Wszystkie spektakle zarezerwowane idą kompletami!
Ulubionym tematem felietonistów, którzy umieją się szybka odnaleźć w każdej sytuacji i piszą na zadany problem bez nadmiernych oporów, jest dziś stwierdzanie - nie bez satysfakcji - że z owych szuflad, do jakich rzekomo pisali pisarze bardziej odporni na zalecenia władz, zieje po prostu pustką. Że po otwarciu nie wyfrunęło z mich żadne arcydzieło i że właściwie jedynym obrazem rzeczywistości z niedawno minionego okresu pozostaje niezmiennie ich oficjalna "twórczość"... Myślę, że dobrą odpowiedzią na te samo-uspokajające zarzuty jest najnowsza premiera Teatru Powszechnego, wystawiana pod gorzkim tytułem "Wszystkie spektakle zarezerwowane". Jest to w tej chwili bodaj najbardziej znaczące przedstawienie w Warszawie, grane przy nadkompletach, przyjmowane gorąco, chociaż: jego tworzywem nie jest literatura dramatyczna, a jedynie poezja. Poezja, której nie zawsze przecież służy teatralna inscenizacja, a która tutaj sprawdza się znakomicie, chyba dlatego właśnie, że jest to prawdziwy obraz lat naszej (najnowszej historii. Lat tragicznego zakłamania, lat, w których - jak pisze w świetnie zredagowanym programie spektaklu Tadeusz Nyczek - do akcji przeciw racjom poetów wytoczono racje cenzury, racje stanu. Niepotrzebna się stała cała prawda, potrzeba było teraz tylko entuzjazmu w budowaniu "nowego". Drugi raz odmówiono pokoleniu prawa głosu. Spoza niknących linijek wierszy w gazetach rosła piramida coraz wspanialszych haseł. Drętwiały języki, z otwartych ust wydobywała się sztuczna mowa, która "w imieniu narodu" spływała na szpalty codziennych wiadomości i komentarzy...
Na szczęście, pozostali przecież pisarze i pozostali poeci, rezygnujący świadomie z oficjalnego uznania na rzecz "nieoficjalnego obiegu". Rezygnowali z zaszczytów, stypendiów i premii na rzecz mówienia prawdy. Ich szuflady, jak się okazuje, wcale nie były puste i dzięki nim mamy dzisiaj jedyne prawdziwe świadectwo naszych czasów pogardy dla człowieka. Spektakl w Teatrze Powszechnym przedstawia twórczość poetów "pokolenia 6 prezentowani autorzy to: Stanisław Barańczak, Lech Dymarski, Krzysztof Karasek, Jan Kelus, Julian Kornhauser, Ryszard Krynicki, Ewa Lipska, Leszek A. Moczulski, Jan Polkowski, Piotr Wojciechowski i Adam Zagajewski.
Inscenizację poezji tej grupy poetów zamierzał Teatr Powszechny już w roku 1975, wtedy nie dopuściły jej na scenę władze. Dopiero teraz ta ówczesna "Dyskoteka poetów" (tak się to miało nazywać), uzupełniona o wiersze powstałe w późniejszym okresie, otrzymała wreszcie szansę konfrontacji ze słuchaczami. Jak łatwo się domyślić, w tak obszernym wyborze (ponad 60 utworów!) trafiają się i rzeczy słabsze artystycznie i gorzej dopracowane aktorsko, ogólnie jednak spektakl wywiera ogromne wrażenie i mysiej że powinien go obejrzeć każdy, by odnaleźć w mim własne niedawne doświadczenia, własne wątpliwości, własne oburzenie.
Jeżeli przyśni ci się władza, nie powinieneś przez tydzień wychodzić z ust - to stwierdzenie Ewy Lipskiej pada również ze sceny i brzmi już na szczęście jak historia, chociaż. Wspomniałem o tytule. Dla warszawiaków łatwy jest do rozszyfrowania.
Otóż tytuł w Powszechnym dlatego brzmi tak gorzko, że dotyczy sprawy już nowej, obawy przed prawdą jeszcze nie wszędzie wykorzenionej, nawyków, od których jeszcze nie wszyscy zdołali się uwolnić. Niejednokrotnie nadal jeszcze piękno naszej rzeczywistości tak zapiera dech, ze człowiek wrażliwy może się udusić (to cytat z Barańczaka)...
"Wszystkie spektakle zarezerwowane" wyreżyserowała Elżbieta Bukowińska z warszawskiej Szkoły Teatralnej (pod opieką artystyczną Zygmunta Hubnera), pomysłową scenografię zaprojektował Marek Porębowicz, a występują m. in. Ewa Dałkowska, Grażyna Marzec, Joanna Żółkowska, Olgierd Łukaszewicz, Jan T. Stanisławski, Maciej Szary, Ryszard Faron. Młodzi ludzie.
