Aleksander Wampiłow
WAMPIŁOW ALEKSANDER WALENTINOWICZ
pseud. A. Sanin
(ur. 19 sierpnia 1937 Kutulik, obwód irkucki, ZSRR - zm. 17 sierpnia1972,
utonął w jeziorze Bajkał)
Rosyjski dramaturg i prozaik. Był synem dyrektora szkoły, rosyjskiego Buriata i nauczycielki, córki duchownego. Wychował się na Syberii. Studiował na uniwersytecie w Irkucku, gdzie w 1960 ukończył studia filologiczne. Już w trakcie studiów zaczął pisać pierwsze scenki humorystyczne, skecze i opowiadania, które później ukazały się w tomiku "Zbieg okoliczności" (1961). W Irkucku rozpoczął pracę jako dziennikarz i w mieście tym mieszkał do końca tragicznie zakończonego życia.
Debiutował jako prozaik w 1958 humorystycznymi opowiadaniami drukowanymi na łamach literackiego miesięcznika "Angara". Pierwsze, krótkie dramaty jednoaktowe, "Sczastje Kati Kozłowskoj" i "Tichaja zawod", opublikował w 1959-1960 w "Wołożskim Almanachu". Kolejna, trzecia jednoaktówka "Dom oknami w pole" ukazała się w 1964 w miesięczniku "Tieatr". W tym roku rozpoczął wyższe kursy literackie prowadzone przy Instytucie Literackim w Moskwie. Tam twórczością jego zainteresowali się Wiktor Rozow, autor znanych i cenionych sztuk psychologiczno-obyczajowych i Aleksiej Arbuzow, twórca popularnych dramatów o współczesnej tematyce etyczno-moralnej. Dzięki nim jego pierwsza, wieloaktowa sztuka "Pożegnanie w czerwcu", napisana w 1965, już w roku następnym opublikowana została na łamach miesięcznika "Tieatr" i przyniosła Wampiłowowi olbrzymi rozgłos w całym ówczesnym ZSRR. W latach 1967-1970 wystawiana była na wszystkich niemal większych scenach Związku Radzieckiego i miała ponad sto przedstawień rocznie.
Wampiłow napisał ponadto pięć innych dramatów: "Starszy syn" (1968), "Dwadzieścia minut z aniołem" (1970), "Polowanie na kaczki" (1970), "Historia z metrampażem" (1971), "Zeszłego lata w Czulimsku" (1973), a także niedokończony dramat "Niezrównany Nakoniecznikow" (1972).
Największą popularnością cieszyły się "Polowanie na kaczki" i "Anegdoty prowincjonalne", składające się z dwóch satyrycznych jednoaktówek: "Historii z metrampażem" i "Dwudziestu minut z aniołem".
Wampiłow miał niezwykły talent dramatopisarski. Należał do pokolenia rosyjskich dramaturgów, których twórczość weszła na sceny teatralne po śmierci Stalina. Jego utwory utrzymane w poetyce groteski, łączące w sobie elementy komedii i dramatu, obnażały moralną słabość człowieka, jego zakłamanie, brak uczciwości, egoizm i konformizm. W swoich dramatach, niezwykle trafnie i przekonująco, ukazywał ludzi przeciętnych w codziennych, życiowych sytuacjach. Interesowały go przede wszystkim moralno-filozoficzne aspekty przedstawianej rzeczywistości. Jego twórczość dramatyczna prezentuje wielopłaszczyznowość i bogactwo treści, świetnie zarysowane psychologicznie postacie bohaterów, a od strony formalnej znakomite wykorzystanie mistyfikacji i gry, jako kategorii konstrukcyjnej, ukazującej najgłębsze emocje, myśli i przekonania postaci.
Na polskich scenach debiutował Wampiłow w 1974 sztuką "Zeszłego lata w Czulimsku" w reżyserii Stanisława Hebanowskiego, w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku. Dramat ten w 1975 wystawiony został w teatrach w Warszawie, Bydgoszczy i Bielsku-Białej. W latach 1975-1976 pokazano w Polsce wszystkie dramaty Wampiłowa, które cały czas są systematycznie wznawiane i cieszą się u nas dużą popularnością.
