Claudio Monteverdi
Ur. 15 V 1567, Cremona. Zm. 29 XI 1643, Wenecja.
Claudio Monteverdi nazywany bywa ,,ojcem opery". Jakkolwiek nie on pierwszy stworzył ów gatunek sztuki (zaszczyt ten przypada, jak wiadomo, florentyńczykom - Rinucciniemu, Periemu i Cacciniemu), był jednak pierwszą na gruncie muzyki operowej prawdziwie wielką, genialną indywidualnością; on też wprowadził tę formę muzyczną na właściwą drogę rozwoju. Wykształcenie muzyczne otrzymał Monteverdi w rodzinnej Cremonie. W 1590 został nadwornym muzykiem księcia Mantui, Vincenza Gonzagi, jako skrzypek i śpiewak, a następnie (od 1600) kapelmistrz. W 1613 objął stanowisko kapelmistrza przy kościele Św. Marka w Wenecji i piastował je aż do śmierci, stając się zarazem głównym twórcą tak zwanej później weneckiej szkoły kompozytorskiej. Długa lista dzieł Monteverdiego, tworzonych już od 16. roku życia, obejmuje opery, balety, msze i inne kompozycje kościelne, 10 tomów wielogłosowych madrygałów oraz cały szereg pomniejszych utworów. Wiele z nich zaginęło całkowicie, niektóre ocalały tylko we fragmentach: np. słynny Lament Arianny jest jedynym zachowanym fragmentem opery "Arianna". Spośród oper Monteverdiego (nie wliczając w to baletów i madrygałów scenicznych) ocalały w całości: "Orfeusz", "Il ballo delle Ingrate" ("Taniec pań niełaskawych"), "Il ritorno d'Ulisse in patria ("Powrót Ulissesa") i "L`incoronazione di Poppea" ("Koronacja Poppei").
Działalność Monteverdiego przypada na przełom dwóch epok w historii muzyki - i obie one odzwierciedlają się wyraźnie w jego dziełach. Był mistrzem stylu polifonicznego w duchu przemijającej epoki szkół niderlandzkich, Palestriny i Orlanda di Lasso, opanował także i rozwinął przychodzący do głosu wraz z nową epoką styl monodyczny oraz związaną z nim technikę tzw. basu cyfrowanego. Dzieła operowe Monteverdiego stały się punktem wyjścia dla rozwoju nowożytnego dramatu muzycznego. Podczas gdy kompozytorzy szkoły florenckiej dążyli głównie do wskrzeszenia antycznej tragedii greckiej, dostrzegając elementy dramatyczne jedynie w tekście literackim, jego dążeniem stało się odzwierciedlenie dramatu poprzez środki muzycznego wyrazu. Na tym przede wszystkim polega ,,rewolucyjność" Monteverdiego; od strony czysto muzycznej bowiem nie był nowatorem w takim stopniu, jak mu się to czasem przypisuje - raczej zjednoczył i po mistrzowsku zaadaptował istniejące środki na użytek dramatu muzycznego (zespołowe partie o charakterze madrygałowym, piosenki typu villanelli, frottoli itp.). Rozwinął też i wzbogacił instrumentację, podporządkowując jej kolorystykę poszczególnym sytuacjom scenicznym.
Źródło: Przewodnik Operowy Józef Kański, PWM 1997
