Osoby

ŻYRO Mikołaj (1894 lub 6 XI 1896 Selidówka w Rosji - 17 I 1968 Kalisz), aktor. Był synem Pawła Ż. i Katarzyny z Lebiedzińskich. Uczęszczał do szkoły technicznej, a także kształcił się w szkole dram. Sabinina w Odessie. Według jego własnej relacji, zaczął występować ok. 1918 w jednym z teatrzyków w Moskwie. W 1921 lub 1922 przybył do Polski i rozpoczął pracę w T. Polskim w Sos­nowcu za dyr. H. Czarneckiego, prawdopodobnie jako inspicjent lub sufler, a niekiedy grywał też drobne role; był tam jeszcze w sez. 1925/26. We­dług relacji samego Ż. współpracował też z T. Polskim w Katowicach, ale nie udało się znaleźć jego nazwiska w obsadach. Później występował po­dobno w zespołach objazdowych, m.in. w T. Wiel­kopolskim pod kier. K. Brzeskiego (1927) oraz w t. wojskowych. W sez. 1935/36 był suflerem w teatrze w Płocku. Podczas II wojny świat. pracował jako robotnik. Po powstaniu warsz. został wywie­ziony na roboty do Niemiec. Po wyzwoleniu przez aliantów brał udział w organizowaniu pol. zespołu teatr. występującego m.in. w Adelheide k. Bremy. W maju 1946 wrócił do Polski i podjął pracę w T. Miejskim (od 1949 T. im. Bogusławskiego) w Kaliszu, gdzie pozostał do przejścia na emeryturę w 1966; był tu aktorem, inspicjentem, a w 1946-48 także dyr. administracyjnym. Grał m.in. takie role, jak: Piotr ("Okno w lesie"), Hoppe ("Niemcy"), Zawilec ("Sułkowski"), Anzelm ("Pierwszy dzień wolności"), Fouche ("N"), Ksiądz Loga ("Fantazy"), Upiór ("Wesele"), Nestor ("Troilus i Kressyda"). Zmarł na kilka dni przed swoim jubileuszem czterdziestopięciolecia pracy aktorskiej.
Bibl.: Almanach 1967/68; Kaszyński: Teatralia; Konarska-Pabiniak: Repertuar; Żywot: Dwadzieścia sezonów; Głos Wielk. 1968 nr 16; Teatr 1968 nr 4; Ziemia Kaliska 1965 nr 6 (il.), 1968 nr 3 (il.); Akta, ZASP; Akta, T. im. Bogusławskiego Kalisz.
Ikon.: Fot. - IS PAN.
Film.: Fragm. kroniki film. z 1963, Arch. WFD.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994