Krytyka

Pseudonimy i kryptonimy: (b. g.); (b. gr.); (g); (Gb); (Gb.); Gbr; Gbr.; (Gbr); (Gbr).; (Gbr.); (gbr.); (Gr.)

Ur. 2 października 1870 we Lwowie, zm. 6 maja 1933 tamże.

Historyk literatury, recenzent teatralny

Syn Władysława, zasłużonego wydawcy-księgarza, i Ludwiki z Dietzów. Po ukończeniu w 1888 Gimnazjum im. Franciszka Józefa we Lwowie studiował na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Lwowskiego pod kierunkiem Romana Pilata, Ksawerego Liskego, Tadeusza Wojciechowskiego. W 1892 otrzymał stopień doktorski na podstawie dysertacji o Kazimierzu Brodzińskim i podjął pracę jako skryptor w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich oraz zastępca nauczyciela w Gimnazjum im. Franciszka Józefa. W 1893 studiował w Berlinie, następnie w Monachium i Paryżu, a w 1894 jako delegat Akademii Umiejętności pracował naukowo w archiwach i bibliotekach Watykanu i Włoch. Po powrocie do Lwowa był sekretarzem Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza, współzałożycielem i w latach 1902–1905 współredaktorem „Pamiętnika Literackiego”. W 1904 uzyskał habilitację i został wykładowcą Uniwersytetu Lwowskiego (od 1919 patronem uczelni był król Jan Kazimierz). Prowadził też działalność odczytową, a w roku akademickim 1919/1920 miał dodatkowo wykłady na Politechnice Lwowskiej. Sprawował ponadto obowiązki kustosza Muzeum Książąt Lubomirskich (oddział Zakładu Narodowego im. Ossolińskich). W następnym roku akademickim 1920/1921 objął katedrę historii literatury polskiej Uniwersytetu Warszawskiego. W 1928 został przyjęty w poczet członków-korespondentów Polskiej Akademii Umiejętności. W latach 1925–1933 był ponownie redaktorem „Pamiętnika Literackiego”, a w 1926–1933 redagował jednocześnie założony przez siebie miesięcznik „Ruch Literacki”. Był członkiem czynnym Towarzystwa Naukowego we Lwowie i Towarzystwa Naukowego Warszawskiego.

Dorobek naukowy

Debiutował w 1890 na łamach „Kwartalnika Historycznego” jako autor bibliografii recenzji i rozpraw. W 1891 zamieścił kilka przyczynków o Mickiewiczu w „Pamiętniku Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza”, a w późniejszych latach poświęcił mu kolejne publikacje (ogłosił m.in. autografy rozmaitych utworów). Zajął się też studiami nad twórczością Słowackiego. Przy współpracy z Wiktorem Hahnem wydał pierwszą zbiorową edycję naukową dzieł poety, opublikował wiele odszukanych przez siebie autografów oraz przyczynków i rozpraw na temat jego życia i twórczości (m.in. opracował Mazepę w serii Biblioteka Narodowa, 1924). Przygotował poprawioną i poszerzoną edycję studium Antoniego Małeckiego o Słowackim (1901), a jej autorowi – zasłużonemu lwowskiemu filologowi poświęcił osobną monografię (1920). W stulecie urodzin Zygmunta Krasińskiego (1912) badał również i jego twórczość. W kręgu zainteresowań Gubrynowicza od czasu studiów uniwersyteckich były także losy polskich preromantyków: Kazimierza i Andrzeja Brodzińskich oraz Wincentego Reklewskiego. Uznanie środowiska naukowego przyniosły mu też studia nad dziejami powieści polskiej do czasów Niemcewicza. Po pionierskiej monografii Romans w Polsce za czasów Stanisława Augusta (na podstawie rozprawy habilitacyjnej, 1904) zamieścił opracowanie syntetyczne, obejmujące romans staropolski, w wydawnictwie zbiorowym Dzieje literatury pięknej w Polsce (1918). W serii Biblioteka Narodowa wydał Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki Ignacego Krasickiego (1921). Sporadycznie zajmował się twórczością powieściopisarzy późniejszej doby, m.in. Adama Krechowieckiego i Henryka Sienkiewicza. W 1928 napisał studium monograficzne poświęcone Józefowi Maksymilianowi Ossolińskiemu. Z zakresu historii teatru opublikował m.in. recenzję rozprawy Szyjkowskiego Schiller w Polsce (1916), wstęp do książki Leona Gallego o Wojciechu Bogusławskim (1925) i artykuł Z dziejów teatru lwowskiego (1911). Jego opracowania naukowe cenione są za skrupulatność, rzetelność i solidny warsztat badawczy.

Tematy i zagadnienia podejmowane w publikacjach omawiał uczony podczas wykładów monograficznych. Na Uniwersytecie Warszawskim jego uczniami byli m.in.: Zofia Brochocka, Piotr Grzegorczyk, Paweł Krzowski, Tadeusz Makowiecki, Tadeusz Sterzyński, którzy podnosili niezwykłą życzliwość i wsparcie profesora w pracy naukowej. Po jego śmierci Grzegorczyk i Julian Krzyżanowski wydali zbiór artykułów z lat 1893–1932 pt. Studia literackie.

Gubrynowicz – recenzent teatralny

Na tle bogatej twórczości naukowej i zasług dla historii literatury polskiej dorobek Gubrynowicza jako recenzenta teatralnego prezentuje się skromniej. Pisaniem o teatrze trudnił się krótko, na marginesie zajęć uniwersyteckich i bibliotecznych. W marcu 1910 zasiadł w fotelu recenzenckim „Gazety Lwowskiej” po Adamie Krechowieckim i Alfredzie Wysockim i zajmował go do końca sezonu 1913/1914. Zamieszczał sprawozdania z przedstawień dramatycznych Teatru Miejskiego we Lwowie, stosunkowo często, zwłaszcza w miesiącach letnich, ustępując miejsca Michałowi Rollemu. Recenzje ogłaszał dopiero po paru dniach od premiery, jednak nierzadko poprzedzał je krótkimi wzmiankami pisanymi bezpośrednio po przedstawieniu. W czasach jego aktywności rubryka teatralna zmniejszyła objętość. Kilkukolumnowe, a w przypadku Krechowieckiego nawet kilkustronicowe recenzje, skurczyły się do około dwu kolumn przy okazji premier oraz niespełna jednokolumnowych not przy wznowieniu lub małowartościowej nowości.

