Autorzy

(ur. 18 lipca 1934, Londyn, Wielka Brytania)

Angielski dramaturg, reżyser teatralny, scenarzysta filmowy, autor libretta i słuchowiska radiowego. Przyszedł na świat w rodzinie robotniczej w Holloway - na przedmieściach Londynu. Oblał egzamin kończący naukę w szkole podstawowej ("eleven-plus examination"), którego zaliczenie było warunkiem przyjęcia do liceum. Mając piętnaście lat rzucił szkołę; pracował w fabrykach i urzędach. Niewiele wiadomo o jego życiu prywatnym: ożenił się i osiadł w Cambridgeshire. Poświęcił się twórczości, uprawie wielkiego ogrodu i lasu, który sam zasadził. Zaczął pisać wcześnie, jeszcze w szkole; w młodości napisał około piętnastu dramatów, które nigdy nie zostały opublikowane ani wystawione. W 1960 roku znalazł się w Royal Court Theatre, gdzie nauczył się rzemiosła dramatycznego. George Devine - pierwszy dyrektor artystyczny Royal Court, uczynił ten teatr ośrodkiem współczesnej dramaturgii; związani z nim byli między innymi John Osborne, Arnold Wesker i John Arden.
Edward Bond zadebiutował w 1962 roku w Royal Court Theatre dramatem "The Pope's Wedding" (Wesele papieża). Trzy lata później, na tej samej scenie, odbyła się premiera "Ocalonych". Główny bohater sztuki, robotnik Len, jest jedynym, który sprzeciwia się wszechogarniającej przemocy osiągającej punkt kulminacyjny w scenie ukamienowania dziecka w wózku - jednej z najbardziej kontrowersyjnych scen w teatrze lat sześćdziesiątych.
"Wczesny poranek" (wyd. polskie 1972) zyskał sławę ostatniego dramatu zakazanego przez brytyjską cenzurę przed likwidacją tego urzędu w 1968 roku. Jednak właśnie w tym roku odbyła się prapremiera tej sztuki na scenie Royal Court. Bond zrezygnował w niej z realistycznego obrazu klas pracujących na rzecz efektów ekspresjonistycznych i surrealistycznych. Posługując się groteską, świadomie zacierając chronologię wydarzeń i fakty historyczne, stworzył ponurą wizję skazanego na upadek kapitalistycznego państwa. Akcja toczy się w Anglii w XIX wieku, który dla Bonda oznaczał apogeum kapitalizmu i industrializacji. Symbolem pruderyjności i hipokryzji całej epoki stała się królowa Wiktoria, w dramacie Bonda uwikłana w lesbijski związek z Florence Nightingale. Książe Arthur, jak Len w "Ocalonych", jest jedyną postacią, która sprzeciwia się brutalności życia. "Wczesny poranek" powtarza diagnozę "Ocalonych": w społeczeństwie brytyjskim panuje korupcja i przemoc. Te dwa wczesne dramaty przyniosły Bondowi rozgłos.
Po premierze dramatu "Narrow Road to the Deep North" (Wąska droga na daleką północ, 1968), którego akcja toczy się w Japonii i w którym Bond szydzi z brytyjskiego imperializmu, w Royal Court Theatre wystawione zostały "Lir" (1971, wyd. polskie 1973), "Morze" (1973, wyd. polskie 1974) i "The Fool: Scenes of Bread and Love" (Głupiec: sceny o chlebie i miłości, 1975), a w Northcott Theatre w Dexter - "Bingo: Scenes of Money and Death" (Bingo: sceny o pieniądzach i śmierci­, 1973). "Lear" jest nową wersją szekspirowskiego dramatu; jego akcja toczy się w 3100 roku. Bond kładzie nacisk na okrucieństwo starego króla; jego obalenie niczego jednak nie zmienia: córki Lira ogarnięte są tą samą żądzą władzy i tak samo jak on nie cofną się przed krwawymi represjami. Bohaterami "Bingo" i "The Fool" są pisarze żyjący w społeczeństwie kapitalistycznym: William Shakespeare i John Clare. W "Bingo" Bond pokazuje sprzeczność między wizją człowieka w dramatach Shakespeare'a a jego życiem, zarzucając mu, że przedkładał swoje materialne korzyści ponad ideę sprawiedliwości społecznej. Z kolei poeta John Clare, bohater "The Fool", został skazany na zapomnienie i tym samym - ubóstwo, gdy koncepcje wyrażone w jego utworach uznano za wywrotowe.
