Osoby

NOWACKI Jan, właśc. J. Batog (15 VI 1872 Lwów - 10 IV 1923 Kraków), aktor, reżyser. Ukończył gimn. realne, gry aktorskiej uczył się u E. Derynga. Debiuto­wał w zespole S. Lasockiej. Prawdopodobnie w 1890 występował w Złoczowie u K. Mattauscha, a w sez. 1892/93 w Stanisławowie u L. Kwiecińskiego. W sez. 1893/94 grał w zespole W. Antoniewskiego. Od grudnia 1894 do czerwca 1895 był aktorem t. krak., na sez. 1895/ 96 przeniósł się do Poznania. Od 1896 do 1920 był ak­torem t. lwowskiego. We Lwowie zaczął także reżyse­rować: w 1901 w amatorskim t. Miłośników Sceny, od 1905 w T. Miejskim. W 1899 występował gościnnie w Krakowie. Nadto uczestniczył w wyjazdach zespołu lwow. do Kijowa (1905), Wiednia (1910) i Paryża (1913). W sez. 1914/15, wespół z innymi aktorami ewakuowa­nymi z Galicji, występował w t. pol. w Wiedniu. W 1920 przeniósł się do Krakowa; początkowo występował w T. im. Słowackiego, potem gościnnie w T. Powszech­nym, a w listopadzie w zespole plebiscytowym na Gór­nym Śląsku. Od sez. 1920/21 do końca życia był kierow­nikiem i głównym reżyserem krak. T. Bagatela. Początkowo, mimo młodego wieku, grał niemal wy­łącznie role charakterystyczne, m.in. Radosta ("Śluby panieńskie"), Pagatowicza ("Grube ryby"). Ten okres jego działalności przedstawił I. Maciejowski w swej powieś­ci "U progu sztuki" (N. występuje tu jako Janek). W t. lwow. wyspecjalizował się w rolach lekkich amantów. Niewysoki, szczupły, drobny, "z wyglądu i z pozoru Fredrowski Albin, z temperamentu raczej Gucio", jak pisał o nim A. Grzymała-Siedlecki, "przez długie lata był przynętą dla publiczności we wszystkich komedio­wych łobuziakach, spryciarzach, to znów gapiach i nie­dołęgach, to znów w poetycznych Filonach". Grał z powodzeniem role Maciusia ("Zaczarowane koło"), Tadzika ("Psyche"), Zbyszka ("Moralność pani Dulskiej"), Wacka ("Wicek i Wacek"), Albina i Gucia ("Śluby panień­skie"), Bernarda ("Nadzieja"), Aloszki ("Na dnie"), Łońskiego ("Aszantka"), Pana Młodego ("Wesele"), Fircyka ("Fircyk w zalotach"), Fedyckiego ("Ich czworo").
Bibl.: Bar: Dzieje t. krak. s. 180, 181; Cudnowski (il.); Grzy­mała-Siedlecki: Świat aktorski; Koller: Gawędy; Koryzna II s. 18; Okręt; Pajączkowski: Teatr lwow. (il.); Warnecki; Scena pol. 1923 nr 7; Afisze, IS PAN.
Ikon.: Fot. pryw. i w rolach - IS PAN, MHKraków, MTWarszawa.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973