Nie zmienił się natomiast schemat recenzji, poświęconych przede wszystkim dziełu literackiemu, a w znacznie skromniejszym stopniu uwagom o przedstawieniu. Gubrynowicz jako badacz literatury miał tu pole do popisu. Z racji swoich zainteresowań zawodowych z największą uwagą śledził inscenizacje dawnych dzieł dramaturgii polskiej, a recenzje, które im poświęcił, uznać można za najwartościowsze. Szczególnie cenił Fredrę i upominał się o stałą obecność jego komedii w repertuarze każdej polskiej sceny. Ich wielkość widział w przywoływaniu świetnej przeszłości i szczęśliwych ludzi, w nastroju rzewności i łagodności. Cykl przedstawień fredrowskich w teatrze lwowskim spotkał się z jego aprobatą (choć np. wznowienie wczesnej krotochwili Nowy Don Kichot uznał za niecelowe). Omawiając kolejne komedie, odwoływał się do badań i opracowań uznanych historyków literatury oraz do przykładów z dramaturgii europejskiej, zwłaszcza Moliera. Z uznaniem przyjął też Gubrynowicz historyczny cykl polskich utworów scenicznych. Inaugurującą go premierę Fircyka w zalotach Franciszka Zabłockiego pochwalił za „służenie dobrej sprawie”, podobnie wypowiadał się po przedstawieniach Powrotu posła Juliana Ursyna Niemcewicza, Zabobonu, czyli Krakowiaków i Górali Jana Nepomucena Kamińskiego, Kaspra Karlińskiego Władysława Syrokomli, Kościuszki pod Racławicami Władysława Ludwika Anczyca, Miodu kasztelańskiego Józefa Ignacego Kraszewskiego. Mimo, że jako historyk literatury dostrzegał w nich nieraz wady i anachronizmy, zwracał uwagę przede wszystkim na miłość do ojczyzny, którymi były przepojone, a także treści i słowa wywołujące u widzów wzruszenie i łzy.

Uznając te sztuki za dokumenty minionych czasów, podkreślał niezmiennie konieczność stylowej inscenizacji i zachowania charakteru epoki, w której powstały. W przypadku dzieł Fredry wymagał od reżysera dochowania wierności dawnej tradycji, dzięki której zyskały one we Lwowie „kształt artystycznie nienaganny”. Nie był zwolennikiem modernizowania inscenizacji: wzbogacania o fragmenty baletowe, nowe teksty śpiewek, współczesne dekoracje, kostiumy itp. Takie same oczekiwania miał również wobec aktorów, przypominając o stylu fredrowskim i jego reprezentantach, m.in. Witalisie Smochowskim, Janie Nepomucenie Nowakowskim, Anieli Aszpergerowej. Sugerował, by współcześni aktorzy pamiętając o dziedzictwie przodków, zachowywali pietyzm w gestach i słowach oraz unikali karykatury i farsy.

Obecność wątków narodowych i patriotycznych była dla niego ważna także w rodzimych utworach ostatniej doby. Ocena walorów artystycznych schodziła wówczas na plan dalszy. „Nikt nie zastanawiał się nad wartością literacką utworu” – stwierdził na przykład po premierze sztuki Józefa Wiśniowskiego o powstaniu styczniowym: Leci liście z drzewa („Gazeta Lwowska” 1913 nr 18). Z dezaprobatą przyjmował sztuki, w których motywy narodowe przedstawione były krytycznie. Adolfa Nowaczyńskiego, autora Wielkiego Fryderyka zganił za nakreślenie obrazu społeczeństwa polskiego w czarnych kolorach i brak poszanowania dla pamięci ojców.

Zanurzony w historii literatury, w ocenie dzieł współczesnych bywał często bezradny. Nie przemawiały one raczej do jego wrażliwości i nie zgadzały się z konserwatywnym światopoglądem. Tak było z dramaturgią Tadeusza Rittnera, którego cenił za talent i wysoką kulturę literacką, cyzelowanie dialogów i scen, jednak całość utworów wydawała mu się jakby wymuszona i nienaturalna. Także i w ocenie sztuk Zapolskiej: Panna Maliczewska, Nerwowa awantura, Pariasy chwalił autorkę za znajomość rzemiosła scenicznego, rutynę, wnikliwą obserwację rzeczywistości, wysuwał natomiast obiekcje co do zbyt ponurego nastroju, „przerażających” bądź „brutalnych” efektów oraz postaci, które „nie żyją własnym życiem, lecz robią wrażenie doskonale uformowanych marionetek” („Gazeta Lwowska” 1912 nr 67). Mając przede wszystkim na uwadze rozwój polskiej dramaturgii, unikał jednakże ostrej krytyki, zniechęcającej rodzimych autorów. Na ogół widział pośród nich same talenty i nawet jeśli jeden z utworów nie sprostał jego wymaganiom, przewidywał, że kolejne będą lepsze. Na przykład Tadeusz Konczyński zdobył jego uznanie sztukami Srebrne szczyty i Straceńcy, zawiódł nadzieje jako autor Pani Belli, gdyż „zapragnął być mocno wyrafinowany – a stał się ordynarny” („Gazeta Lwowska” 1913 nr 13), by znów zasłużyć na pochwały po premierze Złotych widm. Do Tadeusza Jaroszyńskiego – autora Podczłowieka zniechęciły Gubrynowicza brutalizm niektórych scen i zdegenerowani bohaterowie sztuki, a mimo to tłumaczył te mankamenty „błędami młodości” i sądził, że przy następnych próbach uda się ich uniknąć. Talent, przy jednoczesnych zastrzeżeniach wobec niektórych rozwiązań dramatycznych, przyznawał m.in. wspomnianemu Adolfowi Nowaczyńskiemu, Mieczysławowi Hertzowi (Ananke), Karolowi Hubertowi Rostworowskiemu (Echa, Judasz z Kariothu), Leopoldowi Staffowi (Wawrzyny) Czesławie Rosenblattównie (pseud. Halicz) (Kwintet), czy Stefanowi Kiedrzyńskiemu (Gra serc).