W 1978 roku Bond wyreżyserował w National Theatre w Londynie jeden ze swoich kolejnych dramatów: "The Woman: Scenes of War and Freedom" (Kobieta: Sceny z czasów wojny i pokoju), którego akcja toczy się w czasie wojny trojańskiej; autor pokazuje tu absurd wojny i konsekwencje uprzedzeń religijnych. W "The Worlds" (Światy, prapremiera 1979, Newcastle Playhouse) pisarz podejmuje problem rewolucji: jej bezskuteczność wobec korupcji współczesnego społeczeństwa i przemoc, którą niesie. W 1981 roku Bond wyreżyserował w Royal Court Theatre "Restoration" (Restauracja), komedię satyryczną, której akcja toczy się w XVIII-wiecznej Anglii. Autor podejmuje tu problem niesprawiedliwości społecznej, złożoności angielskiego systemu klasowego i nadużywania przywilejów arystokratycznych. Rok później w Cottesloe Theatre Bond wyreżyerowal "Summer" (Lato). Akcja tej sztuki toczy się w czasie II wojny światowej w Jugosławii. Bondowi zależało na reżyserowaniu prapremier swoich dramatów: nie zgodził się, by Peter Hall wystawił w National Theatre ukończony w 1985 roku dramat "Human Cannon" (Ludzka armata), osadzony w realiach wojny domowej w Hiszpanii.
W latach dziewięćdziesiątych powstały między innymi: "Two Post-Modern Plays: Jakcets and In the Company of Men" (Dwie sztuki postmodernistyczne: Marynarki i W towarzystwie mężczyzn), "September" (Wrzesień, 1990), "Coffee" (1995), "Inland Sea" (Morze Wewnętrzne, 1997). Późniejsze teksty Bonda nie dorównały jednak "Ocalonym" i "Wczesnemu porankowi". Bond jest również autorem scenariuszy filmowych ("Powiększenie", reż. Michelangelo Antonioni, 1966, "Śmiech w ciemnościach", reż. Tony Richardson, 1969, "Michael Kohlhaas", reż.Volker Schlondorff, 1969, "Spacer", reż. Nicolas Roegs, 1971), libretta do opery Hansa Wernera Henzego "Angielski kot" (1983) i słuchowiska radiowego "Krzesło", 2000).
Bonda interesują przede wszystkim problemy społeczne, a nie prywatne życie jednostki. Autora krytykowano niejednokrotnie za wszechobecną w jego tekstach przemoc. Bond tłumaczył, że nie można pisać tekstów współczesnych, pomijając kwestię przemocy, że przemilczanie jej byłoby wręcz niemoralne. Bulwersująca scena ukamienowania dziecka w "Ocalonych" miała być symbolem okrucieństwa, którego jesteśmy zarówno sprawcami, jak i ofiarami. Dramaturg jest przekonany, że źródłem przemocy jest system polityczno-ekonomiczny, w którym żyje społeczeństwo brytyjskie i społeczeństwa innych państw kapitalistycznych, a który jest z gruntu niesprawiedliwy, stymuluje żądzę zysku i morderczą rywalizację.
Edward Bond otrzymał nagrodę George'a Devine'a za "Wczesny poranek" (1968) i nagrodę Johna Whitinga za "Narrow Road to the Deep North: (1968). Dramaty Bonda lepiej niż w Wielkiej Brytanii przyjmowane były na kontynencie, zwłaszcza w Niemczech, gdzie od czasu prapremiery "Ocalonych" w reżyserii Petera Steina (1967) wciąż obecne są na scenach i we Francji, dla której brytyjskiego dramaturga odkryli Guy Lauzin ("Narrow Road to the Deep North", 1969) i Claude Régy ("Ocaleni", 1972). W Polsce dramaty Bonda nie cieszyły się dużą popularnością. Teatr Współczesny w Warszawie wystawił "Lira" (1974), "Kobietę" (1980) i "Lato" (1982), a Teatr im. Słowackiego w Krakowie - "Morze" (1976). Dwukrotnie inscenizowano "Ocalonych": w Teatrze Polskim w Poznaniu (1974) i w Starym Teatrze w Krakowie (1996).