Osoby

JANOWSKI Stanisław, właśc. S. Pless (9 X 1887 Gra­nica, obecnie Maczki pow. Będzin - 24 I 1962 War­szawa), aktor, reżyser. Syn górnika Józefa P. i Anny z Kołdowskich. Skończył gimn. w Częstochowie. Na scenę przygotowywał go J. Kotarbiński. Debiutował w sez. 1906/07 w T. Polskim w Poznaniu, a następnie występował w wędrownych zespołach odwiedzających prowincjonalne miasta pol. i rosyjskie. W 1915 brał udział w tournee zespołu M. Przybyłko-Potockiej po Rosji. Potem występował w t. warsz.: T. Polskim (sez. 1915/16, potem sez. 1917/18), T. Praskim (od lutego 1916, w sez. 1916/17 oraz w 1918-21), T. im. Bo­gusławskiego (sez. 1921/22 i sez. 1922/23), T. Rozmai­tości (sez. 1923/24) i T. Narodowym (1924-26). W 1926-30 należał do zespołu T. Miejskiego w Łodzi, w sez. 1930/31 występował w T. Polskim w Katowi­cach, w sez. 1931/32 w T. Polskim w Poznaniu, a w 1932-37 w T. Miejskim w Wilnie (w mieście tym przez pewien czas kierował t. Rewia), następnie w Warsza­wie w sez. 1937/38 w T. Ateneum, w sez. 1938/39 w Reducie. Po II wojnie świat. występował w sez. 1947/48 w Miejskich T. Dramatycznych w Warszawie, w sez. 1948/49 w T. Nowym w Poznaniu, w 1949-54 w T. Dramatycznym we Wrocławiu, od 1954 do śmierci w warsz. T. Powszechnym.
Grał przeważnie role charakterystyczne, w tym wiele fredrowskich, m.in. rolę tyt. w Panu Geldhabie, Rembę ("Damy i huzary"), Cześnika ("Zemsta"), Orgona i Twar­dosza ("Dożywocie"), a także m.in. Tobiasza Czkawkę ("Wieczór Trzech Króli"), Horodniczego ("Rewizor"), Czepca ("Wesele"), Falstaffa ("Wesołe kumoszki z Wind­soru"), Wistowskiego ("Grube ryby"), Blaksa ("Eros i Psy­che"). 29 XI 1952 obchodził w T. Polskim we Wrocławiu jubileusz czterdziestolecia pracy scen. w roli Sumburowa ("Magazyn mód"). Po II wojnie świat. w Poznaniu i Wrocławiu także reżyserował, m.in. "Grube ryby" (1952). Od 17 IX 1917 żonaty był z Janiną Zalewską.
Bibl.: Almanach 1961/62; Lorentowicz: T. Polski; Łoza: Czy wiesz I (il.); 75 lat T. Pol. w Poznaniu s. 374; Teatr 1952 nr 11, 17, 22 (il.), 1953 nr 1, 1962 nr 9 (il.); Akta SPATiF nr 1060; Biuletyn Informacyjny SPATiF, Warszawa 1962 nr 1/2; Straus: Repertuar 1914-15, 1915-16.
Ikon.: J. Żebrowski: J. jako Naczelnik stacji (Podróż po War­szawie), rys., repr. Express Wieczorny 1957 nr 58.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973