Wobec współczesnej dramaturgii obcej był bardziej krytyczny i wyrażał swe zdanie z większą stanowczością. Zdecydowanie nie akceptował literatury zagłębiającej się w otchłanie duszy, widzącej w niej tylko złowrogie demony. Właśnie Demon ziemi Franka Wedekinda spotkał się z jego jednoznaczną krytyką. Zarzucał autorowi dążenie do efektu, twierdził, że bohaterka sztuki zainteresować może tylko psychiatrę. Nie chciał oglądać w teatrze „efektów brutalnych” (krytykował je np. w Szczurach Gerharta Hauptmanna), „krwawego widowiska” (Car Paweł I Dmitrija Mereżkowskiego), trywialności, jaskrawości, nieprzyzwoitości, scen drastycznych, siejących „zgniliznę i zgorszenie”. Psychologia postaci, dramatyczne sytuacje życiowe i konflikty stanowiły dla recenzenta wartość, o ile nie przekraczały granic realizmu i estetyki. Posępna, beznadziejna atmosfera działała na niego zniechęcająco. Nawet Ibsenowi, którego cenił np. za mądrość i przedstawianie problemów z roztropnością i rozwagą, miewał niekiedy za złe nastrój pesymizmu, rzucanie „zbyt posępnego światła na społeczeństwo” (Oblubienica morza), poddawał się natomiast „czarowi poetyckiemu” jego utworów (Peer Gynt) i „prawdziwej poezji, wiodącej na szczyty podniebne” (Brand).

Omawiając sztuki, Gubrynowicz zwracał uwagę na takie kryteria jak naturalność, prawda życiowa lub prawdopodobieństwo oraz logiczne i psychologiczne uzasadnienie rozwoju wydarzeń scenicznych i konstrukcji postaci. Nie był dobrego zdania nie tylko o bohaterach poddawanych wiwisekcji, lecz także o postaciach sztampowych, czyli – jak często pisał – „snujących się po scenie manekinach” czy „marionetkach”. Czerpał zadowolenie z oglądania sztuk spełniających owe kryteria logiczne, psychologiczne i estetyczne, choćby nawet i fars, którymi nie zajmował się wprawdzie szczegółowo, miał jednak dla nich wyrozumiałość. Nie ganił dyrekcji teatru i widzów za słabość do tego typu repertuaru, chciał tylko, by komedie i farsy dostarczały lekkiej rozrywki, „szampana dobrej marki”, a nie „błota trywialności”. Pochwalał bezpretensjonalność, prostą fabułę, żywą akcję, humor i nieoparty na dwuznacznikach dowcip, zdrową atmosferę, obecność tendencji moralizującej (takimi komplementami obsypał np. Nieznajomego tancerza Tristana Bernarda). Za mistrzów farsy uważał komediopisarzy francuskich, zwłaszcza Roberta de Flersa i Gastona de Caillaveta.

Jako zwolennik literackiej teorii dramatu, Gubrynowicz uznawał prymat słowa pisanego nad obrazem scenicznym. Twierdził, że sztuki mocniej przemawiają do czytelnika, śledzącego w skupieniu myśl autora, niż do widza teatralnego, którego uwagę rozprasza nadmiar wrażeń takich, jak muzyka, gra aktorów, dekoracje. Realizacja sceniczna zajmowała go więc w niewielkim stopniu. Po premierze Złotych widm doszedł do przekonania, że bez baletu i śpiewów, a w samej tylko lekturze przemówiłyby silniej niż jako przedstawienie, ocenione przez niego jako podjęty w szlachetnej intencji, lecz nieudany eksperyment, „przejaskrawione widowisko sceniczne” („Gazeta Lwowska” 1913 nr 214). Z kolei w inscenizacji Pariasów przeszkadzały mu muzyka oraz objaśnienia wstępne reżysera-narratora towarzyszące każdej scenie. Wszystko zabierało według niego za dużo czasu. O pracy reżysera z reguły wypowiadał się krótko: „reżyseria staranna” bądź „brak wskazówek wytrawnego reżysera”. Czasem upominał się o stroje z epoki, czasem o inną ilustrację muzyczną. Proponował niekiedy większą ilość statystów na scenie, z niepokojem zauważał, że zegar na ścianie wskazywał wciąż tę samą godzinę. Uwagi o aktorstwie także nie zajmowały dużo miejsca. Krytyk nie wykraczał niemal poza takie utarte określenia, jak: „wykonawcy spełnili swe zadanie sumiennie”, „nie zepsuli ról”, „grali z werwą”, „z artystyczną miarą” albo „brawurowo”, „swobodnie”, „naturalnie” bądź „szablonowo”. Jednym z największych, często używanych komplementów było stwierdzenie, że wykonawca „obmyślał starannie każdy szczegół”. Nieco dłuższe były notatki o kreacjach scenicznych czołowych aktorów, jednak i tak brakowało w nich analiz czy bodaj opisu środków aktorskich. Kilka interesujących spostrzeżeń na temat stylu gry zamieścił Gubrynowicz przy okazji występów gościnnych Kazimierza Kamińskiego we Lwowie. Uznając go za „jednego z najznakomitszych artystów polskich współczesnych”, podzielił się istotną refleksją, że „wrażenie jego gry jest olśniewające, ale mimo to chłodne; zadziwia on swym kunsztem, ale nie porywa” („Gazeta Lwowska” 1911 nr 145).

Recenzje Gubrynowicza cechuje dyscyplina i precyzja językowa, logiczny wywód i argumentacja. Z reguły już na początku sprawozdania krytyk zamieszczał tezę – opinię o przedstawieniu, by w dalszym ciągu starannie ją umotywować. Stały w ówczesnym czasie element recenzji, czyli omówienie fabuły sztuk było u niego krótkie i zwięzłe. Autor unikał dygresji, czy choćby porównywania premier lwowskich z inscenizacjami w innych teatrach. W sprawozdaniach z różnych przedstawień zdarzało mu się używać tych samych przenośni czy przykładów.

W historii lwowskiej krytyki teatralnej Gubrynowicz nie zapisał się tak mocno, jak choćby jego poprzednik – Krechowiecki. Wynikało to po części z faktu, że recenzował przedstawienia tylko przez cztery lata i pochłonięty pracą naukową nie pretendował do statusu zawodowego krytyka. Jego teksty nie budziły kontrowersji, polemik i dyskusji, ale ze względu na pozycję społeczną i naukową, jaką zajmował we Lwowie, oraz prestiż urzędowej „Gazety Lwowskiej” – były ważnym głosem o miejscowej scenie. „Najlepszy profesor między recenzentami – może dlatego, że jedyny, ale może i dlatego, że krytyki jego najbardziej profesorskie” – nieco żartobliwie ocenił jego recenzenckie starania „Tygodnik Teatralny” (1912 nr 11).

