Osoby

DRABIK Wincenty, pseud. Kibard (13 XI 1881 Jaworz­no, woj. krakowskie - 1 VII 1933 Warszawa), sce­nograf, aktor. Był synem górnika Franciszka D. i Katarzyny z Kozakiewiczów, mężem Michaliny z Lan­gów, ojcem -> Eugenii D. Od 1896 uczył się malarstwa w Szkole Przemysłowej w Krakowie. Dzięki wybitnym zdolnościom uzyskał tam stypendium rządowe. Na­stępnie studiował w krak. Szkole Sztuk Pięknych (prze­mianowanej w 1900 na Akademię) u S. Stanisław­skiego, J. Mehoffera i S. Wyspiańskiego, który wywarł na niego najsilniejszy wpływ. W 1901 wraz z J. Wo-dyńskim malował dekoracje dla krak. T. Ludowego, a nawet występował tam dorywczo jako aktor, pod pseud. Kibard, grając m.in. Podbipiętę ("Ogniem i mieczem"). W 1903 wyjechał do Wiednia, gdzie studio­wał w Kunstgewerbeschule i uczył się techniki ma­larstwa scen. w pracowniach dekoratorskich. Po powro­cie do kraju rozpoczął ok. 1905 pracę w malarni T. Miejskiego we Lwowie pod kier. S. Jasieńskiego. W 1909 Jasieński przeniósł się do WTR i wkrótce sprowadził D. do Warszawy. W tym czasie D. był ra­czej wykonawcą dekoracji niż ich twórcą. Pierwsze bardziej samodzielne prace wykonywał w 1911 dla warsz. T. Artystycznego, projektując dekoracje m.in. do sztuk: "Żart, satyra, ironia i głębsze znaczenie, Gromiwoja". W tym czasie zapewne współpracował też z M. Limanowskim przy projektowanej inscenizacji "Krakusa" na arenie cyrkowej. Przygotowywał też ma­kiety i projekty dekoracji, z których część była wysta­wiona w 1913 na wystawie nowoczesnego malarstwa scenicznego w Warszawie. W 1913 został zaangażowa­ny jako drugi, obok K. Frycza, scenograf do warsz. T. Polskiego i do 1915 opracował dekoracje do wielu utworów z repertuaru klasycznego, m.in. do "Lilii" (1913), "Wąsów i peruki" (1913), "Juliusza Cezara" (1914). W 1915 jako poddany austr. musiał wyjechać do Rosji i pod koniec tego roku wraz z J. Osterwą organizował przedstawienia pol. w Samarze. W 1916 projektował dekoracje dla T. Polskiego w Moskwie, a we wrześniu przeniósł się do Kijowa, gdzie przez dwa sez. pracował w T. Polskim i projektował m.in. scenografię "Księcia Niezłomnego" powtórzoną w T. Polskim w Warszawie (1918), a uznawaną za dzieło przełomowe w dziejach pol. malarstwa scenicznego. W początku 1918 wraz z J. Osterwą i częścią zespołu ustąpił z T. Polskiego i współpracował z założonym w Kijowie Nowym T. Polskim, a w lecie tego roku powrócił do Warszawy i został ponownie zaangażowany przez A. Szyfmana do T. Polskiego. Projektował tu scenografię m.in. "Wyzwo­lenia" (1918), "Szopki staropolskiej" (1919), "Nie-boskiej komedii" (1920). Od 1919 współpracował też z T. Wiel­kim, a w sierpniu 1921 przeszedł na stanowisko kier. działu malarskiego w T. Miejskich w Warszawie i projektował dla T. Wielkiego, T. Rozmaitości, T. Letniego, t. Reduta i T. im. Bogusławskiego. Doryw­czo współpracował nadal z T. Polskim, a także z T. No­wości oraz z t. w Łodzi i we Lwowie. Później projekto­wał też dekoracje do filmów oraz przedstawień rewiowych. Najważniejsze prace D. z tego okresu to sceno­grafie: "Pastorałki" (1922) w Reducie, "Pana Twardow­skiego" (1921) i "Fausta" (1923) w T. Wielkim, "Don Juana" J. Zorilli (1924) i "Snu srebrnego Salomei" (1926) w T. Narodowym, "Jak wam się podoba" (1925) i "Nie-boskiej komedii" (1926, nowa wersja) w T. im. Bogu­sławskiego. Gdy w 1931 T. Miejskie przeszły w dzierża­wę prywatną, D. nie został zaangażowany, lecz otrzy­mał emeryturę i pracował dorywczo, projektując sce­nografie m.in. dla T. Polskiego, T. Artystów, T. Ate­neum i T. Wielkiego. Ostatnia wybitna jego praca to "Turandot" (1932, T. Wielki). Ogółem D. zaprojektował samodzielnie scenografię ponad trzystu sztuk. W 1934 zorganizowano w warsz. Zachęcie pośmiertną wystawę prac D.
L. Schiller nazwał D. "artystą teatru" i stwierdził, że "swoiście wybujały styl Drabika przygniatał tylko reżysera nietwórczego lub takiego, z którym wielki artysta nie miał właściwie o czym mówić". M. Treter tak określił cechy jego twórczości: "przejęcie się du­chem utworu, świeżość inwencji, polskość, oryginal­ność i poetyckość scenicznej wizji, spotęgowana ko­lorystyka, barwność świateł i barwność cieni, harmo­nijny zestrój wszystkich plastycznych elementów w teatrze". Wg J. Lorentowicza "w zasadzie był reali­stą, lubującym się w barwach jaskrawych, co przypi­sywano jego dziedzicznym zamiłowaniom do sztuki ludowej. Umiał jednak swobodnie symbolizować i syn­tetyzować".
Oprócz projektów scenograficznych, z których część (m.in. do "Niedokończonego poematu") pozostała nie­zrealizowana, D. malował także portrety. W 1917-18 wykładał w Szkole Sztuk Pięknych w Kijowie, a w 1918-33 w warsz. Szkole Sztuk Pięknych. Zmarł nagle wskutek nieudanej operacji stomatologicznej.
Bibl.: Wincenty Drabik 1881-1933, Warszawa 1936 (praca zb.; tu il.); EdS IV; Katalog wystawy prac W. Drabika w Tow. Za­chęty Sztuk Pięknych, Warszawa 1934; PSB V (J. Lorentowicz); Strzelecki: Plastyka teatr.; TE II; M. Treter: Wincenty Drabik jego scenograf i człowiek teatru, Warszawa 1934; M. Treter: Teatr a sztuki plastyczne, Warszawa 1933; Wroczyński: Pól wieku s. 120-132.
Ikon.: J. Wodyński: Portret, olej, 1914 - MTWarszawa; K. Krzyżanowski: D. z żoną Michaliną, olej, 1919 - MNKraków; W. Drabik: Autoportret, olej, ok. 1932-33 - MNWarszawa; J. Wodyński:D. w pracowni, rys.,repr. Świat 1921 nr 21; Jotes (J. Szwajcer): Portret, karyk., rys., repr. Comoedia 1926 nr 25; E. Głowacki; Portret, karyk., rys., repr. Wiad. lit. 1928 nr 30; Fot. pryw. - IS PAN, MTWarszawa.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973