Maria Chaveau
CHAVEAU Maria, właśc. M. Chawowa, zamężna Zakrzewska (ok. 1878 w Rosji - 29 X 1932 Warszawa), aktorka, śpiewaczka. L. Sempoliński podał jej mylną datę zgonu 18 XI 1932. Była matką -> Tadeusza Zakrzewskiego. Początkowo pracowała w Warszawie na Saskiej Kępie jako kelnerka. Została wprowadzona do chóru WTR dzięki protekcji znajomego żandarma. W 1899 z zespołem Adolfiny Zimajer wyjechała na występy do Rosji, latem tegoż roku występowała w Łodzi i w Dolinie Szwajcarskiej w Warszawie (śpiewała tu m.in. Rositę - "Pierścień rodzinny"), w pierwszej poł. 1900 w zespole B. Mareckiego w Kielcach, Radomiu i Łodzi (śpiewała m.in. Siebla w "Fauście"), w 1901 w Łodzi, w 1902-03 w warsz. t. ogr. (m.in. Wodewil, Bagatela i Renaissance). W 1903 została zaangażowana do zespołu operetki WTR jako "wodewilistka do ról subretek"; 15 II 1903 debiutowała na scenie T. Nowości w swej popisowej roli Bebe Rose ("Za oceanem"). Odznaczała się głosem donośnym, o przyjemnym brzmieniu i dużej skali, miała dobre warunki zewnętrzne, grała swobodnie i naturalnie. W T. Nowości śpiewała z dużym powodzeniem m.in. Helenę ("Piękna Helena"), Korę ("Piękność z Nowego Jorku"), Małgorzatę ("Mały Faust"), Wenus ("Orfeusz w piekle"), Różę ("Cnotliwa Zuzanna"), Charis ("Figiel Junony"), Królewnę ("Smok i królewna"), Mariankę ("Za oceanem"), Gabrielę ("Życie paryskie"). Poza występami w operetce grała też w farsach (przeważnie na scenie T. Nowego). W 1906 występowała z A. Fertnerem w kabarecie "Sub love" w Dolinie Szwajcarskiej, w maju tego roku gościnnie w Łodzi, a w 1909 w Kijowie. 11 VI 1910 poślubiła w Krakowie inżyniera Zygmunta Zakrzewskiego. 14 VII 1911 otrzymała dymisję z T. Nowości i wyjechała na gościnne występy do Rosji. W maju 1912 powróciła do zespołu T. Nowości, gdzie pozostała do początku 1915 grając w tym czasie przeważnie role charakterystyczne w operetkach, m.in. Walentynę ("Wesoła wdówka"), Amarantę ("Córka pani Angot"), Przełożoną ("Nitouche"). W 1915 wyjechała z zespołem W. Rapackiego-syna do Moskwy i Kijowa. Od 1918 występowała znowu w Warszawie; początkowo w t. Argus, Mozaika i w T. Letnim; wl919 należała do zespołu kabaretu Qui Pro Quo; w sez. 1920/21 powróciła do zespołu T. Nowości. Występowała w tym czasie już rzadko w operetkach, przeważnie grała role charakterystyczne i komiczne w farsach i komediach, m.in. Panią Toulonrel ("Dzwonek alarmowy"), Ciocię ("Dwaj mężowie pani Marty"), Potasz ("Potasz i Perlmutter"), Czupurkowską ("Panienka z dancingu"), Świekrę ("W czepku urodzony"). Latem 1921 występowała w warsz. t. Wodewil, w 1921-22 znowu w kabarecie Qui Pro Quo, w sierpniu 1923 gościnnie w Ciechocinku, w sez. 1923/24 występowała w T. Letnim, w 1924 w t. Stańczyk, od jesieni 1924 znowu w T. Letnim, w sez. 1926/27 w T. Ćwiklińskiej i Fertnera, w 1927 w T. Małym; od sierpnia 1927 do śmierci w T. Miejskich (gł. na scenie T. Letniego). Ostatni raz wystąpiła 17 VI 1932 w komedii "Adwokat w opałach". Grała w kilkunastu pol. filmach, m.in. "O czym się nie mówi" (1924), "Iwonka" (1925), "Przedwiośnie" (1928), "Policmajster Tagiejew" (1929), "Cham" (1931).
Bibl.: Banaszkiewicz, Witczak; Filler: Operetka; Jewsiewicki: Materiały; Sempoliński: Wielcy artyści (il.); Kur. teatr. 1903 nr 45; Kur. warsz. 1920 nr 303, 316, 1932 nr 269; Scena i Sztuka 1908 nr 17 (il.); Straus: Repertuar 1914-15, 1915-16.
Ikon.: Fot. pryw. i w rolach - MTWarszawa, IS PAN.
Film.: 1930 - Moralność pani Dulskiej, Na Sybir; 1932 - Rok 1914.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