Bibliografia podmiotowa

◼ I. Recenzje teatralne

„Gazeta Lwowska” 1910

(b. gr.), Z teatru, nr 62 [Sofokles, Edyp król]; • Bronisław Gubrynowicz, Z teatru. („Edyp król“, tragedia Sofoklesa w przekładzie K. Morawskiego, wystawiona po raz pierwszy na scenie lwowskiej dnia 16 marca), nr 65; • Bronisław Gubrynowicz, Z teatru. („Ciotunia”, komedia w 3 aktach Aleksandra hr. Fredry, wznowiona na scenie lwowskiej dnia 1 kwietnia b. r.), nr 75; • (b. g.), Z teatru, nr 86 [A. Fredro, Zemsta, 15 kwietnia]; • (b. g.), Z teatru, nr 90 [M. Hertz, Ananke]; • Bronisław Gubrynowicz, Z teatru. („Ananke”. Baśń dramatyczna w 4 aktach przez Mieczysława Hertza, wystawiona na scenie lwowskiej d. 20 kwietnia b. r.), nr 93; • (b. g.), Z teatru, nr 97 [A. Sylvane, A. Eon-Mouezy, Pani Mouton, 27 kwietnia]; • Bronisław Gubrynowicz, Z teatru. („Zabiegi o męża”, komedia w trzech aktach Ludwika Bénière’a, tłumaczyła Maria Zawiejska), nr 104 [przedst. 6 maja]; • (b. g.), Z teatru, Gazeta Lwowska 1910 nr 116 [T. Konczyński, Srebrne szczyty]; Bronisław Gubrynowicz, Z teatru. („Srebrne szczyty”, dramat w 5 aktach przez Tadeusza Konczyńskiego, wystawiony na scenie lwowskiej dnia 23 maja r. b.), nr 120 [oraz krótko nt.: J. Magnusson, P. Sarauv, Wielki nieboszczyk, 27 maja]; • (b. g.), Z teatru, nr 126 [A. France, Komedia o człowieku, który zaślubił niemowę oraz A. Timmory, Komedia o człowieku, który redagował gazetę rolniczą, 3 czerwca]; • Gbr., Z teatru, nr 208 [M. Lengyel, Tajfun, 12 września]; • (Gbr)., Z teatru, nr 227 [B. Björnson, Gdy młode wino zakwita]; • Gbr., Z teatru. („Gdy młode wino zakwita”, komedia w 3 aktach Björnstjerne Björnsona, wystawiona po raz pierwszy na scenie lwowskiej dnia 5 października r. b.), nr 232; • (Gbr), Z teatru, nr 237 [G. Zapolska, Panna Maliczewska]; • Gbr., Z teatru. („Panna Maliczewska”, sztuka w 3 aktach Gabrieli Zapolskiej, wystawiona po raz pierwszy na scenie lwowskiej d. 17 października b. r.), nr 239; • (Gb.), Z teatru, nr 245 [A. Nowaczyński, Wielki Fryderyk]; • Gbr., Z teatru. („Wielki Fryderyk”, sztuka w 6 odsłonach, Adolfa Nowaczyńskiego, wystawiona po raz pierwszy na scenie lwowskiej dnia 26 października r. b.), nr 248; • Gbr., Z teatru. („Igraszki Jej Ekscelencji”, komedia w 3 aktach Zoe Jekelesówny i R. Straussa, tłumaczyła F. Lubodzicka. – „Ludwik XI”, tragedia w 5 aktach K. Delavigne’a, tłumaczył K. Ostrowski), nr 258 [przedst. 7 listopada; 11 listopada]; • (Gb), Z teatru, nr 260 [T. Rittner, Głupi Jakub]; • Bronisław Gubrynowicz, Z teatru. („Głupi Jakub”, komedia w 3 aktach Tadeusza Rittnera, wystawiona po raz pierwszy na scenie lwowskiej d. 14 listopada b. r.), nr 265; • (Gbr.), Z teatru, nr 268 [J. A. Kisielewski. Karykatury, 23 listopada]; • (Gbr), Z teatru, nr 273 [S. Wyspiański, Noc listopadowa]; • Gbr., Z teatru. („Noc listopadowa”, dziesięć scen dramatycznych, napisał Stanisław Wyspiański; na scenie lwowskiej po raz pierwszy przedstawiona d. 29 listopada r. b.), nr 277; • (Gbr), Z teatru, nr 280 [Ch. Marlowe, Złoty wiek rycerstwa, 7 grudnia]; • Br. Gubrynowicz, Z teatru. („Pan Jowialski”, komedia w 4 aktach, prozą Aleksandra hr. Fredry), nr 289 [przedst. 19 grudnia]; • (Gbr.), Z teatru, nr 292 [H. Ibsen, Peer Gynt]; • Br. Gubrynowicz, Z teatru. („Peer Gynt”, poemat dramatyczny w 5 aktach Henryka Ibsena, przekład Jana Kasprowicza, wystawiony po raz pierwszy na scenie lwowskiej d. 22 grudnia r. b.), nr 297.

