Helena Rolandowa
ROLANDOWA Helena Maria, właśc. Helena Maria Konopka, z Szymborskich (29 grudnia 1872 Lublin – 20 września 1952 Skolimów)
aktorka
Była córką Jana Szymborskiego i Anieli Szymborskiej, siostrą Jerzego Jerzyńskiego, żoną Teodora Rolanda, matką Jerzego Rolanda i Witolda Rolanda.
Debiutowała pod nazwiskiem panieńskim w 1887 w zespole ojca w Płocku i pozostała w nim do 1892, m.in. w Piotrkowie. Latem 1892 występowała w warszawskim teatrzyku ogródkowym Wodewil, w sezonie 1892/93 w zespole Kazimierza Kamińskiego w Petersburgu, 4 kwietnia 1893 debiutowała w Warszawskich Teatrach Rządowych w roli Klarci (Koniec Sodomy), a 11 czerwca w roli Maryni (Klub kawalerów). Chwalono wówczas w prasie jej „wdzięk, głos piękny i oko żywe”. Zaangażowana do zespołu dramatu WTR występowała w nich z przerwami do 1915.
15 sierpnia 1895 w Warszawie poślubiła aktora Teodora Rolanda i odtąd używała jego nazwiska.
W sezonie 1903/04 występowała prawdopodobnie w zespole Ludwika Münchheimera w Dąbrowie Górniczej, a w maju 1904 w Żyrardowie.
W 1915 przeszła na emeryturę, ale nadal występowała w Teatrach Miejskich; w 1919–24 w teatrze Reduta, w 1924–25 w Teatrze im. Bogusławskiego w Warszawie. „Warunki zewnętrzne predestynowały ją do ról naiwnych, podlotków, paziów, urwisów” (Stanisław Dąbrowski). Grała m.in. Trudę (Sobótki), Cecylię (Montjoye), Haneczkę (Wesele), Joasa (Sędziowie), a w późniejszym okresie Marię (W małym domku), Klarysę (Fircyk w zalotach), Czi-Mu (Złoty płaszcz), Sabinę Macką (Żołnierz królowej Madagaskaru). Wystąpiła też w kilku epizodach filmowych.
Adam Grzymała-Siedlecki pisał, iż była to „jedna z najbardziej ujmujących artystek znających swoje w teatrze miejsce. Żyło w niej dużo bezpośredniej szczerości i niepodrabianej czystości uczuć, gdy odtwarzała role dziewcząt”.
Bibliografia
Gliński: Teatr w Petersburgu III s. 127–128; Grzymała-Siedlecki: Świat aktorski; Olszewski: Z kronik teatr.; Owerłło; Simon: Spis przedstawień Reduty; Szczublewski: Artyści i urzędnicy; EMTA 1893 nr 506, 526 (il.); Teatr 1952 nr 20 (S. Dąbrowski).
Ikonografia
Fot. pryw. i w rolach – Bibl. Nar. (Zakład Grafiki), MTWarszawa.
Źródło: Słownik biograficzny teatru polskiego 1765–1965, PWN, Warszawa 1973. Zachowano konwencję bibliograficzną i część skrótów stosowanych w źródłowej publikacji.