Artykuły

- Nie wiem, jak to jest pracować z muzyką klasyczną, dopiero próbuję swoich sił w operze. Pewnie gdy się robi Mozarta, chodzi o to, jak to się odczyta dzisiaj. W tym przypadku czuję szczególną odpowiedzialność, bo są to utwory, które pierwszy raz otrzymują formę sceniczną. Szukam więc dla nich najpełniejszego wyrazu - mówi reżyserka MAJA KLECZEWSKA przed dzisiejszą premierą "Sudden Rain/Between" w Operze Narodowej.

Reżyser Maja Kleczewska [na zdjęciu] debiutuje w operze. W Teatrze Wielkim w czwartek 13 maja prapremiera dwóch jednoaktówek "Sudden Rain" i "Between" młodych kompozytorów Agaty Zubel i Aleksandra Nowaka.

To kolejna odsłona eksperymentalnego cyklu "Terytoria". O ile "Sudden Rain" Aleksandra Nowaka to obyczajowa opowieść o małżeństwie oparta na libretcie (autorami są Anna Konieczna i kompozytor), o tyle "Between" Agaty Zubel umyka wszelkim klasyfikacjom. Tytuł odnosi się nie tylko do tego, co rozgrywa się między ludźmi i między słowami, ale także do formy kompozycji rozpiętej między operą, baletem i performance'em. Wokalizie kompozytorki, która będzie jedynym głosem w utworze, towarzyszy warstwa elektroniczna opracowana przez Cezarego Duchnowskiego, jej partnera z duetu ElettroVoce. Połączenia dwóch diametralnie różnych utworów kameralnych podjęła się reżyserka teatralna Maja Kleczewska.

Rozmowa z Mają Kleczewską

Anna S. Dębowska: Jak się pani czuje w operze?

Maja Kleczewska, reżyser: Od euforii do rozpaczy. Bywały takie dni, kiedy miałam poczucie, że struktura muzyczna, nad którą pracuję, jej rytm, poddaje mi się, współgra ze specyfiką wyrazu scenicznego. Kiedy indziej nic się nie układało, opór partytury był zbyt silny. W takich momentach widziałam wyraźnie, że to muzyka jest w operze najważniejsza, ona dyktuje warunki.

Niektórzy próbują z nią walczyć, naginać ją do swoich wizji.

- Tak, bo dla reżysera teatralnego takie podporządkowanie się innej, narzuconej z góry strukturze jest trudne do przyjęcia. To walka z wiatrakami. Dla mnie to wędzidło, ograniczenie okazało się w pewnym sensie przygodą.

To nie pani wybrała tytuły?

- Utwór Agaty Zubel "Between" znałam już wcześniej, bardzo mi się podobał i bardzo chciałam go zrobić. "Sudden Rain" Nowaka został mi zaproponowany przez Operę Narodową. Dostałam nagranie, dużo rozmawiałam z kompozytorem na temat koncepcji. Mam więc poczucie wpływu.

Czy szukała pani wspólnego mianownika między tymi tak różnymi utworami?

- Jeżeli chodzi o samą warstwę muzyczną i sposób konstruowania, podejście Agaty Zubel i Aleksandra Nowaka jest skrajnie różne. Dla mnie wspólnym mianownikiem obu kompozycji okazało się zawarte w nich pytanie o możliwość i niemożliwość porozumienia. Każde z kompozytorów opowiada o tym w inny sposób, ale łączy ich pragnienie uchwycenia tego, co jest w komunikacji międzyludzkiej pozawerbalne, a do czego drugi człowiek nie ma dostępu mimo dobrej woli i chęci. Jednostka pozostaje tu jakby za nieprzeniknioną szybą, z poczuciem samotności i braku dostępu do świata zewnętrznego. Nowak analizuje to na przykładzie pary małżeńskiej, która przechodzi kryzys. U Zubel mamy monolog wewnętrzny kobiety wyalienowanej. Posługuje się ona wymyślonym przez siebie językiem, który ma oddać jej stan emocjonalny, ale pozostaje nieczytelny dla innych ludzi. W psychologii takie zjawisko nazywa się zespołem Aspergera, jest łagodniejszą formą autyzmu. Ten monolog to wokaliza Agaty, nie ma w nim konkretnego tekstu, utwór nie ma nawet libretta.

(...)

Czy jest dla pani utrudnieniem to, że jest to muzyka współczesna?

- Nie wiem, jak to jest pracować z muzyką klasyczną, dopiero próbuję swoich sił w operze. Pewnie gdy się robi Mozarta, chodzi o to, jak to się odczyta dzisiaj, co się odkryje nowego, w czym będzie zaskoczenie. W tym przypadku czuję szczególną odpowiedzialność, bo są to utwory, które pierwszy raz otrzymują formę sceniczną. Szukam więc dla nich najpełniejszego wyrazu.

Całość: Gazeta Wyborcza Stołeczna