„Gazeta Lwowska” 1911

Gbr., Z teatru. („Co tu kłopotu”, komedia w 4 aktach Al. hr. Fredry; „Jestem zabójcą”, komedia w 1 akcie Al. hr. Fredry, wznowione na scenie lwowskiej d. 2 stycznia r. b.), nr 2; • (Gbr.), Z teatru, nr 7 [W. Shakespeare, Kupiec wenecki, jubileusz Ferdynanda Feldmana 9 stycznia]; • (Gbr.), Z teatru, nr 17 [F. Wedekind, Demon ziemi]; • Gbr., Z teatru. („Demon ziemi”, tragedia w 4 aktach z prologiem, Franka Wedekinda, wystawiona po raz pierwszy na scenie lwowskiej d. 20 stycznia r. b.,) nr 18; • Gbr., Z teatru. („Wielki człowiek do małych interesów”, komedia w 5 aktach A. hr. Fredry, wznowiona na scenie lwowskiej dnia 30 stycznia b. r.), nr 26; • Br. Gubrynowicz, Z teatru. („Przyjaciele”, komedia w 4 aktach Aleksandra hr. Fredry, wznowiona na scenie lwowskiej d. 13 lutego b. r.), nr 37; • Br. Gubrynowicz, Z teatru. („Podczłowiek”, komedia w 4 aktach Tadeusza Jaroszyńskiego, przedstawiona po raz pierwszy na scenie lwowskiej d. 17 lutego b. r.), nr 40; • (Gbr.), Z teatru, nr 52 [ D. Mereżkowski, Car Paweł I]; • Br. Gubrynowicz, Z teatru. („Car Paweł I”, dramat w pięciu aktach Dymitra Mereżkowskiego, wystawiony na scenie lwowskiej d. 3 marca r. b. w przekładzie polskim Konstantego Srokowskiego), nr 54; • (Gbr.), Z teatru, nr 60 [A Fredro, Godzien litości, Ciotunia, 13 marca ]; • Gbr., Z teatru. („Za kulisami” /„La rampe”/, sztuka w 4 aktach Henryka Rothschilda, wystawiona na scenie lwowskiej dnia 17 marca b. r., nr 64; • (g), Z Teatru Nowego, nr 70 [krótko o inaug. teatru]; • Br. Gubrynowicz, Z teatru. („Koniec Mesyasza”, dramat w 4 aktach Jerzego Żuławskiego, wystawiony na scenie lwowskiej po raz pierwszy dnia 24 marca r. b.), nr 70–71; • (Gbr.), Z teatru, nr 77 [A. Fredro, Ostatnia wola, Dożywocie, 3 kwietnia]; • (Gbr.), Z teatru, nr 83 [G. Hauptmann, Szczury, 10 kwietnia]; • (Gbr.), Z teatru, nr 92 [G. Hauptmann, Dzwon zatopiony, 21 kwietnia]; • Gbr., Z teatru. („Gaj święty”, satyra w 3 aktach Roberta de Flers i Gastona Caillavet, wystawiona po raz pierwszy na scenie lwowskiej dnia 24 kwietnia), nr 94; • Gbr., Z teatru. („Szalona dziewica” /„La vierge folle”/, sztuka w 4 aktach Henryka Bataille, wystawiona po raz pierwszy na scenie lwowskiej dnia 5 maja b. r.), nr 104; • (Gbr.), Z teatru, nr 112 [A. Rivoire, L. Besnard, Mój przyjaciel Tadzio]; • Gbr., Z teatru. („Mój przyjaciel Tadzio”, sztuka w 3 aktach A. Rivoire’a i L. Besnard, wystawiona po raz pierwszy na scenie lwowskiej d. 15 maja b. r.), nr 113; • (Gbr.), Z teatru, nr 116 [M. Maeterlinck, Aglawena i Selisetta, 19 maja]; • Gbr., Z teatru. („Skandal”, sztuka w 4 aktach H. Bataille, przedstawiona po raz pierwszy na scenie lwowskiej d. 26 maja b. r.), nr 123; • (Gbr), Z teatru, nr 129 [K. H. Rostworowski, Echo, 6 czerwca]; • (Gbr.), Z teatru, nr 130 [H. Bahr, Koncert, gw. Kazimierza Kamińskiego, 7 czerwca]; • (Gbr.), Z teatru, nr 141 [gw. K. Kamińskiego w Kupcu weneckim 10 czerwca, Rozbitkach 19 czerwca, Wielkim Fryderyku 8 czerwca]; • (Gbr), Z teatru, nr 145 [o aktorstwie K. Kamińskiego]; • (Gbr.), Z teatru, nr 146 [gw. Ludwika Solskiego w Wielkim Fryderyku, 27 czerwca]; • Gbr., Z teatru. („Fircyk w zalotach”, komedia w 3 aktach Franciszka Zabłockiego, pierwsze przedstawienie z historycznego cyklu polskich utworów scenicznych), nr 212 [przedst. 15 września]; • Gbr., Z teatru. („Nieznajomy tancerz”, komedia w 3 aktach Tristana Bernarda; przekład Emilii Śliwińskiej), nr 215 [przedst. 18 września]; • Gbr., Z teatru. („Kawa”, komedia w 1 akcie Adama ks. Czartoryskiego. – „Staruszka młoda”, komedia w 3 aktach Franciszka Bohomolca), nr 218 [przedst. 22 września]; • Gbr., Z teatru. („Anatol”, 6 obrazów cyklu Artura Schnitzlera), nr 229 [przedst. 6 października]; • Gbr., Z teatru. („Powrót posła”, komedia w 3 aktach J. U. Niemcewicza; „Bigos hultajski, czyli Szkoła trzpiotów”, komedia w 2 aktach J. Drozdowskiego), nr 232 [przedst. 10 października]; • Gbr., Z teatru. („Spazmy modne”, komedia w 3 aktach Wojciecha Bogusławskiego), nr 235 [przedst. 13 października]; • Gbr., Z teatru. („Oblubienica morza”, dramat w 5 aktach Henryka Ibsena), nr 239 [przedst. 18 października]; • Gbr., Z teatru. „To samo”, dramat w 3 aktach Leopolda Staffa, nr 245 [przedst. 25 października]; • Gbr., Z teatru. („Papa”, komedia w 3 aktach R. de Flers i G. A. de Caillavet), nr 256 [przedst. 8 listopada]; • Gbr., O „Zabobonie”, czyli „Krakowiakach i Góralach” J. N. Kamińskiego. Garść szczegółów historycznych, nr 263 [przed przedst. 17 listopada]; • Gbr., Z teatru. (Wznowienie „Zabobonu, czyli Krakowiaków i Górali” J. N. Kamińskiego), nr 264; • Gbr., Z teatru. („Oficer gwardii”, komedia w 3 aktach Franciszka Molnara; przekład z węgierskiego), nr 270 [przedst. 24 listopada]; • Gbr., Z teatru. (Wznowienie „Marii Stuart” Juliusza Słowackiego), nr 278 [przedst. 4 grudnia]; • Gbr., Z teatru. („Straceńcy”, dramat w 4 aktach Tadeusza Konczyńskiego), nr 283 [przedst. 11 grudnia]; • Gbr., Z teatru. („Szkoda wąsów”, komedia w 1 akcie L. A. Dmuszewskiego. „Śluby panieńskie”, komedia w 5 aktach Al. hr. Fredry), nr 287 [przedst. 15 grudnia]; • Gbr., Z teatru. („Żywy trup”, dramat w 5 aktach Lwa hr. Tołstoja w przekładzie Barbary B….é), nr 291 [przedst. 20 grudnia]; • Gbr., Z teatru. („Żydzi”, komedia w 4 aktach Józefa Korzeniowskiego), nr 297 [przedst. 29 grudnia].

