Peter Handke
(ur. 6 grudnia 1942, Altenmarkt koło Griffen, Karyntia, Austria)
Austriacki dramatopisarz, powieściopisarz, poeta, teoretyk literatury i publicysta. Laureat literackiej Nagrody Nobla (2019).
Z wykształcenia jest prawnikiem. Swego naturalnego ojca, który był niemieckim żołnierzem, Handke nigdy nie poznał. Lata dzieciństwa spędził z matką i ojczymem w Berlinie (1944–1948), a później wychowywany był przez swego dziadka, z pochodzenia Słoweńca, u którego mieszkał pod Griffen. Choć jego ojczym, Bruno Handke, pracował w rodzinnym biznesie i był urzędnikiem bankowym, kłopoty finansowe towarzyszyły przyszłemu pisarzowi przez cały okres młodości. Alkoholizm ojczyma i samobójcza śmierć matki zaważyły na całym jego późniejszym życiu.
W latach 1954–1959 uczęszczał do katolickiego gimnazjum z internatem dla chłopców w Tanzenbergu. Z tego okresu pochodzą jego pierwsze teksty literackie, pisane do, wydawanego przy szkolnym internacie czasopisma „Fackel”. W 1961 rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie w Grazu, które przerwał w 1965 roku. Następnie przez dłuższe okresy przebywał w Stanach Zjednoczonych, Wiedniu, Berlinie, Düsseldorfie, Paryżu, Frankfurcie, Kolonii, Salzburgu. Od 1991 mieszka w Chaville pod Paryżem.
Handke należy do najpopularniejszych przedstawicieli powojennej austriackiej awangardy. Na początku lat sześćdziesiątych związał się z awangardową literacką grupą „Forum Stadtpark”. Jako młody, zbuntowany literat debiutował pod patronatem poety Alfreda Kolleritscha, twórcy eksperymentalnej sceny w Grazu i wydawcy czasopisma “manuscript”.
W 1965 brał udział w seminarium poświęconym współczesnej literaturze niemieckiej zorganizowanym w Princeton University. Słynne stało się jego ostre, spektakularne wystąpienie podczas obrad, w którym zdecydowanie zaatakował niemieckojęzyczne środowiska kulturalno-literackie, zarzucając im intelektualną impotencję.
Debiutował w 1966 krótką powieścią Szerszenie (Die Hornissen). W tym samym roku napisał sztukę Publiczność zwymyślana, która przyniosła mu spory rozgłos, choć uznana została za sztukę „antyteatralną”. Jeden z najbardziej płodnych pisarzy austriackich. Jego wczesna twórczość, zdecydowanie odrzucająca realizm, to przede wszystkim eksperymenty lingwistyczne, w których język traktowany jest jako podstawowe tworzywo artystyczne. Bardziej przystępne i czytelne są jego utwory z końca lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych. Jednak te, pisane w konwencji „nowego subiektywizmu” (Leworęczna kobieta, Pełnia nieszczęścia), w których widoczne są nawiązania do pisarstwa bliskiego mu duchowo i estetycznie Adalberta Stiftera – dziewiętnastowiecznego prozaika, głównego przedstawiciela austriackich eskapistów, ze względu na hermetyczny styl i język – jak na przykład tysiącstronicowa powieść Mój rok w zatoce niczyjej – są trudne do przebrnięcia i, jak większość dzieł Handkego, wywołują liczne kontrowersje.
Do ważniejszych jego utworów prozatorskich, poza już wymienionymi należą: Kaspar (1967), Die Angst des Tormanns beim Elfmeter (1969), Der kurze Brief zum langen Abschied (1971), Ich bin ein Bewohner des Elfenbeinturms (zbiór esejów, 1972), Wunschloses Unglück (1972), Die linkshändige Frau (1976), Die Lehre der Sainte-Victorie (1980), Die Wiederholung (1986), Die Kunst des Fragens (1994), Unter Tränen fragend… (2000).
Jego twórczość dramaturgiczna to: Publiczność zwymyślana (Theater am Turm, Frankfurt, 1966), Das Mündel will Vormund sein (Theater am Turm, Frankfurt, 1969), Die Unvernünftigen sterben aus (Theater am Neumarkt, Zürich, 1974), Godzina, w której nie wiedzieliśmy nic o sobie nawzajem (prem. Burgtheater, Wiedeń, 1992), Zurüstungen für die Unsterblichkeit (Burgtheater, Wiedeń, 1997), Die Fahrt im Einbaum oder Das Stück zum Film vom Krieg (Burgtheater, Wiedeń, 1999).
Handke jest także autorem słuchowisk radiowych i scenariuszy filmowych. Współpracuje głównie z Wimem Wendersem. Razem przygotowali między innymi: Fałszywy ruch, będący swobodną adaptacją Lat nauki Wilhelma Meistra Goethego, którego akcję umieścili we współczesnych Niemczech, Die Angst des Tormanns beim Elfmeter (1972), Niebo nad Berlinem (1987). Sam wyreżyserował Die linkshändige Frau (1977) i L’absence (1992).
Odznaczony został licznymi nagrodami literackimi: Gerhard Hauptmann Preis (1967), Schiller Preis der Stadt Mannhheim (1973), Georg Büchner Preis (1973), Kafka Preis (1979), Anton Wildgans Preis (1985), Literaturpreis der Stadt Salzburg (1986), Österreichischer Staatspreis (1987), Franz Grillparzer Preis (1991), Ehredoktorwürde der Universität Klagenfurt (2002), Ehredoktorwürde der Universität Salzburg (2003), Unseld Preis (2004), International Ibsen Award (2014). W 2019 został laureatem literackiej Nagrody Nobla.
