Autorzy

ENQUIST Per Olov (ur. 23 września 1934, Hjoggböle, Szwecja; zm. 26 kwietnia 2020, Vaxholm, Szwecja)

Wybitny szwedzki powieściopisarz i dramatopisarz, a także scenarzysta filmowy i publicysta 

Wychowywał się w kręgu pietystycznego ruchu religijnego o nazwie Ewangelicki Ruch Ojczyźniany, który zakazywał rozmaitych rozrywek, a wśród nich między innymi teatru, kina, gry w karty i sportu. Pisarz wyrwał się z tego świata dopiero wtedy, gdy wyjechał na studia do Uppsali. Na tamtejszym uniwersytecie studiował historię literatury (1955–1964). Uprawiał także z powodzeniem lekkoatletykę – zdobył piąte miejsce w kraju w skoku wzwyż. Karierę pisarską rozpoczynał wraz z pokoleniem lat sześćdziesiątych, pozostającym pod silnym wpływem francuskiego nurtu nouveau roman. Podczas gdy młodzi pisarze poszukiwali nowych form ekspresji literackiej, Enquist wynalazł styl „badawczy”, „dokumentalny”, rekonstruujący z dziennikarską pasją fakty, które mogły się wydarzyć w konkretnych momentach historycznych i które odnoszą się do autentycznych osób (w USA zbliżony styl wypracowali Norman Mailer i Truman Capote).

Pierwsza powieść Enquista, Kryształowe oko, ukazała się w 1961 roku. Trzecia z kolei, Piąta zima magnetyzera (1964) przyniosła pisarzowi szeroką sławę i aplauz krytyków. Jej akcja toczy się w małym niemieckim miasteczku, do którego przyjeżdża uzdrowiciel podobny z wyglądu i nazwiska do słynnego magnetyzera, Franza Antona Mesmera (powieść sfilmowano w 1999).

Polityczna powieść Legioniści (1968), za którą Enquist otrzymał prestiżową nagrodę literacką Nordic Council, opowiada o deportacji żołnierzy krajów bałtyckich ze Szwecji do ZSRR w 1946 roku i oparta została na autentycznych dokumentach, wywiadach, prywatnych listach i innych źródłach, przebadanych przez autora nie tylko w Szwecji, ale także w Anglii, Danii i ZSRR. W latach 1970–71 pisarz mieszkał w Berlinie Zachodnim, w 1973 pojechał z wykładami do Los Angeles, zaś pod koniec lat siedemdziesiatych przeniósł się do Kopenhagi, gdzie jego druga żona, Lone Bastholm, pracowała jako kierownik literacki w Royal Theater. Wówczas napisał (we współpracy z Andersem Ehnmarkiem) sztukę Chez nous (1977), nawiązującą do znanego sex klubu w Sztokholmie. Sztuka, wystawiona w stołecznym Royal Dramatic Theatre odebrana została jako skandal, ale zarazem odniosła wielki sukces.

Kolejne wybitne powieści Enquista to Strącony anioł (1985), Biblioteka kapitana Nemo (1991), Wizyta królewskiego konsyliarza (1999). Ta ostatnia została w Szwecji uhonorowana nagrodą August Priset, a we Francji uzyskała tytuł najlepszej książki zagranicznej (2001). Przełożono ją na ponad dwadzieścia języków. Książka ta opowiada o czasach oświecenia w Danii (około 1770 roku). Jej głównym bohaterem jest niemiecki lekarz o nowoczesnych poglądach, który zostaje nadwornym medykiem duńskiego króla i uzyskuje znaczny wpływ na zarządzanie państwem.

Dorobek dramatopisarski Enquista to kilka głośnych sztuk, przetłumaczonych na wiele języków i granych na całym niemal świecie. Jeszcze w czasie pobytu pisarza w Los Angeles powstała sztuka Noc trybad (1975) poświęcona Augustowi Strindbergowi. W oparciu o listy slynnego pisarza, Enquist odbrązowił jego postać i dogłębnie przeanalizował kompleksy i fobie, które przyczyniły się do rozpadu jego małżeństwa oraz do programowego antyfeminizmu. Kolejne sztuki rownież przedstawiały w nowym świetle dobrze znane postacie świata literatury i kultury. Bohaterami Z życia glist (1981) są: Hans Christian Andersen, słynna duńska aktorka Johanna Luiza Heiberg oraz jej mąż, Johan Ludvig, autor dramatów muzycznych i dyrektor Królewskiego Teatru Dramatycznego w Kopenhadze.

Z kolei Twórcy obrazów (1998) portretują czworo wybitnych postaci sztokholmskiego środowiska filmowego z początku XX wieku. Są to: pisarka Selma Lagerlöf (laureatka literackiej Nagrody Nobla w 1909), aktor i reżyser Victor Sjöström (pamiętny Profesor w filmie Bergmana Tam, gdzie rosną poziomki), aktorka Tora Teje oraz operator filmowy Julius Jaenzon.

Nasilenie tematyki metafizycznej widać w takich dramatach, jak Godzina kota (1988), opowiadajacym o młodym zabójcy, który wskazuje kobiecie-pastorowi drogę do Boga, czy Tupilak albo poznać strach (1993), ukazującym pod formą zagadki kryminalnej głędoki dramat ludzi zagubionych między Bogiem i szatanem (symbolizowanym tu przez eskimoskiego diabła z Grenlandii, tupilaka).

Poza powieściami i dramatami, Enquist był także autorem opowiadań, książek podróżniczych, powieści detektywistycznych i scenariuszy filmowych (Hamsun, 1996, reż. Jan Troell), a także artykułów w takich czasopismach, jak „Uppsala Nya Tidning”, „Svenska Dagbladet”, „Expressen”.