„Gazeta Lwowska” 1912

Gbr., Z teatru. („Bęben”, komedia w 4 aktach P. Vebera i H. de Gorsse), nr 6 [przedst. 8 stycznia]; • (g), Z teatru, nr 14 [Calderon, Sędzia z Zalamei]; • Gbr., Z teatru. („Sędzia z Zalamei” /„El Alcade de Zalamea”/, sztuka w 4 aktach Calderona de la Barca, tłumaczył Edward Porębowicz), nr 15 [przedst. 17 stycznia]; • (g), Z teatru, nr 18 [A. Mickiewicz, Konfederaci barscy; W. Syrokomla, Kasper Karliński, 22 stycznia]; • (g), Z teatru, nr 29 [H. Ibsen, Brand, 5 lutego]; • Gbr., Z teatru. (Po czwartym przedstawieniu „Branda” Ibsena. – Wznowienia: „Stara romantyczka”, komedia w 2 aktach St. Bogusławskiego i „Szlachectwo duszy”, komedia w 3 aktach Jana Chęcińskiego), nr 37 [przedst. 5 lutego, 14 lutego]; • Gbr., Z teatru. („Awanturnik”, komedia w 4 aktach Alfreda Capusa), nr 43 [przedst. 21 lutego]; • Gbr, „Irydion” na scenie lwowskiej, nr 47 [przedst. 26 lutego]; • Gbr., Z teatru. („Nerwowa awantura”, sztuka w 3 aktach przez Gabrielę Zapolską), nr 67 [przedst. 20 marca]; • Gbr., Z teatru. (Wznowienie „Kościuszki pod Racławicami” W. L. Anczyca), nr 76 [przedst. 1 kwietnia]; • Gbr., Z teatru. („Trybun”, sztuka w 3 aktach Pawła Bourgeta), nr 85 [przedst. 10 kwietnia]; • Gbr., Z teatru. („Ulubieniec kobiet”, krotochwila w 3 aktach Maurycego Hennequina i Jerzego Mitschell), nr 87 [przedst. 15 kwietnia]; • (gbr.), Z teatru, nr 95 [A. Świętochowski, Piękna, 24 kwietnia]; • Gbr., Z teatru. („W gołębniku”, komedia w 3 aktach Ignacego Nikorowicza), nr 107 [przedst. 8 maja]; • (Gbr), Z teatru, nr 133 [F. Friedmann–Friederich, Majerowie, 11 czerwca]; • Gbr., Z teatru. („Napoleon i Józefina”, komedia w 4 aktach z prologiem Hermana Bahra), nr 138 [przedst. 17 czerwca]; • Gbr., Z teatru. („Precz z kochankami”, komedia w 3 aktach z francuskiego, Stefana Reya), nr 141 [przedst. 20 czerwca]; • Gbr., Z teatru. („Chluba naszego miasta”, komedia w 4 aktach G. Wieda. – „Koledzy”, komedia w 4 aktach Augusta Strindberga), nr 216 [przedst. 13 września, 18 września]; • Gbr., Z teatru. („Przed ślubem”, komedia w 5 aktach Kazimierza Zalewskiego. – Jubileusz Józefa Chmielińskiego), nr 224 [przedst. 27 września]; • (Gbr), Z teatru, nr 226 [W. Bandurski, Złote usta, złote serce, obrazy scen. z życia Piotra Skargi, 30 września]; • Gbr., Z teatru. („Wawrzyny”, dramat w 3 aktach, Leopolda Staffa), nr 228 [przedst. 2 października]; • Gbr., Z teatru. („Maria Magdalena”, tragedia w 3 aktach Fryderyka Hebbla), nr 238 [przedst. 11 października]; • (Gbr.), Z teatru, nr 240 [M. Bałucki, Grube ryby, 16 października]; • Gbr., Z teatru. („Szpieg” /„La Flambée”/, sztuka w 3 aktach Henryka Kistemaeckers’a, nr 244 [przedst. 21 października]; • [niepodpisana], Z teatru. („Kobieta, gra i wino”, krotochwila w 3 aktach, napisał Stanisław hr. Rzewuski), nr 250 [przedst. 28 października]; • Gbr., Z teatru. („Franciszek Villon”, romantyczna komedia w 4 aktach Leona Lenza; przełożył Adam Krajewski), nr 262 [przedst. 11 listopada]; Gbr., Uroczysty wieczór ku czci J. I. Kraszewskiego w Teatrze Miejskim, nr 269 [Miód kasztelański, 20 listopada]; • Gbr., Z teatru. „Różyczka” („Primerose”), komedia w 3 aktach G. A. Caillavet’a i Rob. de Flers’a, nr 279 [przedst. 2 grudnia]; • (Gbr.), Z teatru, nr 292 [Molière, Mizantrop, 16 grudnia].

