwołuje się do faktów politycznych i historycznych: niepodległościowa i społeczna konspiracja PPS, akcje terrorystyczne piłsudczykowskiej Organizacji Bojowej, carskie więzienia, śledztwa i egzekucje polskich zamachowców, rewolucja 1905 w Łodzi, strajki w przemyśle, działalność oświatowa "uniwersytetów latających"

Skąd jednak pomysł, by adaptacji poddać tekst liczący niemal dokładnie sto lat, do tego powstały w - wydawać by się mogło - skrajnie odmiennych klimatach kraju wymazanego z mapy Europy? - Chodzi o aktualność dylematów rozważanych przez bohaterów takich jak: identyczność narodowa a łączność z europejskimi prądami myślowymi i ponadnarodowymi ideologiami, społeczno-klasowe a mistyczno-narodowe manowce świadomości, strajkowe spory o sprzecznościach między wartością produkcji a ceną godności ludzkiej, uzależnienie sztuki od ideologii i rynku, związki między świadomością a stanem ekonomicznym społeczeństw - mówi reżyser.

- Jest w "Róży" kilka scen duchowo okrutnych, powtarzalnych w historii, a niespotykanych w polskiej literaturze: np. obraz polskiego społeczeństwa w oczach polskich szpiclów i policjantów-Polaków służących obcej władzy. Wątki polityczne - chwilami wyglądające niemal jak obrazy z lat osiemdziesiątych - zderzone są w tekście z rodzajem historycznego mistycyzmu narodowego (motyw już martwy, do pominięcia w inscenizacji) i z frapującym pomysłem fantastyczno naukowym: oto polski konspirator, po ucieczce z więzienia, wynajduje broń działającą jak współczesny laser i bomba atomowa - dopowiada Raczak.

- Spojrzenie na tekst Żeromskiego z dzisiejszej perspektywy odkrywa przestrzenie frapujące: z jednej strony ciągłość i trwałość polskich dylematów, sporów, konfliktów wewnętrznych, z drugiej marzenie o wielkości uzasadnione potęgą niszczącej broni, które możemy dziś wartościować z perspektywy - po łagrach i lagrach, po komunistycznym zniewoleniu, po pokojowym zwycięstwie Solidarności - objaśnia reżyser, dla którego "Róża" będzie dopełnieniem jego legnickiego "tryptyku rewolucyjnego", wcześniej zrealizowanych "Dziadów" i sztuki "Marat-Sade".

Jedno jest pewne. Podobnie jak we wcześniejszych inscenizacjach możemy oczekiwać widowiska zrealizowanego z ogromnym rozmachem, z udziałem całego zespołu artystycznego legnickiego teatru oraz artystów zaproszonych z zewnątrz.