Maria Kaftal
KAFTAL Margot, właśc. Maria Małgorzata K. (1873 Warszawa - październik 1942 we Włoszech), śpiewaczka. Była córką Izydora K., kupca i bankiera, oraz Felicji z Jollesów, dziennikarki. Uczyła się śpiewu u Pauliny Lucca. Debiutowała jesienią 1894 w Bremie w operze "Wolny strzelec". Występowała tam prawdopodobnie przez dwa lata; wyjeżdżała także na gościnne występy do Gmunden (1895). Później śpiewała w t. Gdańska, Szczecina (sez. 1896/97), Hanoweru, Hamburga, Berlina i Wiednia, a w 1900 w Zurychu. W 1901 kontynuowała studia śpiewacze pod kier. Matyldy Marchesi w Paryżu i występowała tam na koncertach. Zimą 1901 debiutowała w WTR: 3 XII w partii tyt. w "Mignon", 11 XII w partii Neddy ("Pajace"), 13 XII w partii Hanny ("Straszny dwór") i została zaangażowana. W zespole opery WTR występowała do 1904. Prawdopodobnie wyjeżdżała w tym czasie na występy do Berlina (1902) i Wiednia (1903). Później śpiewała na wielu scenach Europy przyjeżdżając często na krótkie występy gościnne do Warszawy. W 1904 występowała w t. Covent Garden w Londynie, w 1905 w Neapolu (styczeń, luty), we Lwowie (październik), w 1906 w Warszawie (styczeń, luty), Kijowie (kwiecień), Łodzi, od grudnia tego roku do marca 1907 w Rzymie, w kwietniu i maju 1907 w Warszawie, w sez. 1907/08 w Barcelonie, w sez. 1908/09 w Genui, w 1909 w Odessie (marzec, kwiecień), Warszawie (czerwiec), Bolonii (październik), Parmie, w 1910 w Teatro alla Scala w Mediolanie, potem w Warszawie, Odessie i znów w Warszawie, w 1911 w Genui (styczeń-marzec), Barcelonie (kwiecień), Bolonii (październik), w 1912 w Trieście (marzec), Warszawie (kwiecień), Barcelonie (wrzesień), Cremonie (październik) i Fiume (obecnie Rijeka), w 1913 w Barcelonie (październik), a w 1914 w Teatro alla Scala w Mediolanie (luty, marzec). Podczas I wojny świat. znalazła się w Warszawie i w 1915-18 występowała często w T. Wielkim (bez stałego engagement). W Warszawie występowała również w maju i czerwcu 1920, jesienią tego roku śpiewała w Mediolanie, w 1921 w Piacenzy (luty), Genui, Bolonii i Neapolu, a w 1922 w Genui (kwiecień). Później mieszkała stale w Polsce i od czasu do czasu występowała, m.in. w Krakowie (w lipcu 1922 i w lecie 1925), w Warszawie (we wrześniu 1922 iw czerwcu 1926) oraz w operze objazdowej (w lutym 1925). Ostatnie znane jej występy odbyły się w T. Wielkim w Warszawie w lutym i marcu 1928. Zapewne na krótko przed II wojną świat. wyjechała do Włoch. Obdarzona pięknym głosem sopranowym występowała początkowo w partiach lirycznych, jak Musetta ("Cyganeria"), Oskar ("Bal maskowy"), Manon ("Manon"). Sławę światową przyniosły jej partie z wielkiego repertuaru dram., m.in. Izolda ("Tristan i Izolda"), Santuzza ("Rycerskość wieśniacza"), Amelia ("Bal maskowy"), partie tyt. w "Madame Butterfly", "Tosce", "Aidzie". Szczególne sukcesy odnosiła w repertuarze wagnerowskim; partie Brunhildy ("Walkiria") i Kundry ("Parsifal") śpiewała z powodzeniem w Teatro alla Scala w Mediolanie. Prasa włoska podkreślała w jej interpretacji Brunhildy "stylowość gry i prawdziwy wyraz dramatyczny kreacji wagnerowskiej"; po występach w roli Kundry w Mediolanie wmurowano tablicę pamiątkową ku jej czci. Wg W. Hordyńskiego miała "głos dźwięczny, silny w wysokich rejestrach, dużą muzykalność, dobre warunki sceniczne i duże zdolności aktorskie", ale z czasem głos jej stracił wiele walorów; po I wojnie świat. występy jej spotykały się z surową krytyką.
Bibl.: Czempiński: Teatry w Warszawie s. 250 (il.); Pajączkowski: Teatr lwow.; PSB XI (W. Hordyński); EMTA 1901 nr 50, 1902 nr 26; Kur. codz. 1894 nr 91; Kur. warsz. 1901 nr 335, 343, 345, 1928 nr 62.
Ikon.: Fot. pryw. i w rolach - IS PAN, MTWarszawa, SPATiF.
Źródło: Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1765-1965, PWN Warszawa 1973