„Gazeta Lwowska” 1913

Gbr., Z teatru. („Pocałunek szczęścia”, dramat prawie-realistyczny w czterech aktach Stanisława Maykowskiego), nr 6 [przedst. 8 stycznia]; • (Gr.), Z teatru, [T. Konczyński, Pani Bella], nr 12; • Gbr., Z teatru. („Pani Bella”, komedia w 4 aktach Tadeusza Konczyńskiego), nr 13 [przedst. 15 stycznia]; • Gbr., Z teatru. („Leci liście z drzewa”, pięć strof krwawej pieśni, napisał Józef Wiśniowski), nr 18 [przedst. 22 stycznia]; • (Gbr.), Z teatru, nr 26 [L. Biriński, Taniec czynowników, 31 stycznia]; • (Gbr.), Z teatru, nr 28 [L. Biriński, Taniec czynowników]; • Gbr., Z teatru. („Błyskawice”, sztuka w 3 aktach Augusta Strindberga. – „Maska szatana”, sztuka w 1 akcie Pawła Czinnera), nr 50 [przedst. 28 lutego]; • (Gbr.), Z teatru, nr 52 [Molière, Szkoła mężów, Zazdrosny małżonek, 3 marca]; • Gbr., Z teatru. („Kobieta bez twarzy”, sztuka w 3 aktach Henryka Zbierzchowskiego), nr 56 [przedst. 7 marca]; • (Gbr.), Z teatru, nr 82 [F. Schiller Wilhelm Tell, 9 kwietnia]; • (Gbr), Z teatru, nr 86 [E. Guiraud, Anna Karenina, wg L. Tołstoja, 14 kwietnia]; • Gbr., (Z teatru. „In flagranti”, komedia w 4 aktach S. Guitry’ego), nr 94 [przedst. 23 kwietnia]; • (Gbr.), Z teatru, nr 119 [J. Korzeniowski, Qui pro quo, E. Labiche, A. Delacour, Mąż pieszczony, 26 maja]; • Gbr., Z teatru. Pierwsze występy teatru krakowskiego: „Legion”, Stanisława Wyspiańskiego, nr 124 [przedst. 31 maja]; • (Gbr.), Z teatru, nr 125 [K. H. Rostworowski, Judasz z Kariothu]; • Bronisław Gubrynowicz, Z teatru. („Judasz z Kariothu”, dramat w 5 aktach Karola H. Rostworowskiego), nr 128 [przedst. 2 czerwca]; • (Gbr.), nr 128 [P. Corneille, Cyd, przedst. 5 czerwca]; • Gbr., Z teatru. („Diabeł i karczmarka”, komedia w 3 aktach Stefana Krzywoszewskiego), nr 133 [przedst. 11 czerwca]; • (Gbr.), Z teatru, nr 134 [J. Słowacki, Beatrix Cenci, 14 czerwca]; • Gbr., Trylogia Zygmuntowska L. Rydla, nr 143 [Królewski jedynak, Złote więzy, Ostatni, przedst. 20, 21, 22 czerwca]; • Gbr., Z teatru. („Złote widma”, baśń w 5 aktach Tadeusza Konczyńskiego), nr 214 [przedst. 16 września]; • Gbr., Z teatru. („Święto pokoju”, sztuka w 3 aktach Gerharda Hauptmanna), nr 221 [przedst. 24 września]; • Gbr., Z teatru. („Miliarderzy, komedia w 5 aktach Ludwika Stasiaka), nr 226 [przedst. 1 października]; • Gbr., Z teatru. („Sekret”, komedia w 3 aktach Henryka Bernsteina), nr 242 [przedst. 20 października]; • Gbr., Z teatru. („Nowy Don Kiszot, czyli Sto szaleństw”, krotochwila w 3 aktach wierszem ze śpiewami, Aleksandra hr. Fredry), nr 246 [przedst. 24 października]; • Gbr., Z teatru. („Podpory społeczeństwa”, sztuka w 4 aktach Henryka Ibsena), nr 252 [przedst. 31 października]; • Gbr., Z teatru. („Lato”, tragikomedia w 3 aktach Tadeusza Rittnera), nr 257 [przedst. 7 listopada]; • Gbr., Z teatru. („Prawdziwa miłość”, komedia w 3 aktach Roberta Bracco), nr 263 [przedst. 14 listopada]; • Bronisław Gubrynowicz, Z teatru. („Gra serc”, sztuka w 3 aktach Stefana Kiedrzyńskiego), nr 284 [przedst. 10 grudnia]; • Gbr., Z teatru. („Meleager”, tragedia w 3 odsłonach Stanisława Wyspiańskiego. – „Protesilas i Laodamia”, tragedia w 1 akcie St. Wyspiańskiego), nr 288 [przedst. 15 grudnia]; • (Gbr.), Z teatru, nr 294 [L. Andrejew, Przepiękne Sabinki, 22 grudnia].

„Gazeta Lwowska” 1914

(Gbr.), Z teatru, nr 5 [C. Halicz-Rosenblattówna, Kwintet, 7 stycznia]; • (Gbr.), Z teatru, nr 11 [M. Hennequin, P. Veber, Pani prezesowa, 14 stycznia]; • Gbr., Z teatru. („1863. – Cienie”. Cztery sceny dramatyczne z roku 1863 przez Marię Raczyńską), nr 17 [przedst. 21 stycznia]; • (Gbr.), Z teatru, nr 24 [M. Bałucki, Piękna żonka, 28 stycznia]; • Gbr., (Z teatru. „Pigmalion”, komedia w 5 aktach Bernarda Shawa, przekład Ryszarda Ordyńskiego), nr 32 [przedst. 9 lutego]; • Gbr., Z teatru. („Paryasy”, szkice sceniczne (5 odsłon) przez Garielę Zapolską), nr 40 [przedst. 18 lutego]; • Gbr., Z teatru. Wznowienie „Wesela Figara”, nr 52 [przedst. 4 marca]; • Gbr., Z teatru. („Handlarz szczęścia”, komedia w 3 aktach Henryka Kistemaeckersa), nr 60 [przedst. 13 marca]; • (Gbr.), Z teatru, nr 64 [M. Bałucki, Flirt, 18 marca]; • Gbr., Z teatru. („Pod blask słoneczny”, komedia w 4 aktach ze śpiewami i tańcami Józefa Wiśniowskiego), nr 75 [przedst. 1 kwietnia]; • Gbr., Z teatru. („Strachy” /„Mostellaria”/, komedia w 5 odsłonach T. M. Plauta, w przekładzie J. Wolframa), nr 96 [przedst. Akademickiego Koła Artystycznego Miłośników Dramatu Klasycznego z Krakowa, 27 kwietnia]; • Gbr., (Z teatru. „Za Wisłę! za Wisłę!” szt. ludowa w 6 obrazach, przez Stefana Komornickiego, muzyka Fr. Słomkowskiego), nr 100 [przedst. 1 maja]; • Gbr., Z teatru. („W szponach życia” /„Livet i Vold”/, sztuka w 4 aktach Knuta Hamsuna, przekład Macieja Szukiewicza), nr 112 [przedst. 15 maja]; • Gbr., Z teatru. („Brzydki Ferante”, komedia w 3 aktach Sabatina Lopeza, przekład St. Orańskiej), nr 116 [przedst. 20 maja]; • (Gbr.), Z teatru, nr 123 [H. Ibsen, Rosmersholm, gw. Stanisławy Wysockiej 29 maja]; • (Gbr.), Z teatru, nr 126; [W. Shakespeare, Hamlet, 3 czerwca; gw. S. Wysockiej]; • Gbr., Z teatru. (Występ Stanisławy Wysockiej w „Elektrze”, tragedii Hugona Hofmansthala), nr 128 [przedst. 5 czerwca]; • Gbr., Z teatru. (Występ Mieczysława Frenkla w komedii Alfreda Savoira i Andrzeja Picarda p.t. „Byle świat zadziwić”), nr 129 [przedst. 6 czerwca]; • Gbr., Z teatru. Występy Mieczysława Frenkla, nr 133 [F. Schönthan, P. Schönthan, Porwanie Sabinek, 11 czerwca, A. Fredro, Zemsta, 12 czerwca]; • (Gbr.), Z teatru, nr 134 [G. Berr, Wycieczka do raju, 13 czerwca].

