John Osborne
(ur.12 grudnia 1929, Londyn, Wielka Brytania -
zm. 24 grudnia 1994, Shropshire, Wielka Brytania)
Angielski dramaturg, aktor, publicysta. Zmienił oblicze brytyjskiego teatru XX wieku.
Jako dwunastolatek bardzo ciężko przeżył śmierć - chorego na gruźlicę - ojca, który był reklamowym copywriterem. W ramach swego ubezpieczenia zapewnił synowi finansowanie kształcenia, na wypadek śmierci. Dzięki temu Osborne mógł kontynuować naukę w Belmont College in Devon. Jednak wkrótce, po awanturze z wychowawcą, przerwał naukę w szkole i powrócił do Londynu, gdzie zamieszkał z matką, która pracowała jako barmanka.
Związał się wówczas z teatrem i początkowo współpracował z prowincjonalnym, młodym, objazdowym zespołem teatralnym. Jako aktor zadebiutował w 1948 roku. Zaczął pracować w stałych kompaniach teatralnych i postanowił spróbować swych umiejętności jako dramaturg. Pierwszą jego sztuką był wierszowany "The devil inside". Druga to, napisana wspólnie z Anthonym Creightonem, "Personal enemy". W 1956, w odpowiedzi na ogłoszenie konkursu na dramat opublikowane w "The Stage", wysyłał swą sztukę "Miłość i gniew" (Look back in anger). Została ona wystawiona w Royal Court Theater w Londynie i uznana przez krytykę za punkt zwrotny w powojennym brytyjskim teatrze. Sztuka ta stała się programowym utworem całej grupy pisarzy debiutujących po II wojnie światowej, tak zwanych "młodych gniewnych", do których - obok Osborne'a - należeli między innymi: John Braine, John Waine, Harold Pinter, John Arden, Arnold Wesker.
Główny bohater "Miłości i gniewu", Jimmy Porter, stał się reprezentantem całej generacji - pokolenia zawiedzionej inteligencji, nie godzącej się na stagnację i zakłamanie powojennego mieszczańskiego świata.
Kolejne sztuki Osborne'a: "The Entertainer" (1957), "Luther" (1961), "Inadmissible Evidence" (1964) ukazują kryzys struktur społecznych różnorodnych środowisk, rozpad starych zasad obyczajowo-moralnych, brak porozumienia między ludźmi i wynikłe stąd psychologiczne dramaty osamotnienia i wewnętrznej pustki. W swej twórczości dramatycznej koncentruje się przede wszystkim na indywidualnej, niepowtarzalnej osobowości swoich bohaterów i im podporządkowuje akcję sztuki, która nie jest tak istotna, jak wewnętrzne, psychologiczne zmagania postaci.
Jego późniejsze sztuki, jak: "West of Suez" (1971), "A sense of detachment" (1972), "Watch it come down" (1976) są gorzkimi, pełnymi sarkazmu i inwektyw atakami na współczesne społeczeństwo.
W 1949 ożenił się Osborne po raz pierwszy. Wraz ze swą żoną, młodą aktorką, mieszkali w barce na Tamizie. Ciężka sytuacja bytowa jak i tryb życia pisarza przyczyniły się do szybkiego rozpadu związku. W sumie Osborne żonaty był pięciokrotnie.
Większość jego sztuk wystawiona była w Royal Court Theater, choć część z nich grana też była w innych londyńskich teatrach, jak: The PalaceTheater, Greenwich Theater, National Theater, Comedy Theater.
Osborne był, wraz z Tony Richardsonem i Harry Salmanem, współzałożycielem Woodfall Films, zespołu filmowego, w którym zrealizował między innymi ekranizację "Miłości i gniewu" z Richardem Burtonem w roli głównej (reżyseria Tony Richardson), "Music-hall" z Laurencem Olivierem (scenariusz Osborne, reżyseria Richardson), "Samotność długodystansowca" (reżyseria Richardson), "Toma Jonesa" (do którego sam napisał scenariusz, nagrodzony Oskarem w 1962) czy wyreżyserowany przez Richarda Lestera "Sposób na kobiety", za który dostał Złotą Palmę w Cannes w 1965.
Opublikował on także tom esejów i artykułów zatytułowany "Damn You England" (Przeklęta Anglio), w których ostro atakował zarówno konserwatystów jak i labourzystów, monarchię i kościół anglikański, a także politykę ówczesnych rządów.
Nagrodzony został w 1956 za najlepszy debiut roku - nagroda "Evning Standard", za najlepszą sztukę w 1965 - "Patriot for me" i w 1968 - "Hotel in Amsterdam". Otrzymał także nagrodę Writers Guild of Greate Britan - za całokształt pracy twórczej.
