Henryk Vogelfaenger
VOGELFÄNGER Henryk, pseud. Tońko, Barker (4 X 1904 Lwów - 6 X 1990 Warszawa), aktor. Ukończył w 1930 prawo na Uniw. Jana Kazimierza we Lwowie, potem uzyskał tu stopień doktora. W 1935 otworzył kancelarię adwokacką, jednakże prawdziwą jego pasją stało się radio, potem film. Współpracował z lwow. rozgłośnią PR, był współautorem dialogów, monologów i skeczów, a przede wszystkim jednym z najpopularniejszych wykonawców niezwykle lubianej przed II wojną świat., nadawanej od 1932, cotygodniowej audycji "Wesoła niedziela", później pn. "Wesoła Lwowska Fala", a od 1936 "Ta-joj". Stworzył niepowtarzalną postać Tońka (z dorobionym, perkatym nosem, w jasnej peruce), który w duecie ze Szczepciem (Kazimierz Wajda) występował od 1934 także na estradach. Początkowo przed publicznością lwow., potem z objazdowym zespołem Wesołej Lwowskiej Fali pod kier. W. Budzyńskiego, m.in. w Krakowie, Wilnie, Poznaniu, Bydgoszczy, Katowicach, Toruniu, Rzeszowie, Warszawie (np. w t. Hollywood w programie "Na gwieździstej fali" 1936, w t. Wielka Rewia 1937) i wielu mniejszych miejscowościach (około 200 występów do wojny). Pod koniec lat 30-tych łączył działalność radiową z pracą w Wytwórni Filmowej "Fenix" w Warszawie. Duet Szczepcia i Tońka wystąpił w filmach: "Będzie lepiej" 1936, "Włóczęgi" 1939, "Serce batiara" 1939 (był współautorem dialogów). Po wkroczeniu Armii Czerwonej 17 IX 39, wraz z częścią pracowników lwow. rozgłośni, przekroczył granicę rumuńską. Z Polskim Zespołem Artystycznym YMCA "Lwowska Fala" pod kier. W. Budzyńskiego występował w obozach internowanych żołnierzy pol. na terenie Rumunii, następnie od grudnia 1939 we Francji (pn. Polowa, potem Wojskowa Czołówka Teatralna WP nr 1 "Lwowska Fala"). Od połowy 1940 w Wielkiej Brytanii z I Korpusem WP. W 1944 występował na pierwszej linii frontu we Francji, Belgii, Holandii i półn. Niemczech w czołówce artyst. I Dywizji Pancernej gen. S. Maczka W 1945 wrócił do Anglii, a po rozwiązaniu zespołu wyjechał do Afryki Południowej. Powróciwszy do Londynu, przez 17 lat uczył w college'u łaciny (używał nazwiska Barker). Kontynuował działalność artyst., był członkiem ZASP-u za Granicą, w l. 1965-81 aktorem T.Polskiego ZASP w Londynie. Grał m.in. Eugeniusza ("Tango" Mrożka), Podkomorzego Faworskiego ("Piękna Lucynda" Hemara), Szambelana Kawalerskiego ("Ciotunia" Fredry), Tartuffe'a ("Świętoszek" Moliera). W 1989 wrócił do Polski i zamieszkał w Domu Kombatanta w Warszawie. Występował w kawiarni "U Szczepka i Tońka" przy ul. Marchlewskiego w programie "Przywitanie Tońka".
Bibl.: Almanach sceny polskiej 1990/91, Warszawa 1996
