Osoby

SZCZURKIEWICZ Bolesław (18 VIII 1875 Lwów – 23 IX 1933 Zakopane),

aktor, dyrektor teatru.

Był synem Eliasza Szczurkiewicza i Julii z Ballonów, mężem Nuny Młodziejowskiej. W 1895 ukończył szkołę Emila Derynga. Debiutował ok. 1894 w wędrownych zespołach w Galicji. Następnie występował w zespołach: Władysława Antoniewskiego w Stanisławowie i Krynicy (1895), Eugeniusza Majdrowicza (1896–97), Michała Wołowskiego w Łodzi i w warszawskim teatrze Bagatela (sez. 1898/99), w teatrze poznańskim (1899–1901), w teatrze łódzkim (sez. 1901/02), u Bolesława Bolesławskiego (1902), w teatrze krakowskim (sez. 1902/03), w teatrze poznańskim (sez. 1904/05).

Od 1906 do 1910 był aktorem i reżyserem, a od sez. 1908/09 także współdyrektorem z Nuną Młodziejowską (którą poślubił 25 lipca 1908 w Łuhinkach) pierwszego od wielu lat stałego teatru polskiego w Wilnie. Szczurkiewiczowie podnieśli teatr wileński na wyższy poziom artystyczny troszcząc się przede wszystkim o staranny dobór wystawianych sztuk z repertuaru klasycznego, polskiego i obcego. Jednak ze względu na poważne trudności finansowe ustąpili z dyrekcji teatru 28 lutego 1910.

Od 1910 do 1912 Szczurkiewicz występował w teatrze krakowskim, a od 6 września 1912 do 30 kwietnia 1914 prowadził wraz z żoną w Poznaniu Teatr Polski, w którym równocześnie pełnił funkcję reżysera. Dyrekcję swoją zainaugurował wystawieniem Bolesława Śmiałego. Wg Krystyny Maciejewskiej, Szczurkiewiczowie „chcieli stworzyć z teatru poznańskiego jedną z czołowych scen polskich o repertuarze żywym, aktualnym, idącym zgodnie z współczesnym nurtem artystycznym”. Działalność ich w teatrze poznańskim przerwał wybuch I wojny światowej.

Od września 1915 Szczurkiewicz był aktorem, a od 10 listopada tego roku do stycznia 1916 także kierownikiem artystycznym Teatru Polskiego w Moskwie. W sez. 1916/17 występował w Teatrze Studya w Kijowie.

Od kwietnia 1918 zaczął reżyserować w poznańskim Teatrze Polskim. Od nowego sez. 1918/19 do końca sez. 1919/20 kierował tym teatrem sam, w 1920–24 z Romanem Żelazowskim, od 1924 do jesieni 1932 ponownie sam, a do grudnia 1932 z Teofilem Trzcińskim. W teatrze poznańskim także reżyserował. 2 czerwca 1926 obchodził tu jubileusz trzydziestolecia pracy aktorskiej. W listopadzie 1932 występował w teatrze bydgoskim, potem zapewne wycofał się ze sceny.

„Jako aktor występował zdumiewająco rzadko, ale za to w rolach granych popisowo, odpowiadających jego pogodnemu humorowi i szlachetnym upodobaniom” (Stefan Papée). Grał przede wszystkim role charakterystyczne, m.in. Proboszcza (Sześć postaci scenicznych w poszukiwaniu autora), Judasza (Judasz z Kariothu), Jusowa (Łapownicy), Radosta (Śluby panieńskie), Majora (Panna mężatka), Majora (Damy i huzary). Był też starannym, wnikliwym reżyserem: „bystrze orientował się w tym, jak do danej sztuki przystąpić należy i jakimi posunięciami wydobyć jej sens; a gdy wziął na kieł, to i potrafił wcale dobrze realizować te zamierzenia” (Adam Grzymała-Siedlecki).

Bibliografia

Grzymała-Siedlecki: Świat aktorski; Koller: Gawędy; Prace o literaturze i teatrze ofiarowane Zygmuntowi Szweykowskiemu, Wrocław 1966 (K. Maciejewska); Rocz. artyst.-lit., Łódź 1899 s. 4, 30; Romer-Ochenkowska s. 8(il.), 15, 18, 22, 27; 75 lat T. Pol. w Poznaniu s. 353, 356, 369, 393–397, 405–415; Scena pol. w Łodzi s. 184; EMTA 1895 nr 33; Kur. pozn. 1933 nr 443; Kur. warsz. 1926 nr 92, 104, 1933 nr 266; Życie Teatru 1926 nr 17–18 (S. Papee); Afisze, Arch. Historyczne, Leningrad; IS PAN.

Ikonografia

J. Wysocki: Portret, plakieta, 1926 – Muz. im. L. Wyczółkowskiego Bydgoszcz; Z. Szpingier: Portret, karyk. Rys. repr. Salon Literacki 1922 z. 1; Fot. pryw. i w rolach – Bibl. Nar. (Zakład Grafiki), IS PAN, MTWarszawa.

Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1765–1965, PWN, Warszawa 1973. Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów stosowanych w źródłowej publikacji.