Władysław Staszkowski
STASZKOWSKI Władysław Bogorya (1865 Kalisz - 20 VI 1936 Warszawa), aktor, reżyser. Był mężem -> Zofii S. Ukończył gimn. w Kaliszu, następnie studiował w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie i uczył się aktorstwa u A. Trapszy. W tym czasie zaczął występować w chórach WTR, a także statystował w dramacie. W 1888 występował zapewne w Poznaniu, w sez. 1888/89 w t. łódz., w lecie 1889 w warsz. t. ogr. Belle Vue, w 1890-97 stale w t. łódz. i w warsz. t. ogr. Belle Vue (1890, 1891), Wodewil (1894) i Cyrk (1896), a także w Piotrkowie (1894, 1895, 1896). W 1898-1900 należał do zespołu Adolfiny Zimajer, z którym był m.in. w Piotrkowie, Odessie, Charkowie, w warsz. Odeonie i Lublinie. W 1901-06 występował w warsz. T. Ludowym, w styczniu 1906 w zespole byłych aktorów tego t., od jesieni 1906 w Wilnie, w 1908 w T. Małym w Warszawie i 29 IX tego roku obchodził tam jubileusz dwudziestopięciolecia pracy artystycznej. Od 14 IX 1910 zaangażowany został do zespołu dramatu WTR i na scenie T. Rozmaitości występował a także reżyserował aż do 1924. W 1919-23 występował w zespole Reduty w Warszawie (grał tu m.in. Hipolita - "Papierowy kochanek" i Glebowskiego - "Ewa"). Od 1924 występował w T. Narodowym i T. Nowym. Ostatnią jego rolą był Moksza-Mokszeński ("Dzieje salonu") grany 27 V 1931 w T. Letnim. Był aktorem charakterystycznym, "grę jego cechowała wysoka kultura i subtelne wyczucie każdego odcienia w rysunku artystycznym postaci" (P. Owerłło). Tworzył postacie bogate w szczegóły i starannie opracowane, "odznaczał się grą wolną od wszelkiej improwizacji, grą obmyślaną, w niczym nie dowierzającą natchnieniu". (A. Grzymała-Siedlecki). Miał w swym repertuarze m.in. Metternicha ("Orlę"), Franciszka Moora ("Zbójcy"), Wilczurę ("Szlachectwo duszy"), Króla ("Mazepa"), Hr. Respekta ("Fantazy"), Chochoła ("Wesele"), Prymasa ("Wyzwolenie"), Jagona ("Otello"). W czasie I wojny świat. (od 1916) prowadził wykłady retoryki na Wydziale Prawa Uniw. Warszawskiego. W 1920 występował w t. wojskowych. Od 1 IX 1930 przeszedł na emeryturę, w dalszym ciągu jednak sporadycznie występował na scenie. Był członkiem zasłużonym ZASP.
Bibl.: Almanach t. bydg. s. 102; Czempiński: Teatry w Warszawie s. 220 (il.); Estreicher: Drużyny s. 4; Grzymała-Siedlecki: Świat aktorski; Owerłło; Romer-Ochenkowska s. 19; Simon: Spis przedstawień Reduty; Szczublewski: Reduta; EMTA 1897 nr 44; Ilustr. Prz. teatr. 1921 nr 8 (il.); Kur. warsz. 1908 nr 270, 271; 1936 nr 170.
Ikon.: J. Chmieliński: Portret, brąz, 1926 - cmentarz Powązkowski, Warszawa; K. Dąbrowska: S. jako Karol Bęczkowski (Uciekła mi przepióreczka), rys., 1925 - MTWarszawa; K. Lasocki: S. jako Karol Bęczkowski (Uciekła mi przepióreczka), autolit., 1925, Teka litografii z komedii S. Żeromskiego Uciekła mi przepióreczka, Warszawa 1925 - MNWarszawa, MTWarszawa; Fot. pryw. i w rolach - IS PAN, MTWarszawa.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