◼ II. Książki, artykuły i recenzje prac o teatrze i dramacie (układ chronologiczny)

Józef Korzeniowski. W setną rocznicę urodzin, „Gazeta Lwowska” 1897 nr 64–65; • Juliusz Słowacki w świetle najnowszej krytyki, „Kwartalnik Historyczny” 1898 z. 1 i odb.; • Recenzje i sprawozdania. Windakiewicz Stanisław, „Teatr ludowy w dawnej Polsce”, „Pamiętnik Literacki” 1902, z. 4; • Stan dotychczasowych badań nad Słowackim. Odczyt wygłoszony na uroczystym posiedzeniu Zjazdu imienia Juliusza Słowackiego we Lwowie w r. 1909, Lwów 1910; • Z dziejów teatru lwowskiego, „Tygodnik Ilustrowany” 1911 nr 48; • Schiller w Polsce. Z powodu książki Dr M. Szyjkowskiego, „Kwartalnik Historyczny” 1916 z. 1–2 i odb.; • Antoni Małecki (1821–1913), Lwów 1920; • Recenzje. Kleiner Juliusz, „Juliusz Słowacki. Dzieje twórczości”, „Pamiętnik Literacki” 1924 i odb. pt. Monografia J. Kleinera o Słowackim; • L. Galle, Wojciech Bogusławski i repertuar teatru polskiego w pierwszym okresie jego działalności (do roku 1794), Ze słowem wstępnym prof. Bronisława Gubrynowicza. Z portretem autora, Warszawa 1925; • Studia literackie, [Wstęp J. Krzyżanowski, oprac. P. Grzegorczyk, J. Krzyżanowski], Warszawa 1935.

◼ III. Edycje (wybór)

A. Feliński, Barbara Radziwiłłówna. Wydanie nowe przejrzane i uzupełnione, Lwów 1892; • A. Małecki: Juliusz Słowacki. Jego życie i dzieła. Wyd. i opatrzył notami krytycznymi, w których podana jest literatura o Słowackim, t. 1–3, Lwów 1899; • J. Słowacki, Dzieła, t. 1–10. Lwów 1909 (Współwydawca: W. Hahn; • B. Gubrynowicz oprac. t. 1–4, 10); • J. Słowacki, Mazepa, Wstępem i objaśnieniami zaopatrzył B. Gubrynowicz, Kraków 1924; • P. Baryka, Z chłopa król. Komedia dworska, Tekst oprac. wg wyd. z 1637 B. Gubrynowicz, Warszawa 1925.

Bibliografia przedmiotowa

◼ Biogramy i opracowania

Bibliografia Literatury Polskiej „Nowy Korbut”, t. 14, Warszawa 1973; • W. Feldman, Współczesna krytyka literacka w Polsce, Warszawa 1905; • Kronika Uniwersytetu Lwowskiego. II: 1898/9 – 1909/10, Zestawił W. Hahn, Lwów 1912 (biografia i bibliografia prac); • M. Giergielewicz, Dzieło prof. Bronisława Gubrynowicza, „Ruch Literacki” 1936 nr 3; • J. Krzyżanowski, Prace naukowo-literackie B. Gubrynowicza, [Wstęp do:] B. Gubrynowicz, Studia literackie, Warszawa 1935; • S. Łempicki, Wspomnienia ossolińskie, Wrocław 1948; • Polski Słownik Biograficzny, t. IX, Wrocław 1960–1961 (Piotr Grzegorczyk); • Rocznik Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie. Rok 1927/1928, Kraków 1929; • Sprawozdania Towarzystwa Naukowego we Lwowie, Pod red. P. Dąbkowskiego, R 1 – 1921, z. 1, Lwów 1921 (biografia i bibliografia prac); • S. Schnürr-Pepłowski, Ossolineum, „Tygodnik Ilustrowany” 1897 nr 48; • J. Starnawski, Sylwetki lwowskich historyków literatury, Łódź 1997; • Jeanson, Bronisław Gubrynowicz, „Tygodnik Teatralny” 1912 nr 11; • S. Wasylewski, Pod kopułą lwowskiego Ossolineum. Pamiętnik stypendysty i asystenta Zakładu Narodowego im. Ossolińskich w latach 1905 – 1910, Wrocław 1958.

◼ Nekrologi i wspomnienia pośmiertne

W. Bruchnalski, „Pamiętnik Literacki” 1934; • I. Chrzanowski, „Pamiętnik Literacki” 1933; • P. Grzegorczyk, „Gazeta Warszawska” 1933 nr 142; • A. Grzymała-Siedlecki, „Kurier Warszawski” 1933 nr 129; • P. Krzowski, „Kurier Warszawski” 1933 nr 206; • S. Łempicki, „Gazeta Lwowska” 1933 nr 128; • Z. Łempicki, „Kurier Warszawski” 1933 nr 126; • „Myśl Narodowa” 1933 nr 22; • „Ruch Literacki” 1933 nr 5/6 (numer poświęcony B. Gubrynowiczowi z portretem i artykułami Z. Łempickiego, Z. Szmydtowej, M. Hartleba, M. Piszczkowskiego, Z. Brochockiej, T. Makowieckiego, T. Sterzyńskiego oraz bibliografią prac zestawioną przez P. Grzegorczyka); • T. Sterzyński, „Wiadomości Literackie” 1933 nr 28; • L. Simon, „Tygodnik Ilustrowany” 1933 nr 31; • „Świat” 1933 nr 19.

Oprac. Mariola Szydłowska (2019)