Hasła

Ogólna teoria performing arts: od sztuk rytualnych (ang. ritual arts) – do sztuk scenicznych / widowiskowych (fr. arts du spectacle), uznająca rytuał za macierzystą i wzorcową dziedzinę działań performatywnych. Termin antropologia teatralna wprowadził paryski Collège de France we francuskiej nazwie Chaire d’anthropologie théâtrale – katedry utworzonej dla Jerzego Grotowskiego w 1997.

Antropologia teatralna skupia się na czynnościach wykonawcy rytuału i / lub przedstawienia – określonego ogólnym mianem performera – odznaczających się określoną jakością energii i skutecznością, odniesioną albo do widza (sztuka jako prezentacja), albo do siebie samego (sztuka jako wehikuł). Doktryna antropologii teatralnej została wywiedziona z empirii pracy performera nad sobą – i samopoznania – w procesie osiągania organiczności działania, szczególnie poprzez śpiewotaniec.

Twórcą antropologii teatralnej był Jerzy Grotowski, który prowadził badania na tym polu w latach 1976-1999 z kolejnymi zespołami międzynarodowymi (Teatr Źródeł, Objective Drama, Art as vehicle), a ich wyniki, powiązane z doktryną antropologii teatralnej, przedstawił w cyklach wykładów na uniwersytetach w Rzymie (1982) i w Turynie (1991) oraz w Collège de France w Paryżu (1997-1998). Antropologia teatralna różni się od antropologii teatru, będącej teatrologią porównawczą, i od antropologii widowisk, będącej swoistą perspektywą antropologii kulturowej / społecznej.

Bibliografia

• Grotowski, Jerzy: Antropologia teatralna, przeł. Leszek Demkowicz [w:] tegoż: Teksty zebrane, redakcja Agata Adamiecka-Sitek i in., Warszawa 2012;
• Grotowski, Jerzy: Wykłady w Collège de France, roboczy przekł. Leszek Demkowicz, oprac. Grzegorz Ziółkowski, maszynopis, Archiwum Instytutu im. Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu;
• Magnat, Virginie: Wykłady Grotowskiego w Collège de France, przeł., oprac. i przyp. opatrzył Grzegorz Ziółkowski, „Didaskalia: Gazeta Teatralna”: (cz. 1) 2004, nr 64; (cz. 2) 2005, nr 65-66; (cz. 3) 2005, nr 67–68; (cz. 4) 2005, nr 70; (cz. 5) 2006, nr 71; (cz. 6) 2006, nr 73-74; (cz. 7) 2007, nr 77.