Adam Mazanek
MAZANEK Adam (26 IX 1890 Kraków - 29 V 1965 Kraków), śpiewak, aktor. Był synem Jana i Marii M., mężem Janiny z Pliszewskich. Od 1909 pracował jako urzędnik w magistracie krak. (z przerwami do 1951). Głos kształcił u J. Marso (1910-13). Studiował prawo na Uniw. Jagiell. (w 1930 uzyskał tytuł magistra). Podczas studiów współpracował z krak. chórem "Echo", był też członkiem kwartetu wokalnego Chóru Akademickiego (koncert w Mielcu 1910). Z zespołem tym w 1912 jako solista brał udział w estradowym wykonaniu "Halki" przygotowanym przez wojskową orkiestrę J.N. Hocka (29 II), jak również w koncertach w Krakowie i w letnim objeździe sądeckich kurortów. Gdy w lutym 1915 rolą Stolnika w wystawionej w Krakowie "Halce" rozpoczynał karierę scen., cieszył się już w kręgach melomanów pewną popularnością. Do 1923 był solistą Krak. Tow. Operowego; śpiewał tu m.in. takie role, jak: Chorąży ("Hrabina"), Sparafucile ("Rigoletto"), Zbigniew ("Straszny dwór"), Kecal ("Sprzedana narzeczona"), Collin ("Cyganeria"), a także Mefista ("Faust") i Kardynała ("Żydówka"), które przyniosły mu duże uznanie, Tomassa ("Niziny"), Króla ("Lohengrin"), Basilia ("Cyrulik sewilski"), Leporella ("Don Juan"). W kwietniu 1920 śpiewał w oratorium "Siedem słów Chrystusa na Krzyżu". W maju 1925 wystąpił na koncercie oratoryjnym ("Quo vadis"), w czerwcu t.r. - na jubileuszu czterdziestolecia Chóru Akademickiego w Krakowie, a w lipcu i sierpniu w zespole artystów opery warsz. podczas ich krak. występów. W sez. 1925/26 i 1926/27 należał do solistów działu operowego T. Polskiego w Katowicach; wyjeżdżał z nim na letnie występy do Płocka i Ciechocinka (1926); śpiewał m.in. Stolnika ("Halka") i Wojewodę ("Mazepa" A. Munchheimera). W lipcu 1927 z zespołem katowickim występował w Krakowie. Na sez. 1927/28 zaangażował się do opery pozn.; był tu obsadzany gł. w repertuarze współcz. (Radziwiłł Rudy w "Zygmuncie Auguście", Pan Andrzej w "Jakubie lutniście"), miał sukcesy w partiach Króla Rene ("Jolanta") i Kuna ("Wolny strzelec"). Od września 1928 do 1931 śpiewał znów w Katowicach. Miał rzadki rodzaj głosu - basso profondo, dobrą prezencję i wysoką kulturę wykonawczą, toteż był przydatny w najszerszym repertuarze operowym, również w rolach buffo. Ceniła go publiczność i krytyka. Niekiedy występował w radiu. Jako wielokrotny solista koncertów oratoryjnych i chóralnych, w kwietniu 1930 brał udział w uroczystościach dziesięciolecia Tow. Oratoryjnego w Krakowie, w maju t.r. - w koncertach moniuszkowskich w T. Polskim w Warszawie; w czerwcu wszedł w skład zarządu nowo utworzonej międzynarodowej organizacji pracowników muz. "Imuza". Od 1931 współpracował ściśle z Krak. Biurem Koncertowym i Krak. Tow. Operowym. Brał udział w kolejnych prem. m.in.w "Łucji z Lamermooru" (Rajmund), "Don Pasquale" (rola tyt.), "Cyganerii" (Collin), "Uprowadzeniu z seraju" (Osmin), "Mignon", "Madame Dubarry", "Werterze" (Justycjonariusz); śpiewał też z powodzeniem potrójną partię Dapertutta ("Opowieści Hoffmanna"). Brał udział w przedstawieniach operowych przygotowanych przez Krak. Tow. Operowe poza siedzibą, np. w t. katowickim, w "Poławiaczach pereł" (1937), "Cyganerii" i "Strasznym dworze" (1938). W 1937 śpiewał ponadto w "Verbum nobile", przygotowanym w Zakopanem przez chór "Echo Tatrzańskie", w 1939 (maj) w "Poławiaczach pereł", "Rigoletcie" i "Manon" we Lwowie. W l. trzydziestych, np. w sez. 1931/32, 1932/33, 1933/34 sukcesy w repertuarze muz. łączył z występami w utworach dram. w T. im. Słowackiego w Krakowie. Były to najczęściej role epizodyczne, takie jak: jeden z Senatorów ("Sułkowski"), Le Seolec ("Mariusz"), Ksiądz ("Wesele").
Podczas okupacji niem. przebywał w Krakowie. Po wojnie wystąpił (10 VIII 1945) w roli Podczaszyca w "Hrabinie", inaugurującej spektakle operowe w T. im. Słowackiego. Następnie zaangażował się do zespołu solistów tzw. Opery Bierdiajewa działającej w Krakowie pod egidą Tow. Przyjaciół Opery (lipiec 1946-lipiec 1948). Znalazł się również w grupie wykonawców prem. "Cyrulika sewilskiego" (czerwiec 1952) zorganizowanej przez świeżo zawiązany Komitet Operowy. W ciągu czterdziestu lat artyst. działalności pozostał wierny Krakowowi i wytrwale uczestniczył w kolejnych próbach powoływania t. operowego w tym mieście. W l. pięćdziesiątych był jeszcze solistą Estrady przy Filharmonii Krak., występował na koncertach szkolnych, popularnych i w montażach operowych.
Bibl.: Kaczyński: Dzieje "Halki"; Konarska-Pabiniak: Repertuar; Kraków muz. 1918-39; Mrozek s. 258, 290; So-bański: Teatr Pol. na Śląsku; Świtała; J. Życzkowski: Gaudeamus igitur, Kraków 1977; Dz. Pol. 1965 nr 145 (S. Drabik); Gon. Krak. 1922 nr 12, 15; Kur. Warsz. 1937 nr 241; Muzyka 1930 nr 6; Afisze i programy (m.in. Lachowicz: Dwadzieścia lat), IS PAN; Akt zgonu nr 1579/65, USC Kraków-Śródmieście.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994
